Ofis pazarı değişiyor
2020 yılı tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye'de de Covid-19 salgının etkisinde geçti ve salgın gündemin ana maddesi haline geldi. Salgının ekonomiye etkileri ve ekonominin daralmasından kaynaklanan belirsizlik, geçtiğimiz yıl ofis pazarındaki işlemlerin yavaşlamasına yol açtı.
Ofis pazarında 2020 yılında değişmeye başlayan çalışma koşulları ofis alanlarını da fiziki olarak etkiledi. Bu etkiyle bazı kullanıcılar bulundukları ofis alanlarında küçüldü. Pandemi nedeniyle birçok ofis kullanıcısı ev-ofis (home-office) çalışma veya ofiste dönüşümlü çalışma modeline geçti. Koronavirüs salgınıyla birlikte e-ticaret faaliyeti yürüten işletmelerin sayısı arttı. Yeni kurulan işletmelerin yapısına bakıldığında ise şahıs şirketlerinden çok kurumsallığın ağır bastığı görülüyor. Bu dönüşümde büyük pay sahibi olan genç girişimcilerin mekân bağımsız çalışma isteği, sanal ofislere talebi de artırıyor. 2020 yılında pandemi koşulları sebebiyle oluşan değişim, talep tarafında olduğu gibi pazarın arz tarafında da hissedildi. Özellikle ekonomik sebepler ve pandemi süreci ofis arzının büyümesinde yavaşlamaya yol açtı. Covid-19 öncesi dönemde Türkiye ofis piyasası “Kiracı Piyasası” dönemindeydi. Mal sahipleri, piyasadaki ofis arzı fazlası sebebiyle doluluğu sağlamak ve kiracı ilişkilerini korumak için kira erteleme veya kirasız dönemleri kabul etmek zorunda kalmıştı. Yeni kiralama anlaşmaları müzakere eden mal sahiplerinin daha esnek kiralama modelleri sunmaya devam etmeleri ve doluluk sağlamak için daha kısa vadeli taahhütlere izin vermeleri gereken dönem halen devam ediyor. Ofis içine masa başında çalışmadan uzaktan çalışmaya geçiş birçok işletmeyi orta ve uzun vadeli iş ve işletme stratejilerini yeniden değerlendirmeye teşvik etti. İşletmeler uzaktan ofiste ve alışılmış düzenlerinde olduğu kadar iyi performans gösterebilir ise yeni dönem ofis için gereken aktif alanın hacmi ve türü de değişecektir. Dolayısıyla işletme genel giderleri de aynı oranda değişecektir. Performanslar olumlu etkilenirse, ofis içerisindeki esnek alanlar daha kolay benimsenecektir.
Diğer taraftan son yıllarda maliyetleri düşürmek, trafikten kurtulmak isteyen şirketler hazır ofisleri tercih ediyor. Prestijli adres sunan sanal ofisler ise yeni girişimcilerin gözdesi oldu. İstanbul'un trafik çilesinden yorulan ve müşterisine yakın olmak isteyen şirketlerin tercih ettiği hazır ofislerin yanı sıra düşük maliyetle prestijli bir iş adresi edinmek ve sekreterlik hizmeti almak isteyen yeni girişimcilerin tercihi sanal ofislerin sayısı her geçen gün artıyor. Çok lokasyonlu bir ofis girişimi olan e-Ofis de hazır ofis, ortak ofis, çalışma masası, toplantı ve etkinlik salonları gibi çalışma alanlarının tam donanımlı kurulumunu yapıp işletiyor. Girişimciler, start-up'lar, küçük işletmeler ve çeşitli kuruluşlar için merkezi lokasyonlarda bulunan plazalarda, seçkin iş adresi olanağını çok uygun fiyatlarla sağladıklarını ve bu hizmeti altyapı kurulumu, telefon karşılama ve posta-kargo takibi gibi hizmetlerle de destekleyerek iş sahipleri için zahmetsiz çalışma alanları kuruluyor. Pandemi öncesin kadar hazır ofisler sektörde değişime işaret ederken, sonraki süreçte home ofis kavramı ile birlikte fiziksel ofis ihtiyaçları ve kriterlerin yeni baştan belirleneceği bir dönemden geçiyoruz.