Adı “Efeler Yolu”. Bu başarılı kulvar Avrupa Konseyi Kültür Rotaları Listesine de girdi. Böylelikle Avrupa Konseyi’nin 1987 yılında Avrupa’daki farklı ülkelerinin kültürel zenginliklerinin ortak kültürel mirasa katkısını göstermek amacıyla kurulan Kültür Rotaları Programı’na, ülkemizden giren rota sayısı 12’ye yükseldi. Ben geçtiğimiz yaz Almanya’da Romantik yol gezisi yaptım. 420 kilometre olan yol beni çok şaşırttı ve mutlu etti.  

Size Türkiye’de yer alan Avrupa Konseyi Kültür Rotalarını şöyle sıralamak istiyorum.  Avrupa Yahudi Mirası Güzergahı İzmir, Zeytin Ağacı Rotası, Muğla-Milas ve yine İzmir.  Avrupa Tarihi Termal Kentleri Rotası Afyonkarahisar ve Kütahya dahası da var bence. Avrupa Seramik Rotası İznik, Avanos, Kütahya, Avrupa Megalitik Kültür Rotası Göbeklitepe-Şanlıurfa Avrupa Endüstriyel Miras Rotası İstanbul, Zonguldak, İzmir, Bursa, İzmit Demir Perde Bisiklet Rotası - EuroVelo 13 Edirne, Kırklareli Aeneas Rotası, Çanakkale (Troya Müzesi), Edremit Tarihi Kafeler Rotası İstanbul – Pera Leonardo Da Vinci Route İstanbul Iter Vitis Ankara – Ankara Gastro-Turizm Derneği, Kilis - Kızılgöl Tarım Ürünleri Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti Transhumance Trail İzmir - Efeler Yolu gibi daha bir çok rota ülkemizi farklı bir şekilde dünyaya tanıtıyor. Eskiden Kum, deniz ve güneş satardık. Şimdi baksanıza artık kültür de satar olduk. kişi başı gecelik gelirin 2024’te 108 dolara çıktığı biliniyor. Bu rakamın 2025 yılında da 140 dolar civarında olması bekleniyor. 

Türkiye’nin dünyada en fazla kazı yapılan ülke konumuna geldiğini söyleyen Bakan Ersoy, 2026 itibarıyla kazı yapılan nokta sayısının 800’e çıkartılacağını duyurdu. Bakanlık son 60 yılda yapılan kazı çalışmaları kadar bir çalışmayı önümüzdeki 4 yılda tamamlamayı hedefliyor. Türkiye’nin en güçlü turizm geliri üreten alanları kültürel turizmi oluyor.

Ülkemiz 100 milyar dolar için havayolu stratejisi de oluşturmuş durumda. Türkiye’ye gelen ziyaretçilerin yüzde 70’inin havayoluyla geldiğini görüyoruz. Gelecek yıllarda en az 100 milyon ziyaretçi ve 100 milyar dolar gelir hedefi doğrultusunda hava yolu kapasitesinin artırılması konusunda çalışmalar yapılıyor. 100 milyon ziyaretçi sayısına 2026 yılında ulaşılacaktır diye ümit ediyoruz.  Havadan denize inerek Türkiye’nin su altı güzelliklerine uluslararası ödül verildiğini de mutlulukla duyurmak istiyorum. 

Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı iş birliği içinde gerçekleşen proje kapsamında, dünyaca ünlü su altı fotoğrafçısı Alex Dawson Türkiye'yi ziyaret etti. Kaş, Bodrum ve Gelibolu Tarihî Su Altı Parkı'nda dalışlar gerçekleştirdi. Dalışları ve fotoğraf çekimleri sonucunda, İngiltere'nin en prestijli su altı fotoğrafçılığı yarışmalarından biri olan Yılın Su Altı Fotoğrafçısı (UPY) 2025'te büyük başarı elde etti. Alex Dawson, Yılın Batık Fotoğrafçısı seçilirken, Kaş'taki Sahil Güvenlik SG115 Batığı da koleksiyonunun Batıklar kategorisinde üçüncü oldu. Ayrıca, Gelibolu Tarihî Su Altı Parkı'nda 84 metre derinlikte bulunan SS Chartage Enkazı, Enkazlar kategorisinde "Son Derece Övgüye Değer" ödülünü aldı.

Dünyada bu Kültür Turizmi konusuna bakacak olursak karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor. Küresel kültürel turizm sektörünün 2025'te 1,2 trilyon ABD doları olan büyüklüğünün 2035'te 2,6 trilyon ABD dolarına çıkması bekleniyor. 2025 ile 2035 yılları arasında %8,1'lik bir bileşik yıllık büyüme oranının (CAGR) öngörüldüğü sektör, otantik kültürel deneyimlere, tarihi mekan keşiflerine ve sanatsal performanslara olan artan ilgiden faydalanıyor.

Kültürel turizm operatörleri, sürükleyici miras deneyimleri, etkileşimli mutfak atölyeleri ve sanatsal inzivalar düzenleyerek tekliflerini zenginleştiriyor. Türkiye, Fransa, Japonya ve Hindistan gibi önde gelen destinasyonlar, Louvre'un özel turları, Kyoto'daki geleneksel çay törenleri ve Varanasi'deki miras tapınağı ziyaretleri gibi kişiye özel kültürel turizm deneyimleri sunuyor. Brezilya'daki Rio Karnavalı, İskoçya'daki Edinburgh Fringe Festivali, Türkiye’deki Kapadokya, Göbeklitepe, Meryem Ana ve Hindistan'daki Pushkar Deve Fuarı gibi etkinlikler, benzersiz kültürel etkileşimler arayan milyonlarca kişiyi kendine çekiyor. Sürdürülebilirlik, kültürel turizmi şekillendirmede önemli bir rol oynuyor. Destinasyonlar, çevresel etkiyi en aza indirmek için karbon nötr miras alanı yönetimi ve yeşil sertifikalı konaklama gibi çevre dostu seyahat uygulamalarına öncelik veriliyor. Seyahat edenler giderek daha fazla etkileşimli ve eğitici deneyimler arıyor. Uygulamalı atölyeler, kültürel performanslar ve toplum temelli turizm girişimlerine olan talep artmaya devam ediyor ve gelecek nesil kültürel seyahat deneyimlerini şekillendiriyor.