2018 yılından itibaren zor bir süreçten geçen inşaat sektöründe hem yabancı hem de yerli konut yatırımcısı son yıllarda giderek azalmaya başladı. Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörü olan inşaat sektöründe konut satışları hızla gerilerken yabancı konut yatırımcısında başlayan azalma yerli yatırımcıya da yansıdı. Geçtiğimiz sene küresel ekonomik krizin etkileriyle; enflasyonun artması, inşaat maliyetlerindeki yükseliş, finansman sıkıntıları, yatırım geri dönüşlerinin uzaması ve yabancı yatırımcılara karşı oluşan önyargılar sonucunda talep yarı yarıya azaldı. Uygulanan yanlış politikalar geçtiğimiz yıldan itibaren konut sektöründe önce yabancı yatırımcıların ardından yerli konut yatırımcılarının farklı ülkelere yönelmelerine neden oldu. 2012 yılından itibaren son on yılda yabancıların Türkiye’den gerçekleştirildiği net gayrimenkul yatırımları 2,6 milyar dolar seviyesinden 2022 yılında 6,5 milyar dolar seviyesine kadar yükselirken geçtiğimiz yıldan itibaren hızla azalmaya başlayarak 3,5 milyar dolar seviyesine kadar geriledi.  Dünya’da hızla büyümekte olan uluslararası gayrimenkul pazarının aksine Türkiye’de geçtiğimiz yıl yüzde 43 düşüş yaşandı.

Diğer taraftan gayrimenkulde yabancıların Türkiye'deki alımları azalırken, Türklerin yurt dışı alımları hızla artmaya başladı. Hızlı artan konut fiyatları, kira artış kısıtlamaları, yurtdışında döviz bazlı kira getirisi, vize muafiyeti ve serbest dolaşım imkanları yerli konut yatırımcılarının yurtdışından gayrimenkul alımlarını tarihi zirveye taşıdı. Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, yurt içi yerleşiklerin yurt dışı gayrimenkul yatırımları 2022 yılında 791 milyon dolar iken 2023 yılında 3 kat artarak 2 milyar doların üzerine çıktı. Yabancılara yapılan konut satışları bir önceki yıla göre yarı yarıya azalırken, Türk vatandaşlarının yurtdışından satın aldığı konut sayısı ciddi seviyelere ulaştı. Türkiye ekonomisinde uluslararası gayrimenkul yatırımcılarının ülkemizden yaptıkları konut yatırımları döviz girdisi sağlayarak cari açığın kapanmasında ve ekonominin büyümesinde büyük katkı sağlamaktadır. Ancak bu durum yabancı konut yatırımcılarının giderek azalması ve Türk vatandaşlarının yurtdışından aldıkları konut sayılarının artması ile cari dengenin bozulmasına neden olmuştur. Türkiye'de son aylarda konut fiyat artışı enflasyonun altında kalırken yatırımcılar yurt dışına yönelerek ülkeden döviz çıkışına neden oldu. Türkiye’den yatırım çeken ülkeler arasında Golden Visa ve yatırım programlarıyla Yunanistan, İspanya, Portekiz, Malta, İngiltere ve ABD başta gelirken son aylarda yatırımın geri dönüş avantajlarıyla Dubai’de katıldı.  

Uluslararası doğrudan yatırımlarda net çıkış yaşanıyor

Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, yurt içi yerleşiklerin yurt dışı gayrimenkul yatırımları 2024 yılının ilk üç aylık döneminde 597 milyon dolar olurken, uluslararası konut yatırımcılarının ülkemizden yaptıkları yatırımlar 796 milyon dolar olarak gerçekleşti. Yurtdışından Türkiye’ye gelen doğrudan yatırımlar azalırken, Türkiye’den yurtdışına giden doğrudan yatırımlarda gözlenen artış eğilimi devam ediyor. Daha önceden Türkiye’den konut sahibi olup yaşam maliyetlerinin artması nedeniyle evini satarak ülkesine geriye dönen yabancılarda eklendiğinde ülkemizden döviz çıkışının döviz girdisinden daha fazla olduğu tahmin edilmektedir. 

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) konut satış istatistiklerine göre Türkiye genelinde ilk el konut satış sayısı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %10,6 azalarak 24 bin 85 oldu. Toplam konut satışları içinde ilk el konut satışının payı %32 ye geriledi. Yeni konut üretiminde önemli bir gösterge olan ilk el konut talebi azalmaya devam ediyor. Konut satışlarının azalmasında hem yabancı yatırımcıların hem de yerli konut alıcılarının çekilmesinin etkili olduğu görüldü. Diğer taraftan gayrimenkul yatırımı nedeniyle Türkiye’ye sermaye girişinin yüksek olduğu bu alanda geçen yıl başlayan zayıflama Nisan ayında da devam etti. Yabancılara yapılan konut satışları Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %50,3 azalarak bin 272 oldu. Nisan ayında toplam konut satışları içinde yabancılara yapılan konut satışının payı %1,7 olarak gerçekleşti.