Moreno, şehirlerin daha yaşanabilir, sürdürülebilir ve insan odaklı hale gelmesi gerektiğini savunarak, herkesin yürüyerek veya bisikletle 15 dakika içinde tüm temel ihtiyaçlarına ulaşabilmesini sağlayan bir şehir modeli önerdi.

Bu fikir, özellikle Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo tarafından benimsenerek kentsel dönüşüm projelerine dahil edildi. Hidalgo, Paris’i trafikten arındırılmış, daha yeşil ve mahalle bazlı bir şehir haline getirmek için Moreno’nun konseptini uygulamaya başladı.

Paris şehri ilk olarak bu proje kapsamında özel araç trafiği azaltıldı, özellikle şehir merkezinde ve ana caddelerde trafik yok seviyeye getirildi. Şehirdeki birçok cadde yayalaştırıldı, yani sadece yayalar ve bisikletlilere açık hale getirildi. Hız limiti birçok bölgede 30 km/s olarak belirlendi.

Önce yaya diyen belediye başkanı Hidalgo yayalar için ise bisiklet yollarını artırdı ve 2020 itibarıyla 70 km’den fazla yeni bisiklet yolu yaptırdı. Kaldırımlar genişletildi, böylece yayalar için daha fazla alan sağlandı.Bisiklet kiralama sistemi yaygınlaştırıldı, böylece halk daha kolay erişebilir hale geldi.

Eğitim, sağlık, alışveriş ve çalışma alanları mahalle bazında yeniden düzenlendi. Mahalle pazarları ve küçük işletmeler desteklendi, böylece insanlar uzak yerlere gitmeden günlük ihtiyaçlarını karşılayabiliyor hale geldi. 

Ortak çalışma alanları ve kütüphaneler açıldı, böylece insanların uzaktan çalışabilmesi kolaylaştırıldı.

Paris’te yeni parklar ve bahçeler açıldı, mevcut alanlar genişletildi. Yeşil sokaklar, alanlar, okul çevrelerinde daha fazla yeşil alan ve araçsız sokaklar oluşturuldu. Ağaç dikme projeleri hızlandı, özellikle hava kirliliğini azaltmak için. Hava kirliliği ciddi anlamda azaldı. 

Peki Paris’i hangi şehirler izledi!

Arkasından Melbourne, Avustralya geldi.  

"20 Dakikalık Mahalleler" adıyla benzer bir proje geliştirdi. Yaya ve bisiklet yolları genişletildi. Yerel hizmetlerin erişilebilirliği artırıldı. Mahalle bazlı planlama teşvik edildi.

Londra, İngiltere de bu projeye dahil oldu. 15 Dakikalık Londra projesi başlatıldı. Şehir merkezine araç girişleri kısıtlandı. Mahalle bazlı ofisler, çalışma alanları ve alışveriş merkezleri geliştirildi.

Portland, ABD, Ottawa, Kanada, Kopenhag, Danimarka, Bogota, Kolombiya, Şangay, Çin sıra ile bu fikri uygulamaya başladılar. 

Ülkemizde büyük şehirler bu fikri uygulama girişiminde bulundular. 

İstanbul ve Ankara’da bazı belediyeler yaya dostu alanları artırma, bisiklet yolları yapma gibi projeler geliştirdiler.  İzmir’de sürdürülebilir kentsel dönüşüm projeleri bu konsepte yakın bir anlayış taşıdı.

İstanbul’da Kadıköy - Kartal Sahil Yolu, Bakırköy - Florya, Küçükçekmece - Avcılar, Üsküdar - Beykoz gibi bölgelerde bisiklet yolları yaygınlaşmaya başladı. 

İstiklal Caddesi ve çevresi, Bahariye Caddesi ve Moda ve Üsküdar sahil hattında araç trafiği kısıtlandı ve yayalaştırma çalışmaları yapıldı. 

İstanbul’un Fener-Balat, Kuzguncuk, Moda, Beşiktaş Çarşı gibi bölgelerinde mahalle bazlı ticaret ve sosyal yaşam teşvik edilmeye başlandı. Büyük zincir marketler yerine yerel pazarlar ve üreticiler destekleri artırıldı. 

Bazı mahallelerde belediye destekli kültür merkezleri ve halk kütüphaneleri açıldı. Yeni Parklar ve Yeşil Alanlar Açılmaya başlandı. Son yıllarda Atatürk Havalimanı Millet Bahçesi, Çırpıcı Kent Parkı, Maçka Demokrasi Parkı, Beylikdüzü Yaşam Vadisi gibi büyük yeşil alanlar oluşturuldu.

15 dakikalık şehirlere en uygun İstanbul semtler ise 

Kadıköy – Moda, Bahariye, Yeldeğirmeni (yaya dostu, bisiklet yolları, sahil erişimi)

Beşiktaş – Çarşı, Akaretler, Ortaköy (lokal esnaf, yürüyüş mesafesinde hizmetler)

Üsküdar – Kuzguncuk, Çengelköy (sahil hattı, semt pazarı, mahalle kültürü)

Şişli – Bomonti, Kurtuluş (metro erişimi, sosyal yaşam, kafe kültürü)

Beyoğlu – Cihangir, Galata, Karaköy (yayalaştırılmış bölgeler, sosyal yaşam) diyebiliriz. 

Güzel bir pazar günü dileklerimle.