SON DAKİKA

Bedensel, ruhsal, sosyal ve çevre sağlığı

Sağlık kavramı; Dünya Sağlık Örgütünün tanımına göre; "yalnızca hastalık ve sakatlığın olmayışı değil; fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali" olarak tanımlanmaktadır.

Hastalık ise; herhangi bir nedenle ruhsal, sosyal ve bedensel bütünlüğün ve işleyişin bozulması olarak tanımlanmaktadır.

Kişinin ruhsal sağlığı, kendisi ile barışık olması ve olumlu sağlık davranışlarına sahip olması ile sağlanır. 

Bedensel sağlık, fizyolojik ve biyolojik etmenlerin de etkin olduğu genetik, metabolik ve hormonal hastalıklar ile etkilenebilmektedir.

Sosyal sağlık ise; sosyal ilişkide olduğu ailesi, arkadaşları, öğretmenleri, çalışma arkadaşları,  komşuları gibi yaşadığı ortamdaki kişilerle uyumlu olmasıyla sağlanır. 

Birçok hastalığın temelinde, eğitim düzeyinin düşüklüğü, işsizlik, gelir düzeyinin düşüklüğü gibi sosyo ekonomik çevre etmenleri büyük rol oynamaktadır. Sosyo ekonomik sorunlar ile sağlık sorunları arasında derin bir ilişki bulunmaktadır.  Sağlıksız yaşam koşullarına neden olan sosyo ekonomik koşullar sağlıksız yaşam koşullarının ortaya çıkmasına ve sağlık kalitesinin olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır. Ekonomik yetersizlik, yetersiz barınma koşulları, besin maddelerine yeterli ve gerekli erişimin olmaması, sağlıklı yaşam standartlarının sağlanamaması bu nedenlerden birkaçıdır. 

Fiziksel engel, herhangi bir nedenle bünyenin düşünsel ve eylemsel sistemi veya duyu organlarının fonksiyonlarının yetersizliği olarak tanımlanabilmektedir. 

Sağlık hizmetlerinin koruma, sağaltma, esenlendirme boyutları bulunmaktadır. Sağlık hizmetlerinin birincil amacı kişilerin hasta olmamalarını sağlamaktır. Yani hastalıklardan korunmalarını sağlamaktır. Bağışıklama, ilaçla koruma, erken tanı, sağlık eğitimi, iyi beslenme, aile planlaması, kişisel hijyen gibi kişiye yönelik ve çevresel unsurlar hastalıklardan korunmayı sağlayan unsurlardır. 

Her türlü önleyici sağlık hizmetinin gerçekleştirilmesine rağmen herkesi her hastalıktan korumak mümkün olamayabilir. Sağlık hizmetlerinin ikincil amacı kişileri hastalıkların tedavisini sağlamaktır. Birinci basamak tedavi hizmeti olarak tanımlanan evde veya ayakta tedavi, ikinci basamak tedavi hizmetleri yataklı sağlık kuruluşunda yatarak tedavi ve üçüncü basamak tedavi hizmetleri ise özel bir yaş veya cinsiyet grubuna ya da belirli bir hastalığı olan kişilere o konuda en geniş imkanlara sahip yataklı tedavi kuruluşlarında tedavi uygulanmaktadır. 

Her türlü tedavi edici uygulamaya rağmen herkesi sağlığına kavuşturmak mümkün olamayabilir. Hatta bazı hastaların ölmesi, bedensel veya ruhsal engel sahibi olması söz konusu olabilecektir. Eğer kişi sağlık hizmetleri ile hastalıktan korunamamış veya hastalığı tedavi edilememiş ve bedensel veya ruhsal engel ile karşılaşmış ise, başkalarına bağımlı olmadan, kendi kendine yeter biçimde yaşamasını sağlamak yani engeliyle yaşam tarzını uyumlandırmak gerekmektedir. Engellerin olabildiğince düzeltilmesi veya engelin yaşam kalitesine olumsuz etkisinin en aza indirgenmesi için tıbbi esenlendirme, yetenek edinme, iş bulma, işe uyum sağlama gibi sosyal ve ekonomik esenlendirme hizmetlerini de sağlık hizmetleri kapsamında değerlendirmek gerekmektedir. 

Sağlığın korunması, hastalıkların önlenmesi, sağlığın geliştirilmesi ve olağanüstü durumlara hazırlıklı olmak da halk sağlığı hizmeti olarak tanımlanmaktadır. 

Çevre sağlığı hizmetleri de çevre sağlığı kuruluşları tarafından toplumun ihtiyaçlarına cevap veren, yerel ve bölgesel koşullara uyumlu hizmetlerdir. Kişinin ev çeresi, iş çevresi ve sosyal çevresinde sağlığını doğrudan veya dolaylı etkileyen ve hastalığa zemin hazırlayan, hastalıkların gidişatına olumsuz etki yapan, hastalıkların yayılımını kolaylaştıran unsurların da giderilmesi sağlık hizmetleri içinde değerlendirilmelidir. 

Bedensel, ruhsal, sosyal ve çevresel stres etmenlerinin olumsuz etkilerinin en aza indirgenmesi, bedensel ve ruhsal sağlığı, sosyal ve çevre sağlığını korumakla yükümlü yetkili siyasi organların ve bu organlara bağlı teşkilatların doğrudan sorumluluğunda olup, bedensel, ruhsal, sosyal ve çevresel  olumsuz etmenlerin ortadan kaldırılması için gerekli ve yeterli önlemleri almak, standartları oluşturmak, denetlemek, raporlamak ve kamuoyunu tüm bu işlemlerden haberdar etmek görevlerini eksiksiz yerine getirmelidirler.