Harika Cuma, Şahane Cuma, Beyaz Cuma, Büyük Cuma, Efsane Cuma ve daha onlarca isimle anılır oldu. Her ne kadar İslamiyet’i zedelemeye yönelik olarak ortaya çıktığını düşünenler Black Friday ismine tepkili olsalar da, bu tarihin içeriği olan tüketim kültürü öğretisi kampanya ve indirimleri uygulamaktan geri durmuyorlar. Öyle ki, semt pazarında tezgâh işleten de basit usule tabi olan işletmelerde bu furyada kendisine yer bulma gayreti içerisinde.

Acaba Black Friday gerçekten denildiği gibi anti-İslami bir hareket mi? Bunu öğrenmek için günün menşei olan Amerika’nın tarihine bakmamız gerekiyor. Konu ile alakalı birkaç durum karşımıza çıkıyor. Bunları şu şekilde sıralayabilirim:

Aslında “Kara Cuma” ismi, büyük alış-veriş indirim günü olarak anılmadan önce 24 Eylül 1869’da Amerika piyasasında önemli bir çöküş yaşandı. Bu çöküşle piyasalar ve yatırımcılar, buhranın yaşandığı bugüne “Kara Cuma” adını verdiler.

Philadelphia’da, Şükran Günü’nün ertesi günü futbol müsabakası düzenlenirdi. Maçı izlemeye çok sayıda turist gelmesi, bölgede önemli yoğunluğa ve buna paralel olarak karmaşa, trafik sıkışıklığı, kaos, hırsızlık gibi toplumsal olay ve durumlar yaşanmaktaydı. Olayların yaşanıldığı bölgede düzeni sağlamak polisin göreviydi. Polisler o gün için izin alamıyorlar ve Şükran Günü’nü ailesi ile geçiremiyordu. Ve bölgede görev yapan polisler bugünü “Kara Cuma” diye anıyorlardı.

Başkan Abraham Lincoln 3 Ekim 1863’te, 26 Kasım’ı Şükran Günü olarak belirlemişti. İnsanlar, Şükran Günü’nde hediyeleşip, aileleri ile vakit geçiriyordu. Ancak Amerika’da birçok insan ertesi günü olan Cuma gününe yorgunluk ve hastalık ile uyanıyorlardı. Resmi tatil olmayan bugünde işe gitmek bir zulüm olarak geliyordu ve onlarda bugüne “Kara Cuma” demeye başladılar. (Pazartesi sendromu misali.)

Başkan Franklin D. Roosevelt döneminde perakendeciler tatil alış-verişinin kısa olmasından yana şikâyetçi oldular. Başkan F.D.R., Şükran Günü ile başlayan ve Noel’e kadar olan zaman diliminde ekonomiyi canlandırmak için 1942’de Kasım ayının dördüncü Perşembe gününü Şükran Günü olarak ilan etti. Perşembe’den sonra gelen Cuma hafta sonu tatiline bir engeldi. O dönemin insanları da buna “Kara Cuma” dedi.

Belki biraz şehir efsanesi ama bir başka nokta ise; 1800’lü yıllarda Şükran Günü’ne ithafen, Cuma günü köle satışında indirimlerin yapıldığı ve bugüne de “Kara Cuma” denildiği.

Yukarıdaki hangi nedene bağlı olarak Cuma gününe kara sıfatı verildi belki tam olarak kestiremeyebiliriz. Ancak ismin başında ne olursa olsun bugün artık tüketim kültürünün en önemli tezahürlerinden. Pazarlama perspektifinden bakarsak bugünün net ve tek adı “Küresel İndirim Günü.”