Dijital Euro. Geçtiğimiz hafta Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Konseyi, Euro Bölgesi'nde merkez bankası dijital para biriminin (CBDC) ihracına yol açabilecek önemli bir adım olan dijital Euro projesini anlattı. Neden şimdi? Diyerek soracak olursanız; Covid-19 salgınıyla müşterilerin temastan kaçınmaya çalışması nedeniyle zaten gerilemekte olan nakit para kullanımı hızla azaldı.

Avrupa Merkez Bankası'nın da Bitcoin, Ethereum ve Facebook'un diem projesi gibi özel girişimlerin gerisinde kalmak istememesi bu alandaki çalışmaları hızlandırdı.

Öte yandan dünyanın farklı yerlerindeki merkez bankaları da dijital para birimleri üzerinde yoğun çalışmalar yürütüyor.

AMB diğer merkez bankalarının da gerisinde kalarak Euro Bölgesi vatandaşlarının farklı kaynaklara yönelmesini istemiyor. Zira Euro Bölgesi ülkelerinde yaşayan vatandaşların yoğun bir şekilde AMB'nin erişimi dışındaki dijital para birimlerine yönelmesi bankanın para politikalarının etkinliğine ciddi bir şekilde zarar verecek.

Bu konuda Çin Merkez Bankası dijital Renmibi ile ilk denemelerine başladı bile. İngiltere Merkez Bankası da olası bir "Bitcoin" ile ilgili araştırmalar yürütmesi için bir çalışma grubu oluşturdu. Amerikan merkez bankası Federal Reserve ve Japonya Merkez Bankası da dijital para birimleri üzerine çalışmalar yürütüyor. Ülkemizde de bazı çalışmalar var.

Aslında bu duyuru, hatırlayacağınız gibi 2020 yılının Ekim ayında ECB dijital Euro görev gücünün bulguları ve diğer başarılı denemeler hakkında bir keşif raporunu yayınlanması ile başlamıştı. 

Avrupa Merkez Bankası bu yeni atılımla işlevsel bir Dijital Euro tasarımı geliştirmek için çalışacağı ve aynı zamanda para politikası, finansal istikrar ve yasadışı faaliyetler üzerindeki etkisiyle ilgili soruları ele alacağı iki yıllık bir soruşturma sürecinin başlangıcına işaret ediyor. Araştırma işi aslında bitti. Şimdi ilan ediliyor. Bu güne kadar teknik bir problemle de karşılaşılmamış. Birden piyasaya süremeyecekleri için alıştıra alıştıra gündeme getiriyorlar. 

ECB Başkanı Christine Lagarde, “Bu süre içinde daha fazla analiz gerçekleştirdik, vatandaşlardan ve profesyonellerden girdi aradık ve cesaret verici sonuçlar veren bazı deneyler yaptık." dedi. Millet kendi derdiyle uğraşırken bazı birimler çalışmaya devam ediyor. 

Bu konuda karşı çıkanlar da var. Pandemiyle başladı dijitalleşme demiştik. İşte bu iki tarafın kavgası devam ediyor. 2023 yılında bu sistem rayına oturmuş olacak. Ülkemiz için önemli bir tarih olan bu 2023 yılında Dünyada büyük bir değişim yaşanacak. Belki biz o tarihlerde 100 yılın kutlamalarını yaparken Avrupa ve dünyanın değişik yerlerinde o tarih yeni bir düzenin haber verileceği yıl olacak. Yedi yıl sonra da yani 2030 yılında da Küresel düşünen ve yaşayanların Dijital Dünyasına hoş bulacağız. Ama onlar bize “hoş geldiniz” diyecek mi bilmiyorum. 

Para birimi Euro olmayan ülkeler tarafından yüksek talep görmesi durumunda literatüre “dolarizasyon” olarak giren ve yabancı para birimin yerel para biriminden daha çok talep görmesi olarak ifade edilebilecek durumun yani “euroisation” özellikle zayıf ekonomiye sahip ülkelerde problem olabilir. 

Riskler neler?

Halkın yoğun bir şekilde dijital paraya yönelmesi ile geleneksel banka hesaplarına talep azalacağı için Euro Bölgesi'ndeki ticari bankalar ciddi anlamda zarar görebilir.

Bu durum ekonomik kriz zamanlarında daha tehdit edici hale gelebilir çünkü tasarruf sahipleri güvenli olarak gördükleri dijital euroya geçerek bankalardan yüklü nakit çıkışına neden olabilir.

Bunun önüne geçmek için Avrupa Merkez bankası bireylerin dijital cüzdanlarında tutabilecekleri e-Euro miktarını sınırlandırabileceği belirtiliyor.

AMB yönetim kurulu üyesi Fabio Panetta bu üst limitin örnek olarak 3 bin euro civarında olabileceğini ama kesin rakamın önümüzdeki 2 yılda tartışılacağını belirttiler.

AMB aynı zamanda gizlilik talepleri ile kara para aklamayla mücadele önlemleri arasında bir denge kurmak zorunda kalacak. 

Tüm bunların dışında Deutsche Bank Analisti Heike Mai'ye göre dijital Euro'nun önündeki en büyük engel bireylerin şu anki ödeme alışkanlıklarını terk ederek çok da farklı olmayan yeni bir sisteme geçme konusunda istekli olup olmayacakları.

Bakalım ne olacak yavaş yavaş hayatımıza girecek bu dijital para.