ABD ve Avrupa merkezli liberal piyasalar ekim tedirginliğini her yıl yaşar. Nitekim sanki Ekim’ler için hazırlanmış Wall Street’in korku endeksi olarak bilinen VIX, ekim dalgalanmalarının en büyük habercisidir.

Ekim’ler öyle bir hâl almıştır ki, küresel piyasalar VIX’in peşinde sürekli koşup durmuş, pervane olmuştur... Çünkü VIX, yıllardır bir nevi piyasadaki “stresin indikatörü” olarak küresel piyasalara yön vermiştir...

VIX endeksi şöyle okunur:

Endekste 0-10 arası değerleri pek göstermez. 11-20 arası “normal piyasa” şartları demek olur. 21-30 arası “stres oluşuyor” uyarısı anlamına gelir. VIX’in 31’in üzerine çıkması “zorlu dönemler”in başladığına işaret eder. Endeks 50-60 “anormallik”, 60’tan sonrası ise “büyük kargaşa” şeklinde yorumlanır.

Ha bu arada bilgi olsun diye; VIX’in yıllara göre en yüksek tepe noktasını 16 Mart 2020’de “82” ile gördüğünü ve tarihi rekor kırdığını, dip noktasının ise “9,6” olduğunu belirteyim.

***

Bir kez daha altını çizerek söylüyorum: Meşhur korku endeksi VIX’i sıkı takip ettiğinizde Ekim’lerin hep sıkıntı olduğunu gözlemlersiniz.

Zira bu yılın Ekim’inde de Trump’ın koronavirüs testiyle ilgili Twitter mesajının ardından tüm dünyada piyasalar “stres”e girdi. Korku endeksi VIX, geçen Cuma günü 29,39 ile son bir ayın sert hareketini yaptı, “Stres geliyor” dedi. VIX şu anda 29,53 seviyesinde seyrini sürdürüyor. Endeks yukarı gider mi, bilinmez… Fakat Ekim ayında olduğumuzu unutmayalım!

Maamafih ABD’de seçimlerin sürekli Ekim ertesi Kasım’da yapılması tevekkeli değil. Nitekim Trump’ın kovide yakalanması da yine piyasalar için bir Ekim sendromu niteliğinde değil mi?

Ama bu dönemde piyasaların,  “ekim havası gibi” bir yaktığını ve bir dondurduğunu hiç akıldan çıkarmayalım.

Zira piyasalardaki yüksek dalgalanma ve kayıpların yaşandığı Kara Pazartesi 19 Ekim 1987’de ve Kara Perşembe ile Kara Salı 24 - 29 Ekim 1929 tarihlerinde gerçekleşmişti. Bunlar öne çıkanlar… Nice piyasa batıkları acı tırpanlarını Ekim’lerde vurmuştur.

***

Ekim ayı sendromları dünya piyasaları için ürkütücü olduğu kadar bizi de ilgilendiriyor.

Mesela geçen yılı hatırlatayım…

Türkiye’de 8 Mayıs 2019’da piyasalara ve ardından medyaya şimşek gibi düşen şu haberi anımsamaya çalışın… O tarihte özellikle görsel medyada “Piyasalarda 8 Ekim 2019 tarihine dair her türlü alma ve satma tarafında ciddi miktarda anlamlandırılamayan opsiyon yazılıyor…” denilerek açıktan açığa duyurular yapılmıştı.

Evet, 8 Ekim 2019’a dikkat!

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK), Irak ve Suriye’deki terörist unsurlarla mücadelesi kapsamında sınır dışında görevlendirilmesi hakkındaki tezkerenin, 1 yıl daha uzatılmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi 8 Ekim 2019 tarihinde AK Parti, CHP, MHP ve İYİ Parti’nin oyları ile kabul ediliyor.

Haydi buna tesadüf diyelim…

Peki Türkiye’nin sınır ötesi harekatı kararına karşı ABD Başkanı Donald Trump’ın bir gün önce “Türk ekonomisini mahvederim” tehdidinin 8 Ekim 2019 tarihli opsiyon için yazılan dış piyasa hareketlenmesiyle denk gelmesine ne dersiniz?

***

Müsaadenizle cevap vereyim…

Ya; 8 Mayıs 2019’da pozisyon bağlayan piyasacılar çok daha yüksek kârlar elde etmek için TSK’nın sınır ötesi harekâtını ve ardından ABD Başkanı’nın Türkiye aleyhine açıklamalar yapacağını hesaplayarak böyle bir hamleye giriştiler…

Haydi bu çok zor bir ihtimal!

Ya da; seçildiğinden beri Türkiye ile ilişkileri hiç iyi olmayan Donald Trump, 8 Mayıs 2019’da TL varlıklarına yönelik açılan yüksek miktarlı yurt dışı pozisyonları görüp bu durumu siyasi fırsata çevirerek döviz kurunu yükseltici mesajlarıyla Türkiye’ye bir ders vermek istedi.

Soruya her türlü fikir beyan edilebilir, cevap üretilebilir... Ancak bahsettiğim olayı da Ekim’lerin bir acı dokunuşu olarak görmek lâzım.

Dolayısıyla ilk haftasını yaşadığımız ve küresel korku endeksi VIX’in “stres oluşuyor” ikazını verdiği bu Ekim ayında da temkini elden bırakmayıp piyasa üflemelerine karşı uyanık olmak gerekir, diyorum.