Üniversite bölümlerinin "Bölüm Yaşam Eğrisi"
Geçtiğimiz hafta yayınlanan YKS en küçük ve en büyük puanlar tablosunu etraflıca inceledim. Bir kez daha gördüm ki; üniversite bölümlerinin işletme ve pazarlama da sıklıkla kullandığımız ürün yaşam eğrisi, gibi bir seyirleri var. Eskiden beri var olan bir durum bu ancak bir bölümün düşüşü ya da yok oluşu zaman alırken şimdi bu süreç daha hızlı gerçekleşiyor.
Ürünler ortaya çıkar, büyür, olgunlaşır, düşer ve yok olur. Bu süreç ürün yaşam eğrisinin en basit tanımı bir yerde. Ürünlerde gördüğümüz bu süreç, üniversite bölümleri için de var. Somut örnekler vereyim;
Tekstil Mühendisliği.
80’li yılların sonu 90’lı yılların başı. Türkiye’de ihracat artmaya başlamış, sanayileşme hızlanmış. Tekstil, Türkiye’nin bu endüstriyel gelişiminde lokomotif olmuştu. Ardından tekstil mühendisliği ihtiyacı doğmuş, bu bölüm geleceğin mesleği olarak tanımlanmıştı.
ÖSYM’nin web sayfasında 1999 yılı üniversite tercihlerinin en küçük ve en büyük puanlar tablosunda; Çukurova Üniversitesi Tekstil Mühendisliği bölümünün taban puanı “212.414”, aynı üniversitenin Tıp Fakültesi taban puanı “211.115”, Tekstil Mühendisliği Tıp Fakültesinden yüksek puanla öğrenci almış durumda. Benzer şekilde Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi taban puanı “204.473” yani Tekstil Mühendisliğinden daha düşük.
Enteresan bir tablo değil mi? Tıp fakültesi gibi her dönem yüksek olan bir fakülte, bu yıllarda birinciliği tekstil mühendisliğine bırakmış.
Size soruyorum; bugün etrafınızdaki hangi genç ya da hangi çocuk ben büyüyünce tekstil mühendisi olmak istiyorum, diyor? Günümüzde artık ürün yaşam eğrisini tamamlamış bir bölüm. Bölümü ayakta tutmak için odalar burslu girişimlerde bulunuyor. Öğrenciler tarafından bölüme karşı doğal bir seçilim yok. Bir somut örnek daha:
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği.
Yine 90’lı yıllar. Bilgisayar hayatımıza girmeye başlamış ama çok yabancıyız. Adını duyuyoruz ama bilgisayarın yüzünü gördüğümüz yok. Ulaşılabilir bir ürün değil. Hatta bir reklam vardı o yıllarda, kullanıcı bilgisayarın CD Room bölümüne kahve fincanı koyup, bilgisayarımın kahve tutacağı diyordu. Neyse.
Dediler ki; bölümde gelecek var. Çünkü yakın gelecekte okullarda her öğrenciye bir bilgisayar düşecek. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği bölümü hızlı bir şekilde üniversitelerde açılmaya başlandı. 1999 ÖSYM kılavuzunda Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği taban puanı “205.392” aynı üniversite Diş Hekimliği Fakültesi “211.669” arada sadece 5 puan var.
2021 yılı ÖSYM en küçük taban puanlar tablosunda bölümün kontenjanı dahi dolmuyor, hatta çoğunlukla eğitim fakültelerinde kontenjanı dolmayan tek bölüm bile diyebiliriz.
Örnekler çok aslında. Sosyal Hizmet, Adalet… Liste uzar. Bu bölümler artık tercih edilmiyor. Edilse bile ya çok düşük sıralamaya sahip öğrenci tarafından tercih ediliyor ya da üniversite ve kent öğrenciye daha cazip geldiği için tercih ediliyor.
Bu yıl; İnşaat Mühendisliği, İşletme, İktisat, Uluslararası Lojistik ve Ticaret gibi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi bünyesindeki bölümlerde, Biyoloji, Fizik, Tarih, Coğrafya, Antropoloji, Felsefe bölümlerinin kontenjanları çoğunlukla boş kaldı.
Peki, son yıllarda üniversitelerde yeni ortaya çıkan ve boş kalmayan bölüm hangisi biliyor musunuz? Gastronomi. Nedeni bence bir televizyon programı. Gastronomi ürün yaşam eğrisi sürecini nasıl yaşayacak göreceğiz. Ürün için olan yaşam eğrisinin bölümler için olmamasını istiyorsak bilime daha da odaklanmalı ve istihdamda bilimsel çalışma ve etkinlikleri kullanmalıyız.
