2025 yılı uzay yılı mı?
2025 yılı uzay yılı mı olacak ? Bu soru nereden aklıma geldi diye merak ediyorsanız Donald Trump'ın Mars gezegenini ilk konuşmasını dinlemenizi öneririm.
Amerika Birleşik Devletleri onunla genişleme planları yapıyor. Kanada, Panama ve Danimarka'nın özerk toprağı Grönland başta olmak üzere kafasında daha bir çok ilginç fikir var. Mesela yine aynı konuşmada söylediği Mars’a yolculuk. Ayda koloni kurmak gibi.
Uzay sektörü, ticari hava yolculuğunun II. Dünya Savaşı'ndan sonra deneyimlediği ve internetin 1990'larda gördüğü şeye benzer bir dönüm noktasında. Ülkemiz bu fırsatı yakalamaya hazır mı?
Yakında uzaya yolculuklar yapabilir misiniz? Bazı uzmanlar öyle düşünüyor. Roket fırlatmaları çok daha ucuz hale geldi, bu yüzden binlerce uydu ve her zamankinden çok daha fazla insan yörüngeye girebilir. Ancak uzaydaki daha fazla nesne aynı zamanda daha fazla uzay çöpü ve daha yüksek çarpışma riskleri anlamına geliyor. The Next Normal'in bu sayısında, McKinsey uzmanları ve endüstri yöneticileri uzay endüstrisinin gelecek on yılını araştırmış. Bu konu Davos’ta da dillendiriliyor. Uzay ekonomisinin 2035 yılına kadar 1,8 trilyon dolara ulaşması öngörülüyor. Uzay ekonomisi genişledikçe, birçok sektör için değer yaratabilir ve dünyanın en acil sorunlarının birçoğuna çözüm getirebilir.
Küresel uzay ekonomisinin enflasyon hesaba katıldığında 2035'te 1,8 trilyon dolar değerinde olacağı tahmin ediliyor. 2023'teki 630 milyar dolardan fazla. Bu rakam hem uydular, fırlatıcılar ve televizyon yayını veya GPS gibi hizmetler için olan "omurga" uygulamalarını hem de uzay teknolojisinin endüstrilerdeki şirketlerin gelir elde etmesine yardımcı olduğu "erişim" uygulamalarını içeriyor. Örneğin Uber, sürücüleri ve yolcuları birbirine bağlamak ve her şehirde yol tarifi sağlamak için akıllı telefonların içindeki uydu sinyalleri ve çiplerin birleşimine güveniyor.
2024'te omurga uygulamaları küresel uzay ekonomisinin 330 milyar dolarını veya %50'sinden biraz fazlasını oluştururken, erişim uygulamaları 300 milyar doları temsil ediyordu. Omurga ve erişim uygulamaları için beklenen yıllık büyüme oranı, önümüzdeki on yıldaki tahmini GSYİH büyüme oranının iki katı olduğu belirtiliyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, uzay için yapılan değer tahminleri yarı iletkenler için yapılan tahminlere benzerdir. 2030'lara kadar yıllık %6 ila %8 büyüme bekleniyor. Küresel ödemeler sektörü için öngörülen 2027 yılına kadar gelirlerin 3,2 trilyon dolara ulaşması tahmin ediliyor.
24 Ocak 2025 Uzay artık uzak bir sınır değil; akıllı telefonunuzdaki sabah hava durumu raporundan akşam yemeğinizin teslimatına kadar günlük hayatlarımızın dokusuna işlenmiştir. McKinsey kıdemli ortağı Ryan Brukardt ve Dünya Ekonomik Forumu yönetici müdürü Jeremy Jurgens, "Mega roket fırlatmaları ve rekor uzay uçuşları halkın hayal gücünü yakalayan manşetler olsa da, rutin roket fırlatmaları ve uydu veri hizmetleri aslında onlarca yıllık perde arkası inovasyonun ürünüdür" diyor . Bunlar, yiyecek ve içecek; perakende, tüketim malları ve yaşam tarzı; tedarik zinciri ve ulaşım; hatta iklim felaketi azaltma gibi çeşitli sektörlere büyük faydalar sağlıyor.
2025 yılının "Uzay Yılı" olarak ilan edilip araştırmalar yapılacak. Uzay keşfi ve teknolojisi alanında önemli gelişmelerin yaşanması bekleniyor. Özellikle NASA, ESA (Avrupa Uzay Ajansı), SpaceX ve diğer uzay ajansları ile özel şirketler, 2025 yılında birçok iddialı proje ve misyon planlıyor.
Bu alanda çalışan grupları size şöyle sıralamak isterim.
NASA'nın yıllık bütçesi yaklaşık 25-30 milyar dolar civarındadır (2023 verileri). Artemis programı (Ay'a yeniden insan gönderme projesi) için 2021-2025 yılları arasında toplamda 93 milyar dolar harcanması öngörülüyor. James Webb Uzay Teleskobu gibi büyük projelerin maliyeti yaklaşık 10 milyar dolar civarındadır.
ESA (Avrupa Uzay Ajansı) ESA'nın yıllık bütçesi yaklaşık 7-8 milyar dolar civarındadır. ESA, Ariane roket programları, Galileo uydu navigasyon sistemi ve ExoMars gibi projelere önemli yatırımlar yapmaktadır.
SpaceX, özel bir şirket olduğu için bütçesi tam olarak açıklanmaz, ancak şirketin değerlemesi 100 milyar doların üzerinde. Starship projesi (Mars'a insan gönderme hedefi) için milyarlarca dolar harcandığı tahmin ediliyor. SpaceX, NASA ve diğer kurumlarla yaptığı anlaşmalardan da önemli gelir elde ediyor.
Çin'in uzay programına yıllık harcaması yaklaşık 10-15 milyar dolar civarındadır. Chang'e Ay keşif programı ve Tiangong Uzay İstasyonu gibi projeler büyük bütçeler gerektiriyor.
Rusya Uzay Ajansı Roscosmos'un yıllık bütçesi yaklaşık 3-4 milyar dolar civarındadır. Soyuz uzay aracı ve Luna Ay programı gibi projeler öne çıkıyor.
Hindistan Uzay Ajansı ISRO'nun yıllık bütçesi yaklaşık 2 milyar dolar civarındadır. Chandrayaan Ay misyonları ve Mangalyaan Mars misyonu gibi projelerle düşük maliyetli ancak etkili uzay çalışmaları yürütüyor.
Toplamda Ne Kadar Harcanıyor derseniz Dünya genelinde uzay projelerine yıllık toplam harcama 100 milyar doların üzerinde. Bu rakam hem devlet kurumlarının hem de özel şirketlerin yatırımlarını kapsıyor.