Yeni yılın ilk haftasında, cari açığın kapanmasına en büyük desteği sağlayacak içerikle başlayalım. Cumhuriyetimizin 100.yılını geride bırakırken Türkiye’nin yeşil dönüşüm ve temiz enerjide bulunduğu noktayı, potansiyelini ve hedeflerini gerçekçi zemine oturtmak zorunluluktur. Bu nedenle, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dr. Alparslan Bayraktar’ın, yılı kapatırken IICEC konferansında çektiği resim yol göstericidir. Bakan Bayraktar, toplantının başında küresel enerji dönüşümü ve Türkiye’nin bu alanda uyguladığı politikalarından ve hedeflerinden bahsediyordu.

Gerçekçilik, hedefe yürüyüşün yönüdür. İşte, COP28 de dahil olmak üzere, dünyanın tavrını ortaya koyan gerçekler:

-COP28’de, bütün ülkeler aslında iklim konusunda yapabilecekleri neyse bunu zorlayarak bir müzakere süreci yürüttüler fakat günün sonunda COP28’de ne kömürden çıkış zikredildi ne de topyekûn hidrokarbondan çıkıştan söz dildi.

- Nükleerin adeta yeniden doğduğu yeni bir dönemin başladığına şahitlik ettik. Nükleer kurulu gücü, 2050 yılına kadar 3 katına çıkarılma hedefi önemli.

-Yenilenebilir enerji üretimi, 2030’a dek (2022’ye oranla) 3 katına çıkarılacak.

- Kritik mineraller denen madenler dünya gündemine çok yoğun bir şekilde iyiden iyiye girdi. 

- Elektrifikasyon, ısı pompası, elektrik mobilitenin değişimi ve gelişimi, önemli başlıklar oldu. Bu dönüşüme gereken finansman, teknoloji ve diğer kapasitenin uygulama araçları, gerekli seviyeye çıkarılacak, yoksa dönüşüm olamayacak.

-Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin kalkınma hakları ve gelişme hedefleri, COP28’de bir kez daha belirleyici oldu. Bir de ‘iklim finansmanı’ var.

100 milyar dolar taahhüt edilmişti ancak henüz 90 milyar dolara ulaşılamadı.

Dünyanın başarılı ve sürdürülebilir bir enerji dönüşümü için yıllık yaklaşık 6 trilyon dolarlık bir finansa ihtiyacı var. Türkiye'nin enerji talebi de artıyor. Elektriğin payı artıyor. 

2022’de, Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığı, yenilenebilir üretim sayesinde %67-68’e düştü. 

Türkiye güneş ve rüzgâr enerjisinde Avrupa'da beşinci, dünyada on ikinci sırada. Temiz enerji ve yeşil hidrojen çok yönlü faydanın öncüleri olacaktır.

----------

Enerjide rakibimiz Afrika

Haberler peş peşe geliyor. Avrupa’nın en değerli hidrojen örgütlenmesi, Hydrogen Europe (Hidrojen Avrupa), MENA (Orta Doğu Kuzey Afrika) Hidrojen İttifakı ve Afrika Hidrojen Ortaklığı ile işbirliğini güçlendirecek görüşmeler anlaşmalar yapıyor. Dubai’deki COP28’de temeli atılan işbirliği, yeşil hidrojenle enerji geçişini hızlandırmak hedefli. 

Üç kuruluşun taahhütleri şöyle: 

• Küresel temiz hidrojen hedeflerini artırın. 2030 yılına kadar yenilenebilir kapasitesini üç katına ve enerji verimliliğini iki katına çıkarmak için, fosil yakıt sübvansiyonları kademeli olarak kaldırılmalı. 

• Temiz hidrojen ve yeşil altyapı için uluslararası finansmanın güçlendirilmesi. Küresel yatırım 2022'de 1,3 trilyon ABD doları tutarında yeni bir rekora ulaşmış olsa da, 1,5°C yolunda kalabilmek için yıllık yatırımların dört kattan fazla artarak 5 trilyon ABD dolarının üzerine çıkması gerekiyor. 

• Temiz hidrojen için olanak sağlayan politika çerçeveleri geliştirin. Sertifikasyon oluşmalı.

• Temiz hidrojenin ekonomik riskleri azalttığından ve güney yarıkürede ekonomik büyüme sağladığından emin olun. Küresel nüfusun yüzde 80'inden fazlası Küresel Güney'de yaşıyor. 

Hydrogen Europe CEO'su Jorgo Chatzamarkakis, “hidrojen, uluslararası iklim ve enerji gündeminin en üst sıralarında yer almaya devam etmelidir.” demişti. Chatzamarkakis, geçtiğimiz hafta yayımlanan ‘Hidrojen Felsefesi’ kitabının da yazarı. Burada yeni bir terim ortaya attı ve EuroAfrica (AvroAfrika) kavramını konuştu.

AB, yenilenebilir enerjide yani güneş ve rüzgarda Afrika potansiyelini kendine yönlendirmeye kararlı. Yeşil hidrojen, hem enerji için hem de enerji depolama için kullanılabiliyor. Bu da, yeşil hidrojen eko sistemini hızla büyüten avantajlar sunuyor. Türkiye olarak, RePowerEU sonrası, AB’nin en değerli yeşil hidrojen tedarikçisi olabileceğimizi savunuyorduk. Ancak gelişmeler, fiziksel dezavantajlara rağmen, Afrika’nın öncelik kazandığını ortaya koyuyor.

Kitabında Afrika potansiyeline övgüler sunan Chatzamarkakis, ‘enerji, sanayi, ısınma ve ulaşımın karbondan arındırılması Afrika olmadan olamaz’ diyor.

Ancak Avrupalıların yeni-sömürgeci davranış ve buna dayalı süreçleri temelden terk etmeleri ve ortaklarına eşit bir temelde yaklaşmalarına da dem vuruyor. Örneğin Namibya, hiçbir zaman sanayileşmiş bir ülke olmadı ancak sahip olduğu geniş kaynaklar sayesinde artık kendi elektrik tedarikini tamamen yenilenebilirden sağlayabiliyor.  Hidrojeni depolama aracı olarak kullanabiliyor. Almanya'daki federal hükümet iş birliktelikleri oluşturdu. Namibya, Afrika kıtasındaki bu gelişmenin yalnızca bir örneğidir. Mısır, Fas ve Güney Afrika'nın çok gelişmiş hidrojen stratejileri var. Moritanya, Kenya ve Tanzanya da benzer. Afrika, Avrupa ile birlikte bir hidrojen ekonomisi kurarak Çin'e olan ağır bağımlılığından da kurtulabilir, deniyor. Bu durum, Türkiye’nin enerji ekosistemindeki yerini ve hedeflerini dikkatle gözden geçirmesi sürecini başlatmıştır. Batı, finansmanlarını her zaman bir dizi koşula bağlarken Çin, Afrika'daki birçok projeyi koşulsuz olarak finanse ediyor. Çin-AB enerji savaşında Türkiye, yeni bir kazanılacak cephe olmalıdır. 

--------

Mayın temizliği

UNDP ve AB, Türkiye’nin doğu sınırlarında güvenliği artırmayı amaçlayan üç yıllık mayın temizleme projesini tamamladı. 23,8 milyon ABD Doları bütçeli girişim sayesinde, Türkiye’nin Ermenistan ve İran sınırları boyunca 94 mayın tarlası ve 50.000 kara mayını temizlendi

UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton “Mayın temizleme sıklıkla yanlış yorumlanıyor; ancak gerçek şu ki, kara mayınları, başta sınırları korumakla görevli personel için olmak üzere, sınırları daha güvenli değil, daha güvensiz kılıyor. Kara mayınlarını temizlemekle, hem Türkiye’nin sınır yönetiminde insani yaklaşım uygulamasına, hem de çobanlar ve diğer sivillerin güven içinde yaşamasına, sınır devriyelerinin de güvenli biçimde görevlerini yürütmesine destek oluyoruz.” dedi. Proje ile Bitlis, Tunceli ve Muş illerinde düzenlenen 19 eğitime yerel halktan 1.853 kişi katıldı ve genel bilgilendirme sağlandı. UNDP’nin enfes bülteni Yeni Ufuklar’da yer alan onlarca değerli içerikten sadece biri… 

---------

Suudi Süper Kupası

Galatasaray-Fenerbahçe Türkiye Süper Kupa maçı oynanamadı. 

Federasyonlar, organizatörler, kulüpler, birbirini itham eden çözümsüzlüğü hala anlatıyorlar. Siyasi yaklaşımlar da süreduruyor. 

Geçen yıl İspanya Süer Kupası’nı Barcelona’yı 3-1 yenen Real Madrid kazanmıştı. Aynı statta, Riyad’da oynadılar. Bu yıl, 4 takımlı turnuva ile verilecek İspanya’nın kupası. Öğrenelim; ders alalım ve biz de maç yapalım, sahada…