TCMB yarın kısa vadeli dış borç istatistikleri, uluslararası yatırım pozisyonu, finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri ve menkul kıymet istatistiklerinde yöntem revizyonu yapacak.

TCMB'den yapılan yazılı açıklamada, "Verilerin mevcut yayın tarihlerinde değişiklik yapılmış olup söz konusu istatistikler yarın saat 1000'da yayımlanacaktır" denildi.

Revizyonlarla öne çıkan değişiklikler ticari krediler verilerinde tespit edilen "tutarsızlıkların veri kalitesinin artırılması yoluyla düzeltilmesi", menkul kıymet istatistiklerinde uluslararası standartlara uyumun artırılması ve yurtdışı yerleşiklerin mevduatlarında kısa-uzun vade ayrımının istatistiklere yansıtılması şeklinde.

Banka kısa vadeli dış borç istatistiklerinde ticari krediler altında yer alan ithalat borçları verisini Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından doğrudan raporlama yöntemiyle derleyerek yayımlayacak. Revizyon öncesi Mayıs ayı itibarıyla ithalat borçları 56.5 milyar dolar olarak açıklanmıştı.

Dış borç istatistiklerini etkileyecek en kapsamlı revizyon, ticari kredilerin firmalardan doğrudan raporlama yoluyla derlenmesi olacak. Firmaların dış ticaretten kaynaklı ihracat alacakları ve ithalat borçları daha önce gümrük beyannameleri esas alınarak varsayımsal olarak borç istatistiklerine yansıtılmaktaydı.

TCMB'nin enflasyon raporunda belirttiği üzere Türkiye'nin ithalatı ve vadeli ithalatında yapısal bir değişiklik olmamasına rağmen son yıllarda ithalat borçlarında dikkat çekici bir artış gözlenmişti. TCMB bu gelişmede firmaların gümrük beyannamelerinde bir kısım peşin alışları mal mukabili olarak raporlamalarının ve kabul kredili / vadeli akreditif yoluyla yaptıkları ithalatta kredi geri ödeme bilgilerini bankalara raporlamamalarının etkili olduğu belirtmişti.

YURTDIŞI TİCARİ BORÇLAR MEVCUT VARSAYIMLARIN ALTINDA

TCMB 15 milyon dolar üzeri yabancı para kredi riski bulunan firmalardan, döviz risklerinin takibi amacıyla, 2018 yılından itibaren yabancı para borç ve alacaklarına ilişkin raporlama yapıyordu. İlgili kurumlar Türkiye'nin toplam ithalatının yaklaşık %40'ını temsil ediyor. TCMB'nin 2018'de başlattığı bu çalışma da firmaların raporladığı yurtdışı ticari borçların varsayımların oldukça altında olduğunu gösterdi.

TCMB'nin çalışmasına göre 2020'de ithalat borçlarının ithalata oranı Türkiye'de %26 iken gelişmekte olan ülkelerin ortalaması %13 gelişmiş ülkelerde ise bu oran %10 düzeyinde.

TCMB-TÜİK geçen yıl doğrudan raporlama tekniği ile firma seviyesinde veri derlenmesine yönelik bir çalışma başlatmıştı.

Çalışma ile çeyreklik dönemler itibarıyla toplam vadeli ithalatın ve ihracatın en az %80'ini temsil eden firmalardan ticari alacak ve borçlarını yurt içi – yurtdışı ayrımında, yabancı para kompozisyonlarını da içerecek şekilde raporlamaları talep edilmişti.

İlgili revizyonlar kısa vadeli dış borç istatistiklerinin yanı sıra ithalat borçları ile ihracat alacakları kalemlerinin girdi teşkil ettiği Türkiye'nin brüt dış borcu, uluslararası yatırım pozisyonu, firmaların döviz varlık ve yükümlülükleri ile ödemeler dengesi istatistiklerinde de "yanlılıkların düzeltilmesini" sağlayacak.

MENKUL KIYMETLERDE EKONOMİK SAHİPLİK ESASINA GEÇİLECEK

Revizyonda ayrıca BIS-ECB-IMF tarafından belirlenen uluslararası metodolojiye uyum çerçevesinde menkul kıymetlerin sahiplik tanımında "yasal sahiplikten" "ekonomik sahiplik" esasına geçilecek. Ayrıca yurt dışı yerleşiklerin mevduatlarında vade ayrımının yapılarak uzun vadeli mevduatların kısa vadeli dış borç kapsamından çıkarılması da gerçekleştirilecek.

TCMB Mayıs sonu itibarıyla, kısa vadeli dış borç stokunun 144.9 milyar ABD doları olarak açıklamıştı. Yarın ise revizyon ile birlikte Haziran verisi açıklanacak.

Uluslararası yatırım pozisyonunda da benzer şekilde ticari krediler altında yer alan ihracat alacakları ve ithalat borçları verilerinin TÜİK tarafından doğrudan raporlama yöntemiyle derlenmesi ile menkul kıymetlerin sahiplik tanımında yasal sahiplikten ekonomik sahiplik esasına geçilmesi gerçekleştirilecek.

Revizyon öncesi Mayıs ayına ilişkin son veri net uluslararası yatırım pozisyonunun 327 milyar dolar açık şeklinde olduğunu göstermişti.

Finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülüklerine ilişkin veride ise yine ihracat alacakları ve ithalat borçları verilerinin TÜİK tarafından doğrudan raporlama yöntemiyle derlenmeye başlanması kullanılacak. Finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyonu açığı revizyon öncesi son açıklanan veri olan Mayıs'ta 165.52 milyar dolar olmuştu.

Yarın revizyonu gerçekleştirilecek dördüncü veri ise menkul kıymet istatistikleri olarak. TCMB açıklamasına göre revizyon uluslararası istatistik standartlarına tam uyumun sağlanması ve bilgi içeriğinin zenginleştirilmesi amaçlanıyor. TCMB açıklamasına göre yeni format ve içerikteki istatistiklerin zaman serileri 11 Eylül 2020 tarihinden başlayacak. Eski istatistiklere de ulaşılabilecek. Veride sektör sınıflamasında, sahiplik tanımında, hesaplama yönteminde ve sunumda değişiklikler yapılacak.

Revizyon öncesi son açıklanan verilere göre 6 Ağustos itibarıyla yurtdışında yerleşik kişilerin portföyündeki iç borçlanma senetleri 8.57 milyar dolar olmuştu. Aynı dönemde yurt dışında yerleşik kişilerin portföyündeki hisse senedi portföyü ise 22.05 milyar dolar olarak açıklanmıştı.

İlgili revizyonların yapılacağını TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu geçen ay sonundaki enflasyon raporunda açıklamış ve revizyonun "reel sektörün dış finansman ihtiyacına ilişkin daha iyi değerlendirme imkanı sunacağını" söylemişti.

Öte yandan bugün Sabah gazetesinde bir köşe yazısında "Eminim, birileri yarın itibaren bağırmaya başlayacak. Vay veriler makyajlanıyor' diye. Öyle diyenlere uluslararası kuruluşların metodolojilerini adres gösterin... O yüzden algı yapanlara kanmayın. Veriler makyajlanmıyor, bilakis uluslararası standartlara uygun şekilde güncellenip, tutarsızlıklar gideriliyor" denildi.