Geçmişte kırdan kente olan göçler neticesinde, şehirlerdeki imkanlar ve avantajlar bazıları için dezavantaja dönüşmüştür. İnsanların çeşitli ekonomik problemleri, göç eden kişilerin göç ettikleri yerlere entegre olma süreçlerinin her zaman başarılı olamaması, çeşitli kültürel ve sosyal farklılıklar nedeniyle şehirlere göç eden kişiler sıkıntılar yaşamaya başladığı gözlenmiştir. Geçtiğimiz son 3 yılda farklı nedenlerden ötürü İstanbul’dan farklı illere veya İstanbul’un ilçeleri arasında göç hızlanmaya başlamıştır.

Öncelikli olarak pandemi ile birlikte İstanbul’a gelenlerle gidenler arasındaki farkın pozitiften negatife dönüştüğünü, bir başka deyişle gidenlerin gelenlerden fazla olması nedeniyle alışılageldik demografik işleyişte bir sapma gerçekleştiği görüldü.  Pandemi süresince 50 bin kişi İstanbul’dan göç ederek memleketlerine döndü. Salgının etkisi ile İstanbul ili içinde daha az yoğun ilçelere ve merkez ilçelerden alt merkez ilçelere doğru bir nüfus hareketinin olduğu tespit edildi. Diğer taraftan dünyada ve ülkemizde yaşanan ekonomik krizler nedeniyle 2022 yılı ile birlikte artan enflasyon, ev fiyatları ve kiralar özellikle “asgari ücretli, emekli ve öğrencilerin” İstanbul’da barınma oranlarını düşürdü. İstanbul'da artan kira konut bedelleri, kiracıları zorladı. Pandemi süreci ile başlayan ve barınma maliyetlerinin artması ile devam eden zorunlu göç, İstanbul’un alternatifi ikinci kademe şehirlere kaçışı artırdı. 

Son olarak, şubat ayında yaşanan Kahramanmaraş merkezli deprem ile birlikte Marmara bölgesinde ve özellikle İstanbul’da gerçekleşmesi beklenen deprem yeniden gündeme geldi. Bu seferde insanlar daha güvenli olduğunu düşündüğü kentin kuzey kesimlerine yoğun ilgi göstermeye başladı. Özellikle deprem sonrasında depremzedelerin yanı sıra İstanbul’da kent içi göçün de önümüzdeki dönemde artarak devam edeceği bekleniyor. Marmara Denizi’ne yakın olan bölgelerden özellikle Bakırköy, Fatih, Zeytinburnu, Bağcılar, Avcılar, Beylikdüzü gibi ve Anadolu Yakası’nda Kadıköy, Kartal, Pendik gibi bazı bölgelerden şehrin kuzeyine doğru bir göç başladı. İstanbul'da taşınma hareketliliği riskli bölgelerde ev fiyatlarında düşüşe yol açtı. Diğer taraftan zemini sağlam, riski az olan bölgelerde ve yeni binalarda satış ve kira rakamları yeniden yükselmeye başladı.  Ancak dengesiz fahiş artışlar nedeniyle bu konutlarda alıcı bulunması zorlaştı. 

TUİK verilerine göre İstanbul genelinde konut satışlarında düşüş yaşandı. 2023 Nisan ayında, geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %50 azalışla, bir önceki aya göre ise %25 düşüşle 13.944 adet konut satıldı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın açıkladığı 2023 Mart ayı konut fiyat endeksinde yıllık artış yüzde 132.8, aylık artış ise yüzde 5,4 oldu. Yıllık artış İstanbul’da yüzde 130.9 oldu. İstanbul’da konut metrekare fiyatı 30 bin 373 TL olarak açıklanırken 100 metrekare bir dairenin ortalama fiyatı da 3 milyon 373 bin liraya yükseldi. Pandemi, kur, yüksek enflasyon, inşaat maliyetlerinde artışı, üretimin azalması, mülteci nüfusu derken en son yaşanan deprem göçü ile birlikte konut talebinin yüksek olması ve üretimin yeterli olarak karşılanamaması sonucunda “yükselen konut fiyatları ve kiralar” büyük bir sorun olarak karşımıza çıktı.

İstanbul’da kentsel dönüşüm ve konut üretiminin arttırılmasına yönelik çalışmaların hızlanması, inşaat maliyetlerin düşürülmesi ve bu konuya yönelik finansal teşvikler ile birlikte sorun nispeten çözülebilir. Toplumun yeni konut talebinde yerinde dönüşüm, kentsel dönüşüm teşviklerinin genişletilmesi ve kentsel dönüşüm mevzuatında yeni düzenlemelerin riskli yapıları yerinde dönüşüme teşvik edecek şekilde yapılması gerekmektedir.  Özellikle İstanbul içinde nüfusun daha da artmasına neden olacak yeni rezerv alanları açılması yerine riskli ilçelerden başlayarak dönüşüm hızlandırılmalıdır.