Dünyada ticareti en fazla yapılan dört üründen biri olan “çip”, otomotivi darboğaza doğru sürüklerken tüketici elektroniği ve telekomünikasyon sektörü buradan aslan payını alıyor.

Ford, Renault, Toyota ve Nissan derken birçok araç firması, üretim ve yatırımlarını çip tedarikinde belirsizlik sebebiyle askıya almış.

Diğer taraftan pandemide evlere kapanma sebebiyle tüketici elektroniği araç sektöründen daha fazla ön plana çıktığından “çip”ler otomotiv dışı alanlara kaymış.

Özetle tek başına bir Apple bile otomobil firmaları kadar çip çeker hale gelmiş.

***

Zirâ şu anda küresel otomotiv sektörü çip krizinden dolayı üretimde daha şimdiden 4 milyonluk araç kaybını defterine yazmış.

Çip tedarikindeki sıkıntılar yaşayan ve araçları elinde patlayan ABD, sektörde önce kendine yetecek ve daha sonra dünya hakimiyeti sağlayacak bir girişim peşinde fakat süreç ise oldukça zor…

Coniler, yüzde 75’lik global sektör büyüklüğüne sahip uzak doğunun hakimiyetini kırmak ve en azından batı ayağını ele geçirme hedefiyle Avrupa’da hazırlıklara başlamış... ABD’li Intel bu yılın sonunda en azından Avrupa’da çip tesislerinin temellerini atmayı arzuluyor. 

Çılgın boğuşmada Asya da boş durmuyor… Uzak doğuda başı çeken Güney Kore ve Tayvan, Samsung ve TSMC ile ABD’nin yayılmacı tavrına yüksek teknolojiyle cevap vermeye çalışıyor.

***

Huawei ile atak yapsa da çip üretiminde henüz adı geçmeyen bir ülke var ki, sektörün hammaddesi onda. Çin’den bahsediyorum.

Evet Çin “çip”te büyük tüketici… Ama çiplerin hammaddesi olan silisyumun da en büyük üreticisi.

Yani ipin ucu Çin’in elinde!

Hammadde Çin’de, sektör büyüklüğünün dörtte üçü Asya’da… Haydi ABD kayış yemesin de ne yapsın!

Bu çip işi, tam bir teknoloji yarışı, hatta savaşı… Var olma mücadelesi! Kimse bu alanda işbirliğine de girmek istemiyor. Çünkü  “Hemen yaptım oldu” diyerek mesafe alamıyorsunuz… Bir çip tesisini üretim safhasına getirmek için en kısa süre 5 yıl. Yanında yüksek sermaye ve yılmaz, yıkılmaz bir gayret istiyor. En çok da vatan sevdalısı olmak gerekiyor.

Anti parantez… Türkiye de 2017 yılında büyük ölçekli seri üretim kapasitesine sahip silisyum temelli çip tesisini hizmete açtı. Başarılı çalışmalar devam ediyor.

***

Çipler ilaca benziyor. Hepsinin son kullanma tarihi var. Dolayısıyla siparişlerin ölçülü verilmesi lâzım. Bu da ayrı bir sorun.

Çipler yüksek maliyetler oluşturduğundan “ölçek ekonomisi”nin kullanılması ve kendi ülkende ya da tedarikinin kolay yapılabileceği bir bölgede yapılması şart.

En önemlisi çip krizindeki kaynağın sadece teknolojik olmadığı, hammadde eksikliğinin, krizde merkez teşkil ettiği bilinmeli. Çünkü silisyumu eritip hammadde haline getirecek yüksek enerji her ülkede bulunmuyor.

Bu enerjiyi tedarik etmek için ya çok paranız olacak ya da bitmeyen enerji kaynaklarınız. Ayrıca silisyumu üretirken çevreye verilen büyük zararlara da katlanmak zorundasınız.

Açıkçası sorun büyük ve kritik… Sadece Avrupa ekonomisinin, otomotivin sırtında olduğu gerçeğinden hareket edilirse gerisini siz düşünün!

***

Silisyumu bulup işleyip hammadde üreteceksiniz… Bu yetmiyor! Bir de günün belki de geleceğin şartlarına göre ileri teknolojik çipler yapacak tezgâhınız, kapasiteniz ve kabiliyetiniz olacak.

2021 yılında çip krizi çözülebilir mi? Elbette hayır! Üretim kıt, ihtiyaç fazla, pazar karışık, devletler birbirini yiyor…

Tüketici elektroniği ve diğer sektörler üretimdeki kapasitenin yüzde 80’ini kapatmış. Geriye kalan yüzde 20’lik kapasite bantlarda bekleyen otomobilleri banttan çıkarmaz.

Dönemin ABD başkanı Donald Trump, Çin ile ticari kavgaya girince kemendi kendi ülkesinin boynuna geçirdiğinin farkına varamadı. Çin’e uyguladığı yaptırımlar ve korumacılık ABD’ye hem mal tedarikinde sorunlar ve işsizlikteki artışlar olarak geri döndü.

ABD çip için Tayvan’a yüklendi ancak talepler karşılanamayınca araçlar bantta kaldı. Intel’in yanında Microsoft ve Amazon’a gelen çip üretme baskılarının inanılmaz olduğu söyleniyor.

Ne diyelim… Çip krizini çözebilene aşk olsun!