SON DAKİKA

Trump İlk İki ayında neler başardı?

Trump'ın tutarsız, fütursuz ve pervasız olarak nitelendirilen davranışları aslında son derece bilinçli. Trump vadetmediği hiçbir şeyi yapmıyor. Yaptıkları arasında, Gazze politikası dışında, Trump'a oy kaybettirecek bir şey yok. Arapların ekseriyeti seçimlerde Trump'a oy verdiğinden Gazze politikasının bir bedeli olacak.

En başarılı olunan konu, göçmenler sorunu diyebiliriz. ‘’Kaçak göçmenler’’ demiyorum. Zira ABD, kaçak olmayan ama suç işleyen ya da suç işlediği düşünülen yasal göçmenleri de sınır dışı ediyor. Hatta daha ileriye giderek protesto gösterilerine katılan, sosyal medyada da iktidara muhalif paylaşımlar yapan ve eleştirel yazılar yazan öğrencileri de vizelerini iptal ederek sınır dışı ediyor. 

Göçmenlerin iadesinde en büyük sorun, hiçbir devletin vatandaşlarının iadesini kabul etmemesiydi. Trump Kolombiya’ya ekonomik yaptırım uygulayınca, diğer ülkelerde iadeleri daha doğru ifadeyle ellerinden ayaklarından zincirlenerek gönderilen vatandaşlarını kabul etmeye başladılar. Zincirlenmiş göçmenlerin zorlanarak yürüyebildikleri görüntüler televizyonlarda saat başı yayınlanıyor. 

Eleştirmenler Trump’ın şov yaptığını ve bu yöntemle çok fazla göçmen gönderilemeyeceğini ifade ediyorlar ama yanılıyorlar. Zira amaç sadece göçmenleri göndermek değil. Yeni göçmenlerin gelişini engellemek. O görüntüler ve geri kabullerin başlaması, göçmenlerin yönelimini durdurdu. Kaldı ki sadece bu tedbirle yetinilmedi. Meksika ve Kanada, sınırlardaki kontrolleri, Trump’ın istediği seviyeye çıkardılar. ABD, bunlara ilaveten El Salvador’la anlaşma yaptı. Hukuki nedenlerle iadesinde sorun olan göçmenler ve cezaevlerindekiler, El Salvador’a, hapishanelerde kalmak üzere gönderiliyor.

Alınan çok önemli bir başka tedbirde sınırı geçerken yakalanan göçmenlerin Meksika’da yargılanmalarının sağlanması oldu. Önceden Meksika bu uygulamayı kabul etmediğinden, yargılamalar Amerika’da yapılıyordu. Göçmenler maksimum bir yıl hapis yattıktan sonra serbest kalıyor yani hedeflerine ulaşmış oluyorlardı.

Bu politikalar tavsamadan sürdürülürse yılda bir milyon civarında göçmen geri gönderilebilir. ‘’350 milyonluk bir ülkede 1 milyon nedir?’’ diye sorulabilir. 1 milyon daha az göçmen, 1 milyon vatandaşın iş bulmasI, 2-3 milyon insanın gelir sahibi olması demek. Kaldı ki asıl hedef senede iki milyonu bulan gelişleri durdurmak. 

Sınırlarda kontrollerin arttırılmasının bir başka faydası uyuşturucu trafiğinin azalması olacak. Amerika’da tüketilen uyuşturucunun %90’dan fazlası karayoluyla geliyor. Gelen göçmenlerin çoğu masraflarını karşılamak için yanlarında uyuşturucu getiriyor. Uyuşturucu satıcılarının çok büyük kısmı göçmen. 

ABD’nin diğer somut başarıları, Panama’nın Çin’e verdiği limanları geri alması ve AB ülkelerinin savunma bütçelerini arttırmaları oldu. AB, ordu kursa bile ABD’nin gölgesinden çıkamaz. Bunu görecekler, kabullenecekler hem politikalarına çeki düzen verecekler hem de savunmaya daha fazla kaynak aktaracaklar.

Nitekim AB, Amerika’nın gümrük vergisini arttırmasına mukabelede bulunmadı. Yani iki dev arasındaki ticaret açığının kapanmasına, en azından azalmasına razı oldu. Meksika ve Kanada’ya uygulanan vergi artışlarına bu ülkeler mukabele etmiş olsalar bile ticaret açığı veren ABD her halükarda bu süreçten karlı çıkacak. Trump’ın çarşamba gecesi açıkladığı vergi artışları ve Uzakdoğu menşeili otomobillere %25 ek vergi getirilmesi de aynı öncekiler gibi yerli üretimin ve yatırımların artmasını sağlayacağından ekonomiyi hareketlendirecek. Ürünlerin nihai fiyatları vergi artışları kadar artmaz zira üreticiler pazar payı kaybetmeyi göze alamazlar. 

ABD iki ayda onlarca kurumu kapattı ve yüz binlerce kamu çalışanını ya işten çıkardı ya da emekli etti. Sadece bunların ekonomiye katkısının iki trilyon dolar civarında olacağı tahmin ediliyor ki bu rakam Türkiye’nin milli gelirinin iki katı.

Bunların yanında ABD’nin başlattığı ama henüz sonuç alamadığı girişimler de var. Danimarka, Grönland’ın madenlerinin ve enerji sahalarının kullanım hakkını vermeyi kabul etti ama Trump hala Grönland’ın Amerika’ya bağlanmasında ısrarlı. Bu ısrarın sonu her ne olursa olsun ABD için karlı olacağı kesin.

Rusya ile Ukrayna arasında kısmi ateşkes sağlandı. Karedeniz seyrüsefere açıldı. İnsanlık 2025 yılında buğdayı daha düşük fiyatlarla yiyecek. Bununla beraber henüz nihai hedef olan ateşkes çok uzak. Trump, Zelenski’yi ezerek istediği noktaya getirdi. Zelenski, 500 milyar dolar değerindeki nadir toprak elementleri sahalarının işletim haklarını ABD’ye vermeyi kabul etti. Trump ilaveten, Ukrayna’nın nükleer santrallerinin peşinde. Putin mevcut pozisyonunu korursa Trump ona karşı da sertleşecektir. Hiç beklenmeyen girişimlerde bulunabilir.

İran’ın dolaylı görüşmeleri kabul etmesi bir başka kazanım. Ama İran sorunu görüşmelerle çözülebilecek bir sorun değil. Trump’ın ikinci döneminde hiç istemese de en çok yoğunlaşacağı konulardan biri İran olacak.

Trump’ın başarısız olduğu ve destek bulamadığı girişimi, Filistinlileri Gazze’den göçe zorlaması oldu. Bu politika da ısrar ederse ABD özellikle Ortadoğu’da çok kan kaybeder.