Hakan DİKMEN

Türkiye ile Romanya Ticaret heyetleri arasında yapılan toplantıda birçok sektörü ilgilendiren anlaşmalar yapıldı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Türkiye-Romanya ticaret hacmi hedefini, 2025 yılı itibarı ile 10 milyar dolardan 15 milyar dolara yükselttiklerini bildirdi. Bu ticari işbirlikleri ve Romanya-Türkiye İş ve Yatırım Forumu konusunda heyet üyelerinden kişilerle iki ülke arasındaki iş birliğini konuştuk. 

Balkan Ticaret Odası Başkanlığı yapan Prof. Dr. Liviu Pandele, eski Maliye Bakanı Eugen Orlando Teodorovici, Balkan İş İnsanları Birliği ve Braşov Romanya Tahkim Mahkemesi Türkiye Fahri Ticaret Elçisi Tevfik Fikret Baran ile Romanya başta olmak üzere Balkanları ve Romanya ile Türkiye arasındaki Ticareti konuştuk. 

Sayın Tevfik Fikret Baran, İstanbul'da Romanya-Türkiye İş ve Yatırım Forumu düzenliyor. Bu konuda bize bilgi verir misiniz?   

Forum, Romanya-Türkiye ikili ilişkilerinin geliştirilmesine, ürün ihracatını artırarak ve çeşitlendirerek ve Romanya'ya yeni yatırımları çekerek Rumen şirketlerinin Türk pazarındaki varlığının pekiştirilmesine adanmıştır. Bu etkinliğin ölçeği ve yüksek derecede temsil edilebilirliği, Romanya ve Türkiye iş çevresinin temsilcileri arasında çok sayıda iş bağlantısı kurmak ve yeni işbirliği fırsatlarını belirlemek için en uygun çerçevedir.

Bu seneki yapılan bu foruma kaç firma iştirak ediyor?

İstanbul'daki yapılan son yılların en önemli forumuna 140 firma katılıyor. Aslında İstanbul  Balkanlar ve Doğu'daki yeni ticaret yollarının kurulduğu yerdir.  Kaynak savaşları bağlamında Romanya, ekonomideki seçkin kişilerini harekete geçirdi.  Gıda krizleri karşısında, her devlet tek bir görevle, kaynaklar için görev güçlerini örgütledi.  

Balkan Ticaret Odası adına, Prof.Dr. Liviu Pandele ve genel sekreter Mihai Rugacs. Eski Maliye Bakanı Teodorovici Eugen, Taşımacılar Federasyonu Başkanı Ioan Zbârnea da misafirimiz olarak etkinliklere katılıyor.

Eski Maliye Bakanı Sayın Teodorovici Eugen, ülkemizle Romanya arasındaki ticaret hacimi ne kadar ve bu toplantılardan ne bekliyorsunuz. 

Bizim ülkemiz ile komşu ülkeler arasında son yıllarda pandemi başta olmak üzere savaş gibi istenmeden yaşanan olaylar ülke ekonomilerine olumsuz etkisi büyük olmuştur. 

Ancak, Türkiye ile Romanya arasında son yıllarda 5-7 milyar dolar civarında seyreden ticaret hacminin, salgın sürecinde güçlenen ilişkilerle 10 milyar dolarlık hedefe kısa sürede ulaşması zor değil. Türkiye ile Romanya arasında kökleri tarihe dayanan güçlü siyasi, ekonomik, kültürel ve insani bağlar bulunuyor. Bunu unutmamak lazım. 

Balkan Ticaret Odasından konuğumuz, Prof. Dr. Liviu Pandele sizin bu toplantıyla ilgili düşünceniz nedir?

İki ülke arasında her konuda çalışma yapılıyor. Türkiye’nin başarılı Tıbbi çalışmalar da yaptığını biliyoruz. Bizim de ülke olarak bu konuda önemli çalışmalarımız var. Ortak projeler yapılabilecek olması, bu işbirliğini Balkan ülkeleri için ortak menfaatlerde bir kazanç sağlayacak şekilde yapılandırılması zor olmayacaktır. 

Balkan İş İnsanları Birliği ve Braşov Romanya Tahkim Mahkemesi Türkiye Fahri Ticaret Elçisi Tevfik Fikret Baran, son aylardaki karşılıklı ticaretle ilgili rakamlardan söz edebilir misiniz?

Türkiye’nin Şubat 2022’de Romanya’ya olan toplam ihracatı 2021 yılının Şubat ayına kıyasla yüzde 40 oranında artarak 446 milyon 330 bin 210 bin Dolar olarak gerçekleşti. Romanya’ya olan bu ihracat Türkiye’nin toplam ihracatı içerisinde yüzde 2,3 oranında bir paya sahip.

Şubat ayının son günü olan 28 Şubat 2022 tarihinde ise gerçekleşen bir günlük ihracat ise çok sevindirici olarak 15 milyon 912 bin 240 dolar oldu.

Romanya Eski Maliye Bakanı Teodorovici Eugen de bu konudaki görüşlerini şöyle aktardı. 

Türkiye’nin 2021 yılı Şubat ayında Romanya’ya olan toplam ihracatı 318 milyon 867 bin 290 dolar, Romanya’ya gerçekleştirilen 2022 yılı Şubat ayı ihracatı bir önceki ay olan Ocak 2022’ye göreyse yüzde 40 oranında arttı. Şubat 2021 ayı ihracatı 318 milyon 867 bin 290 Dolar olarak gerçekleşmişti.

Başarıyla ticareti yapılan bir başka kalem de çelik ihracatı olarak görülüyor. Türkiye’nin Şubat 2022’de Romanya’ya olan çelik ihracatı ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 107,4 oranında artarak 101 milyon 902 bin 310 dolar olarak gerçekleşti. Aslında Romanya da bu sektörde oldukça başarılı işler yapmaktadır. Öte yandan Romanya’ya Şubat ayında yapılan demir ve demir dışı metal ihracatı ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 38,9 oranında artarak 39 milyon 780 bin 940 dolar olarak gerçekleşti.

Bu konuşmalardan da anlaşıldığı gibi iki ülke arasında zaten var olan ticaretin önümüzdeki yıllarda daha da artırılması bu tip toplantılarla başarıya kavuşacaktır. Türkiye Fahri Ticaret Elçisi Tevfik Fikret Baran’a da sorduk.

 Şubat ayında Türkiye, Romanya’ya 19 milyon 258 bin 200 dolarlık hazır giyim ve konfeksiyon ürünleri sattı. Bu bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17,9 artış anlamına geliyor. İnanıyoruz ki birlikte Balkan ülkeleri ile ortak bir ticaret dünyası oluşturacağız ve bir kaç yıldır dünyada yaşanan şu olumsuz havayı değiştireceğiz.   

Romanya Eski Maliye Bakanı Teodorovici Eugen ’in bize ekonomi ile ilgili bir kaç rakam hatırlatması daha oluyor. 

Türkiye’nin Romanya’ya Şubat ayında gerçekleştirdiği yaş sebze ve meyve ihracatı bir önceki yılın Şubat ayına göre yüzde 21,2’lik artışla 24 milyon 788 bin 440 dolar oldu. Biz geçmişimizin parlak sayılabilecek rakamlarını sunuyoruz. Ama Ankara’da yapılan ikili ilişkilerde gelecek için de büyük adımlar atılmıştır. Ticaret hacmi hedefimizi de 2025 yılı itibarı ile 10 milyar dolardan 15 milyar dolara yükseltmiş bulunuyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı Yardımcısı sayın Fuat Oktay’ın da belirttiği gibi,  2030 itibarıyla da 20 milyar doları aşıyor olacağız. 

Bugünden itibaren iyi komşuluk ilişkileri üzerinde yükselen çok daha farklı boyutta bir Türkiye-Romanya iş birliğinin müşahede edileceğini bilmek çok önemli. 

Bu arada sayın Bakanımız da hobisini işe çevirmiş ve Domates üreticiliği yapıyor. Bu konuda ülkemizin sera kuran kişilerinin fikirlerine de ihtiyaç duyuyor. Benden söylemesi belki ortak sera kurulabilir. 

Türkiye ile Romanya arasında kökleri tarihe dayanan güçlü siyasi, ekonomik, kültürel ve insani bağlar bulunuyor. Romanya’yla ilişkilerimiz üst düzeyde var olan yakın diyalog ve dostluk ilişkileri çerçevesinde artarak  sürdürülmektedir.

Hatırlayacağınız gibi, 2011 Aralık ayında imzalanan Stratejik Ortaklık Belgesi'yle ilişkilerimiz Romanya ile stratejik ortaklık seviyesine yükseltilmişti. 10. Yılı kutlandı geçenlerde. Romanya’da kayıtlı Türk firması sayısı 16 binden fazla olup, bunun 10 bine yakını hali hazırda aktif olarak faaliyet gösteriyor.

Romanya’yı size kısaca tanıtmamız gerekirse, Avrupa’nın güney doğusunda yer alan ve Polonya’nın ardından Orta ve Doğu Avrupa’nın en büyük ikinci pazarı durumunda. Romanya’da, sanayileşme sürecine girilmesiyle birlikte güçlü bir kırsal göç gerçekleşmiştir. II. Dünya Savaşı’ndan ağır yaralarla çıkan Romanya, ekonomisini kalkındırmak için büyük bir mücadele dönemine girmiş,  Aralık 1989 Devrimi’nden sonra serbest piyasa sistemine adapte olmaya başlamıştır. İşte bu tarihten sonra da, pek çok reformlar yapılmış, iktisadi gelişme amacıyla dış ticarete önem vermiştir. Kısa sürede hisselerinin çoğu devlet kontrolü altında bulunan bütün kuruluşların hızlı ve şeffaf bir biçimde özelleştirilmesi ve vatandaşların hayat standardının yükseltilmesi yönünde politikalar uygulamaya konulmuştur. Bu reformlar özellikle, IMF, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği gibi uluslararası oluşumlar tarafından desteklenmiştir. Bu önemli gelişmelerle beraber 1 Ocak 2007 itibarıyla ülkenin Avrupa Birliği tam üyesi olması, Romanya’yı Avrupa’nın cazip ülkelerinden biri haline getirmiştir. Ülke ekonomisinin karşı karşıya olduğu çeşitli problemler bulunmaktadır. Ülkede kayıt dışı ekonomimin büyük olması, vergi sistemine düşük oranda katkı sağlayabilen kırsal nüfusun yüksek olması, vergilerin düzenli olarak toplanamaması gibi sorunlardan dolayı vergi gelirleri yeterli düzeye ulaşamamaktadır. 

Bu nedenle eğitim, sağlık, refah, altyapı ve güvenlik harcamaları yeterli düzeyde gerçekleştirilememektedir. Romanya Doğu Avrupa ülkeleri arasında en düşük kişi başı gelire, çevre standartları açısından başarıyla çalışmalar yapılarak üst seviyeye çıkılmaya çalışılmaktadır. En kısa zamanda yüksek ödenmemiş vergi borçları ve en düşük eğitim harcamaları düzeltilmiştir. Ülkenin Euro Bölgesi ile kurmuş olduğu sıkı ticari ve mali bağlar, ekonomisini bu bölgedeki gelişmelere karşı başarılı bir hale getirmektedir.