Trump’ın Avrupa’daki ortakları karşı söyledikleri Avrupa’nın iki büyük gücünü rahatsız edip kendilerini korumak için ortak savunma gücü kurma çabaları ve Parlamentolarının ortak toplantı yapmasına karar almaları bu ülkelerin NATO’nun asıl caydırıcı gücü olan Amerika’nın artık kendilerini koruyamayacağından korkmalarının bir sonucu. Doğu Avrupa ve İtalya gibi ülkeler ise Çin yatırımlarına açılıyorlar. Çin malları Doğu Avrupa’dan Akdeniz’den Avrupa’ya giriyor. Avrupa’nın savunma harcamalarını arttırmaya değil para ve yeni pazarlar bulmaya gereksinimi var. Avrupalılar, Amerika’nın Ortadoğu’yu dengesizleştirerek kendilerine yönelik binlerce Müslüman’ın ülkelerine göç etmesini, kendi kimlikleri üzerindeki sosyo-psikolojik etkisinin şokuna kimin neden olduğunu iyi biliyorlar.

Önce Amerika ilkesiyle, Amerika’nın Avrupa mallarına karşı uyguladığı gümrükler, Almanya’yı en büyük geliri olan araba satışlarını kısıtlama konusundaki dolaylı tehditleri, bunun üzerine Rusya’da Ford üretimi sona ererken Almanya’nın Rusya’da Mercedes üretimine girmesi ve Amerikan sıvı gazı yerine Rus boru hattından gelecek gaza talip olması hep bu tek taraflı belirsiz politikalar izleyen Amerikan yönetimine olan tepkilerin sonucu.

Amerikan siyaset bilimcilerinin son yıllarda en çok kullandıkları siyaset bilimi teorisine uyguladıkları ‘karmaşıklık teorisine’ göre siyasette girişilen bir eylemin birbiriyle etkileşen sosmyal yapılar nedeniyle birden fazla tahmin edilemeyecek sonuçlar doğuracağı öngörülüyor. Amerika’nın askeri yatırımlarını arttırması, Kısa Menzilli Nükleer Füze Antlaşmasından çekilmesi, düşman gördüğü rakiplerini korkutarak kendi güvenliğini sağlama almasını gerçekleştirebilir. Örneğin, Latin Amerika’nın 300 milyon dolarlık yardımını kesmesi, Avrupa’ya karşı uyguladığı gümrükler, NATO’nun genişlemesi için çalışan Amerikan şirketlerinin Doğu Avrupa Ülkelerini NATO’ya çağırarak silah satışlarından yüksek gelirler sağlaması, Türkiye’yi illa Amerikan füzelerini almaya zorlar görünmesi gibi. Bu durumda müttefikler kendilerini Türkiye gibi, Almanya gibi, hareketlerinden serbest hissederek Amerika’nın rakip gördüğü ülkelerle yakın ilişkilere gireceklerdir. Teori böyle söylüyor.

Amerika, Balkanlarda, Güney Çin Denizinde, Karadeniz Bölgesinde, Baltık’ta, Ortadoğu’da eski büyüklüğünü korumak için basıncını arttırdıkça, kendi kurduğu Batı savunma sistemi daha karmaşık tehditlerkarşısında kalmakta ve gelişecek olayları tahmin etmek gittikçe zorlaşmaktadır.

Amerika emekli bir Amerikan komutanının söylediği gibi savunma sistemine kattığı ülkeleri eşit NATO üyeleri görme yerine, Karadağ ve Gürcistan’ı gördüğü gibi koruması alındaki ülkeler olarak görmektedir. NATO ülkelerine silah satmak için bazı büyük şirketler,1993-2002 yılları arasında NATO’nun genişleme Komitesini kurmuşlar ve Kongre’de NATO’nun genişlemesi için lobicilik yapmışlardır. 2001 yılından itibaren Amerika’nın çevresinde yaratılan ve yarattığı her olayı kendi güvenliğine bir tehdit olarak algıladığı görülüyor. Amerika’nın karşısında İslami terörizm, Çin, Kuzey Kore, İran, özellikle Putin Rusya’sı, denetim altında tuttuğu Latin Amerika’da Venezuela, Küba ve Latin göçmenler, Amerikan yönetiminin İsrail lobisine şirin gözüküp seçim kazanma projesi olan İran bulunuyor. Bu nedenle Amerikan güçleri Afrika’da, Ortadoğu’da, Asya ve Doğu Avrupa ve Güneydoğu Asya’da varlıklarını gösteriyorlar. Bu kadar çok küresel güç olarak küresel çıkar ve sorumlulukları olduğu ve bu sorumluluklarını yerine getirebilmek için küresel bir görüşe sahip olması gerektiğini söylüyorlar. Amerika’nın çıkarları açısından Avrupa’da, Hint Pasifiğinde ve Ortadoğu’da barış, denge ve zenginlik yaratmanın önemli olduğunu belirtiyorlar. Amerika müttefiklerini korumak için Rusların enerji hatlarıyla Avrupa’ya girmesini önlüyor. Güvenlikleri Amerikan sıvı gazını almakta, Gürcistan ve Ukrayna mutlaka korunmalı.

Son analizlerde Obama dönemindeki Asya’yı öne çıkartan stratejilerin bir kenara bırakılması, ekonomisi çökmekte olan buna karşı askeri gücünü arttırabilen Rusya’ya karşı önlemler alınması öngörülüyor. Putin'in etkisiyle Avrupa’da Trump karşıtı politikalar oluştuğu gibi, Avrupa aşırı sağ hareketlerini, göçü ve ekonomik durgunluğu arttıran ve Avrupalıları stratejik otonomiye itenin hep Rusya olduğu iddia ediliyor.

Durumu düzeltmek için yapılması gereken, Kuzey, Güney ve Merkezi Avrupa ülkeleri ile ikili ortaklıklar ve ittifaklar kurmak, Batı Avrupa’nın Ortadoğu olayları nedeniyle eriyen enerjisini düzeltmeye nedense önce Libya’dan başlamak, Türkiye ile ilişkileri yeni projeler ileri sürerek düzenlemek, Avrupa’nın savunmasıyla ilgili yeni projeler ileri sürmek. Avrupalıların savunma harcamalarını yapmalarını istemek, savunma alt yapısını güçlendirmek, NATO’nun ileri savunma sistemini geliştirmek, savunma araçlarının hareketliliğini sağlamak ve Rusya’ya karşı Avrupa ile dayanıştırmayı geliştirmek. Bu amaçları gerçekleştirmek için bazı Avrupa ülkelerinin Trump’ın görevi bırakmasını beklediklerini bildiklerini de belirtiyorlar.

NATO’nun Amerikan tarafının aceleci bir çırpınış içinde olduğu yukarda belirtilen görüşlerden anlaşılıyor. Özellikle, Avrupa ve Ortadoğu’da Amerika’nın işlerini sırtlayan İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılması, Avrupalıların kendi savunma sistemleri kurmaya çalışmasının Amerika’nın Avrasya’ya stratejik uzantısının kesilmesi demek olduğunu Amerikalı stratejistler iyi biliyorlar. Ancak, eskisi gibi ülkeleri gene etraflarında toplayıp toplayamayacakları henüz meçhul gözüküyor.