Maymun, bunu keyifle yer. Alışkanlığı yayılmaya başlar. Her gören maymun, kirli patatesleri suya sokup çıkarır ve afiyetle yer. Adada, birbirini görerek yıkamayı öğrenen 100 maymundan bağımsız, komşu adada yaşayan maymunlar da patatesleri yıkamaya başlamıştır. Öğrenme, kopyalama eylemi, 100. maymunla birlikte, bir kült olmaktan çıkıp bir norma dönüşmüştür. 

Kritik kütle teorisi, her sosyolojik değişime uygulanabilen bir yaklaşımdır. Alkollü araç kullanımından uzaklaşmanın altında bu yatar mesela. İletişim açısından bakıldığında da bir lideri, bir organizasyonu yanınıza aldığınızda beklediğiniz etki böyledir.

1980’lerin ortalarında, ABD’de süpermarketlerde ücretsiz dağıtılan bir kitaptı, 100. Maymun. Patates örneğinin ardından nükleer savaşa karşı ortak bilinci savunmaya geçerdi. 

Nükleer savaş çıkmadı belki ama savaş kadar büyük felaketler yaşadık. Çernobil, öğretmişti bize. Rahmetli Kazım Koyuncu, Karadeniz’in Çernobil kurbanları için simgeye dönüşmüştü ve ağlaya ağlaya, ağlata ağlata aramızdan ayrılıp gitti. 

Bugün BM Atom Enerjisi Kurumu, Ukrayna’da çok daha büyük bir tehlikenin altını çiziyor. Çernobil’in 8 kat büyüğü denen Zaporizziya Nükleer santrali için, “güvenlik kalmadı” açıklaması yapıldı. Ukrayna’da 14 nükleer santral daha var.

BM Genel Sekreteri, Guterres, 6 Ağustos'ta Hiroşima’daki anma törenlerindeydi. Biz Hiroşima ve Nagasaki’yi her daim hüzünle andık. Nazım Hikmet’in dizelerini Zülfü Livaneli’nin notalarıyla bütün dünya öğrendi, söyledi. António Guterres, “Nükleer silahlar saçmalık. Yeni bir silahlanma yarışı hızlanıyor.  Stoklarda 13.000 nükleer silah var. Tek çözüm nükleer silahlara sahip olmamak” dedi. 100. Maymun örneği bu alanda da zorunludur. Çünkü yaşam kutsaldır.

*** 

Yeşil enerjiye enflasyon desteği!

ABD Başkanı Biden, ekonomiyi toparlayabilmek için 3 trilyon dolar arıyor. Bu hedefle hazırladıkları yasa tasarısında enerji önemli başlıklardan biri. Enerjide, hedef iki kaldıraca sahip: 

Özel sektörün çok daha fazla yenilenebilir enerji üretmesi için büyük yeni teşvikler 

Hane enerji kullanım ve tüketimini dönüştürmeleri için teşvikler. 

Bu teşvikler, toplam 385 milyar dolara ulaşabilecek. Bu rakam Biden yönetimini çileden çıkarmaya yetiyor. Ancak 2030’ a dek karbon salımı %40 azalabilecek. Hedef %50 olsa da bu çok büyük bir oran ve başarı demek. 

Tasarı, iklim değişikliğiyle mücadele kadar Amerikan enerji bağımsızlığı hedefi için de önemli görülüyor. Yeşil hidrojen, düşük vergi ile destekleniyor. 

Amerikalılar, tasarı yasalaşırsa, dev şirketlere gelecek ağır vergileri ve bunun genele etkisini tartışıyor. Umarım yeşil enerji lehine sonuçlanır.

*** 

Yenilenebilir enerji üretimine 260 milyar dolarlık kredi

ABD, yeni yasa tasarısında güneş, rüzgar, hidroelektrik ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik etmeye kararlı. Hem özel sektör hem de kamu kuruluşları vergi sübvansiyonları alabilecek. Bunlar, hem yenilenebilir enerji üretimi için hem de rüzgar tribünleri veya güneş panelleri gibi yenilenebilir bir proje için gerekli olan belirli bir parçanın üretimi için sağlanabilecek. Hedef, yeni yeşil enerji üretimini, fosil yakıt tesislerinden daha ucuza yapabilmek. 

ABD bu hamleler arasında, büyük bir vergi indirimi sağlayarak yeşil hidrojen üretiminde dünyanın en ucuz fiyatlamasını hedefliyor. 

“Nitelikli temiz hidrojen” için üreticilere kilogram başına 3 dolara kadar vergi kredisi ödemeye hazırlanıyor. Kesin oran her projenin yaşam döngüsüne, sera gazı emisyonlarına ve ne kadar personele ödendiğine bağlı olarak belirlenecek. 

Karbonsuz bir dünyanın kilidini açmanın temel anahtarı hidrojen olabilir. 

*** 

Yıldızlı Geceler ve telif

Pandemiden en ağır etkilenen sektörlerden biriydi eğlence sektörü. Evlere kapandık, sağlık öncelik dedik, eğlenmeyi erteledik. Sıkıntılarına çözüm üretemediğimiz sektör sarsıldı. Tükeniş, intiharları bile getirdi. Sonra, aşama aşama normalleşmeye geçerken müzik dünyası, mekanlarına, konserlerine, seyircisine, sahnesine kavuştu. 

Ülkenin en önemli kültür-sanat dinamikleri de yeniden ışıldamaya başladı. Tam da bu bugünlerde, “Sertab Erener konserine baskın” başlıklı bir haber, seyirciye/dinleyiciye “n’oluyor” dedirtti.

İki değerli meslek örgütünü temsilen bir avukat, konserin organizatörüne, polis eşliğinde, telif baskını yapmıştı. Gerekli izinler alınmadığı iddiasıyla gelmişlerdi. Üstelik aynı yerde bir gün önce gerçekleşen Kenan Doğulu konseri de aynı nedenle baskına uğramıştı.

Süreç, hukuki aşamalar ile sürüyor. Biz de merakla, telif dünyasının bize yansıyacak kararlarını bekliyoruz. Süreci dikkatle izleyenler arasında sponsorlar da var. Kültür sanat dünyasının ana dinamikleri olan sponsorlar. 50 yıldır, İstanbul Festivali’ne dünyayı taşıyan Eczacıbaşı topluluğu gibi, “Yıldızlı Geceler” ışığıyla, beş binden fazla konser, sanatçı, konser alanları ve organizasyonu bizimle buluşturan Turkcell gibi, salonlara ad olan Samsung, festivalleri ve organizasyonları başlatan, büyüten İş Bankası, Akbank, Yapı Kredi gibi… Her birine ayrı ayrı teşekkürü sayfalara sığdıramayacağımız sponsorlar…

Meslek birliklerinin muhatabı Sertab Erener ve Kenan Doğulu üzerinden organizatörler gibi görünüyor. Sponsorları korumak, itibarını gözetmek zorunda olanlar da aynı kişilerdir. 

Sıradan bir telif arayışı, her hak gibi değerlidir. Ancak sponsorların değeri de göz ardı edilmemelidir. Sürdürülebilir gelecek için süreklilik de zorunludur. Dikkat edin, önem verin, hassasiyet gösterin ve bunu hissettirin. Doğrudan uzaklaşmadan sponsorları küstürmeyin. 

*** 

Sanal derbi

Süper Lig başladı. Transfer savaşları sonuçlanmadı, zaman da var. Taraftarlar, ilk golleri izledi, yorumlar, tartışmalar falan, her alanda yarış hız kazandı. Galatasaray, bir transfer haberini Twitter Spaces aracılığı ile duyurdu. Yani bir online sohbet odasından resmi bir açıklama yapıldı. Bunu yapan ilk kulüp oldu diye de ayrıca duyuruldu. Son yıllarda, Beşiktaş, “Come to Beşiktaş” kampanyaları ile dünyaya sesini duyuruyordu. 55. yaşını, çok başarılı bir video ile kutlayan Trabzonspor, şampiyonluk kutlamaları ile FIFA’nın postlarına konu olmuştu. Metaverse’de bir büyük içerik de Fenerbahçe cephesinden geldi. Forma göğüs sponsoru AVİS, işbirliğinin 5. yılında metaverse’de dev bir Fenerbahçe forması yaptırdı, metaverse yapılmış en büyük forma. 

Her biri dünya çapında uygulamalar, dijital dünyada, gerçek futbol varlığımızın çok çok önünde hamleler üretiyor. Darısı, dünya şampiyonasına gidemeyen futbolumuzun başın.