Artan bu inşaat maliyetleri nedeniyle devletin daha önceden sağlamış olduğu kredi miktarları yetersiz duruma gelmiştir. Yükselen bu kredi miktarları, inşaat maliyet artışlarını bir nebze de olsa karşılar seviyeye gelmiş durumdadır.

Bir yıl önce 100 metrekarelik bir dairenin maliyeti yaklaşık 250.000 TL-275.000 TL civarındayken sağlanan 200.000 TL’lik kredi, bir nebze olsun maliyetin büyük bölümünü karşılıyordu. Artan inşaat maliyetleri aynı büyüklükteki bir dairenin maliyetini yaklaşık 350.000 TL-400.000TL civarına çıkardığından sağlanan 200.000 TL’lik kredi yetersiz kalıyordu ve binasını yenilemek isteyenler aradaki farkı karşılamakta zorluk çektiğinden yenileme istenildiği gibi ilerleyemiyordu. Şimdi sağlanan kredi miktarının artışı artan maliyetleri karşılar duruma gelmiştir.

Yeni bir finans modeli şart

Türkiye’de 6,5 milyon riskli durumda olan konutun acilen 1.5 milyon adedinin yenilenmesi gerektiğini uzun süredir ifade ediyoruz. Maalesef sürece paydaşlar olumlu yönde dahil edilmediğinden veya katılmadığından, yenileme istendiği gibi hızlı olamamaktadır.

Sağlanan kredi miktarlarının artışı yenilemeye olumlu katkı sağlayacak olup, tek başına yenileme sürecini hızlandırmayacaktır. Çünkü kredi faiz oranlarının yüksek olması ve ödeme sürecinin de uzamaması mülkiyet sahiplerinin kredi geri ödemelerini zorlamaktadır.

Kısaca sağlanan kredi miktarlarının artışı tek başına yeterli olmayacaktır. Bu nedenle bakanlığın bu olumlu hareketine, kredi faiz oranlarını düşürücü ve ödeme süresini uzatan çalışmaları eklemesi süreci çok daha olumlu yönde etkileyecektir.

Mümkün ise faizsiz ödeme imkânları sağlanmalıdır. Artık Türkiye’de kentsel dönüşüm ile ilgili yeni bir iş ve finans sistemine ihtiyaç vardır. Vatandaşın daha fazla hak ve hukukunu koruyan, ekonomik kolaylıklar getirilmesi mecburidir.

Hızlanmanın yeterince olabilmesi için mutlaka 6306 sayılı yasanın günümüz şartlarına uygun ve uygulama kolaylıkları sağlayacak şekilde yeniden yazılması gerekmektedir. Bu kadar geniş kapsamı bir dönüşümü tek başına bakanlığın ve genel müdürlüğün kısa sürede başarması mümkün değildir.

Riskli binalar kiralanmamalı, satılmamalı

Türkiye coğrafyasının yüzde 66’sını ve Türkiye nüfusunun yüzde 71’ini yani yaklaşık 54 milyon vatandaşımızı ilgilendiren ve çok önemli olan bu konu için mutlaka ayrı bir bakanlığın ve sadece kentsel dönüşüm için yeni bir bankanın hayata geçirilmesi gerekmektedir.

Sürece mutlaka belediyeler hiçbir siyasi gelecek endişesi duymadan dahil olmalıdır. Ayrıca yasanın da uygulamadaki aksaklıkları giderecek şekilde düzenlenmesi zaruri hale gelmiştir. Parsel bazlı bina yenilemeden ziyade alan bazlı ve kendi finansını kendi içinden çıkaracak proje ve çalışmalar yapılmalıdır.

Çoklu mülkiyetli olan yerlerde mülkiyet sahipleri doğru bilgilendirilmeli, hak ve hukukları aydınlatıcı olarak anlatılmalı ve kirli bilginin önüne geçilmelidir. 3/2 çoğunluk kararının yüzde 50+1’e düşürülmesi ayrıca vatandaşın mülkünü satın alarak ticari rantı yükseltecek ve diğer mülk sahiplerine baskı unsuru yaratacak uygulamalar engellenmelidir. Özellikle riskli binalarda kiralama ve satış işlemleri yasaklanmalıdır.