Bu durumu; enflasyon mekanizmasını sağlıklı çalıştıramadığı 2015-2018 yıllarındaki hareketsizliğine sayalım… Bundan sonra yatmak yok, daha fazla gayret, fedakârlık ve uykusuz geceler var…

Milletin dilinde pelesenk olan “enflasyon”; “cari açık” gibi inşallah yakında bela olmaktan çıkacak. Faizler de patır patır aşağı gelecek…

Enflasyonu matematiğe bağlayanlar, “Düşmesi için bir şey yapmaya gerek yoktu…”, “Enflasyon baz etkisiyle tek haneye indi…” diyenler herhalde konuşamayacak... Gerçekleri yazmaya, çizmeye ve yorumlamaya mecbur kalacaklar.

Şimdi Ekim enflasyonunu bekliyoruz… Bu ay; Gıda Komitesi’nin işi tam anlayıp anlamadığını, kavrayıp kavrayamadığını ve eforunu artırıp artırmadığını gösterecek.

***

Gelelim şu “enflasyonda matematik” meselesine…

2018 Ağustos’taki döviz kriziyle birlikte 2018 Eylül’ünde aylık bazda enflasyonun rekor artışla yüzde 6,30 olarak gerçekleştiğini bilmeyenimiz yok. Ama Ekim 2018’den başlayarak 2019 Eylül’üne kadar aylık oluşan enflasyon oranlarını da gözden kaçırmamak lazım…

Alınan tedbirler sayesinde yüzde 6,30’luk eylül rakamını müteakiben ekimde aylık yüzde 2,67’ye kadar çekilen enflasyon, kasım ve aralık aylarında eksi yüzde 1,44 ve eksi yüzde 0,40 olarak gerçekleşmiş, 2019 yılında da nisanda yüzde 1,69’la tepe noktasını görmüştü. Bu yıl şubattaki yüzde 0,16 ve haziran ayındaki yüzde 0,03’lük aylık enflasyonu da unutmamak gerekir, derim.

Alınan tedbirlerle bu yıl son iki ayda bile yani Ağustos’ta yüzde 0,86 ve Eylül’de yüzde 0,99’u gören enflasyon elbette matematik olarak tek haneye inecekti…

Ancak unutulmaması gereken bir şey var… YEP’in devreye girmesinden bu yana aylardan beri verilen mücadele enflasyonu tek haneli rakamlara taşıdı, sözü de boşuna söylenmiş olmaz…

En basitinden şayet bu yıl eylülde aylık enflasyon yüzde 2 olsaydı, enflasyon tek haneli rakamlara düşecek miydi, tabii hayır! Peki ağustosta aylık enflasyon yüzde 0,86 olmasaydı, hatta temmuzda enflasyon yüzde 1,36 olmasaydı, tek haneli enflasyon matematiği tutacak mıydı, elbette tutmayacaktı…

Demek ki sadece eylül ayındaki aylık yüzde 0,99’luk enflasyon değil geçen aylardaki enflasyonun da baz etkisine katkısı olmuş… Dolayısıyla “tek haneli enflasyon matematiği”ni eylüle bağlamanın matematikle bir alâkası yok!..

***

Evet dün Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda eylül enflasyonunun içeriğini açıkladı. Aslında rapor bir bakıma Gıda Komitesi’ne verdiği ayarı da gösteriyor.

TCMB’nın rapordaki özet ifadeleri aynen şöyle:

“Bir önceki yıldaki yüksek baz etkisine bağlı olarak alt grupların tamamında yıllık enflasyon önemli bir düşüş kaydetti. Enflasyondaki düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt kalemleri öne çıktı…”

Merkez Bankası, enflasyonun tek haneli rakamlara düşmesinde “baz etkisi”nin olmadığını inkâr etmiyor. Ancak baz etkisini doğuran sebepleri de “Enflasyondaki düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt kalemleri öne çıktı” ifadeleriyle açıklıyor. Yani baz etkisindeki temel noktaları gösteriyor ve işi matematiğe bağlayanlara güzel bir ders veriyor.

İşte TCMB, raporunda enflasyonda baz etkisini doğuran nedenleri şöyle sıralıyor:

“Baz etkisinin yanı sıra Türk lirasının görünümü ve iç talep koşullarındaki ılımlı seyre bağlı olarak temel mal grubu yıllık enflasyonu önemli ölçüde geriledi… Enerji fiyatlarında aylık bazdaki artış eğilimi elektrik fiyat ayarlamasının etkisiyle Ekim ayında devam edecek… Tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bu dönemde önemli ölçüde azaldı... TL’deki istikrarın yanı sıra enflasyon beklentilerindeki iyileşme ve iç talep koşullarının seyri çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki düşüşü destekledi… Bu çerçevede B (işlenmemiş gıda ürünleri hariç TÜFE) ve C (enerji hariç TÜFE) göstergelerinin eğilimindeki ılımlı seyir korundu… Enflasyondaki düşüşte özellikle temel mal ve gıda alt kalemleri öne çıktı…”

Peki, şimdi bu nasıl matematik oluyor, biri bunu bana anlatsın… Bu kadar açıklamadan sonra tek haneli enflasyon için hâlâ “matematik” diyenler olacak mı acaba?