İnşaat demiri ticaretinde yeni dönem başlıyor. Yapı güvenliğine büyük katkı sağlayacak, vergi kaybının önüne geçecek İnşaat Demiri İzleme Sistemi (İDİS), yeni yılda devreye alınıyor. Yeni yılla birlikte inşaat demirlerinde özel güvenlikli etiket olacak ve İDİS’e kaydı yapılarak ticareti yapılacak. İnşaat demirinin, üretimden başlayarak, inşaat sahasında kullanıldığı son ana kadar takibini sağlayan İDİS ile milyarlarca liralık vergi kaybının, sahte faturanın ve sektördeki haksız rekabetin önüne geçilmesi hedefleniyor. İnşaat sektöründe 2024 yılında yeni bir dönem başlıyor. Geçtiğimiz yıl yaşanan 11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası yapı güvenliğinin önemi daha da arttı. Gelişen teknolojinin de katkısıyla inşaatlarda kullanılan demirlerin üretimden kullanım aşamasına kadar takip edilmesi mümkün hale geldi. Yapı güvenliğinin en önemli bileşenlerinin başında gelen inşaat demirinin inşaatlarda kullanımı, şüpheye ve güvenlik endişelerine neden olan bir konu olarak öne çıkıyor. İnşaat demiri, kayıt dışı ekonomi oluşturan usulsüz uygulamaların da öne çıktığı önemli bir alan olarak görülüyor. Gerek kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında vergi güvenliğini sağlamak gerekse deprem kuşağında yer alan ülkemizde yapı güvenliğine katkı yapmak amacıyla inşaat demiri yakın takibe alınıyor. Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından, inşaat demirinin üretiminden laboratuvar aşaması da dahil, tüm aşamalarını takip ederek kayıt altına alacak olan İnşaat Demiri İzleme Sistemi (İDİS) 2024 yılında devreye giriyor. İDİS’in devreye alınması ve işletilmesi için Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü yetkilendirilmiş bulunuyor.

Yılbaşından itibaren zorunlu 

İDİS inşaat sektöründe faaliyet gösteren üretici, ihracatçı, ithalatçı, toptancı, bayi, tüccar, yapı müteahhidi, yapı denetim kuruluşları ve yetkili laboratuvarları kapsıyor. İnşaat sektöründe faaliyet gösteren mükellefler tarafından kullanılmak üzere inşaat demirinin üretimi ve ithalatında kullanılan demirlerin, laboratuvar test süreçleri dahil olmak üzere, tüm aşamalarda takip edilebilmesi amacıyla tamamının etiketlenerek kimliklendirilmesi için İDİS’e kaydının yapılması zorunlu hale getiriliyor. Yeni yılda özel güvenlikli etiketi/işareti olmayan inşaat demirinin ticaretinin yapılamayacağına dikkat çeken Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü Bandrollü Ürünler Daire Başkanı Bülent Yılmaz “Mevcut inşaat demiri üreten veya ithal edenler ile ihracatçı, toptancı, bayi, tüccar ve yapı müteahhitlerinin yeni yılda İDİS’e geçmeleri zorunlu. Üretici veya ithal edenler 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren etiketsiz ürün satamayacak” dedi.

‘‘Üretimden inşaata kadar izlenecek’’

Bülent Yılmaz sistemin nasıl işlediğini şöyle anlattı: “İnşaat sektöründe faaliyet gösteren mükellefler tarafından kullanılmak üzere inşaat demirinin üretimi ve ithalatından inşaatta kullanım ve laboratuvar test süreçleri dâhil tüm aşamaların takip edilmesine imkân verecek İDİS platformu, Darphane tarafından yazılımı tamamlanarak devreye alındı. Sistem sayesinde inşaat demiri üretim ve ithalat alanından başlayarak, demir bağlarındaki her bir demir çubuğuna Darphane tarafından tedarik edilecek olan özel mürekkep uygulanacak. İlaveten, her bir demir bağına açık ve gizli güvenlik özellikleri içeren en az iki adet özel güvenlikli etiket takılarak el terminalleri veya mobil uygulama ile bu ürünlerin sisteme kaydı ve aktivasyonu yapılacak. Bundan sonraki süreçte, inşaat demirinin her bir adımı izlenecek. İnşaat demirleri, toptancılar, satıcılar, tüccarlar, yapı müteahhitleri ve inşaat sahasından yapı denetçileri tarafından alınan inşaat demir numuneleri laboratuvar test sonuçları numune bazlı İDİS sistemine yüklenip kaydedilecek. Bu verilere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı erişebilecek.”

‘‘İDİS’in vergiden bina güvenliğine birçok faydası var’’

İDİS’in faydalarını anlatan Bülent Yılmaz, “Ülkemiz, bilindiği gibi deprem kuşağında yer alıyor. Son yıllarda tüm ülkeyi yasa boğan büyük depremler yaşadık. Bu sebeple ülkemiz için yapı güvenliği çok önemli. Diğer taraftan devletin bütün kurumları kayıt dışı ekonomiye karşı etkin mücadele gösteriyor. Çok hareketli olan inşaat demiri ve ham maddesi piyasasında kayıt dışılık sorunu yaşanıyor. Usulsüz üretim ve yurt dışından kaçak getirilen inşaat demirleri usulsüz düzenlenen faturalar ile devleti büyük vergi kaybına uğratıyor. İşte İDİS, hem yapı güvenliği için inşaatta kullanılan inşaat demirinin izlenebilirliği sağlayacak hem de milyarlarca liralık vergi kaybının önüne geçecek, devletin bu sektördeki vergi güvenliğine katkı sağlayacak” ifadelerini kullandı.

Özel güvenlikli etiketle takip edilecek

İDİS, Gümrük Tarife ve İstatistik Pozisyonu’nda (GTIP) 7214.20 grubunda tanımlanan ve inşaatlarda kullanılan nervürlü inşaat demirlerini kapsıyor. İnşaat demirlerinin takibi İDİS’in temel öğesi olan özel güvenlikli etiketlerle yapılacak. Yüksek ısıya, suya ve darbeye dayanıklı güvenlikli etiketler, taklit edilemez nitelikteki açık ve gizli güvenlik özelliklerine sahip olacak ve benzersiz kod taşıyacak. İnşaat demirine piyasaya sürülmeden önce uygulanacak bu etiketleme ve güvenlik adımı, İDİS yazılım portalına da işlenecek; böylece İDİS, inşaat demirlerinin güvenlikli etiket ve güvenlikli işaretler ile elektronik olarak izlenmesini de sağlayacak. Üreticiler üretim hatlarında, ithalatçılar ise Darphanenin belirleyeceği alanlarda inşaat demirleri çubuğuna ve bağına Darphane’den tedarik edecekleri özel güvenlikli işaret ve özel güvenlikli etiketleri uygulamakla yükümlü olacak. Özel güvenlikli etiketin ön yüzünde Darphane logosu, açık ve gizli güvenlik özellikleri ile tekil kod bulunacak. Etiketin arka yüzünde ise üretici/ithalatçı firma bilgisi, üretim tarihi, hadde numarası, demirin sınıfı ve ebatı gibi bilgiler yer alacak. İDİS bütün unsurlarıyla devreye girdiğinde, inşaat demiri, tır ve kamyonlara yüklenirken özel güvenlikli etiketlerdeki benzersiz kodlar mobil cihazlarla okutulacak, inşaat demirlerinin yaşam döngüsü takip edilebilecek. Fatura ve irsaliye eşleşmeleri sayesinde, inşaat demirlerinin kimlere satıldığı, hangi tarihte satıldığı kayıt altına alınabilecek. Yapı müteahhitlerinin, inşaatlarda kullandıkları inşaat demirlerinin bu özel güvenlikli işaretler, etiketler ve sistem sayesinde, kaynağı ve ürün kalitesi de görüntülenebilir olacak ve faturasız inşaat demiri hareketi engellenecek. Denetimlerde özel güvenlikli etiketsiz inşaat demirleri rahatlıkla tespit edilerek gerekli yaptırımlar uygulanabilecek. İDİS sadece üretim, lojistik, alım-satımları değil, yapı denetim kuruluşlarının inşaat sahasına indirilmiş demirlerden aldığı numunelerin test sonuçlarının da takibini sağlayacak. Tüm bu veriler akıllı telefonlar üzerinden İDİS mobil uygulaması ile işlenerek takip edilebilecek.