2017’den bu yana GEBERIT sponsorluğunda düzenlenen Türkiye’nin mimarlık alanındaki ilk seyahat bursu Arkitera Seyahat Bursu’nun amacı; mimarlık kültürüne katkı sağlamak, gençleri teşvik etmek, fiziksel çevre ve yapılaşmaya dair konuları üzerinde gençlerle fikir alışverişinde bulunabilecek iyi bir noktaya getirmek. Burs, 20-25 yaş arasındaki mimarlık, şehir ve bölge planlama, iç mimarlık, peyzaj mimarlığı ve çevre tasarımı bölümü öğrencileri ve mezunlarına veriliyor. 2023 yılı bursiyeri ise yeni açıklandı: Mervan Önen.

Kendinizi tanıtır mısınız? 

Merhaba, ben Mervan Önen, 25 yaşında bir tasarımcıyım. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık bölümünden geçtiğimiz yıl mezun oldum, şu anda Onaranlar Kulübü’nde Projeler Sorumlusu olarak çalışıyorum.

Yılmadan çalıştı

Geberit sponsorluğunda düzenlenen Arkitera Seyahat Bursu hakkında ne zaman bilgi sahibi oldunuz? Başvuru süreci ve sonuçlanma aşamalarını paylaşabilir misiniz? 

Yarışmayı üniversitedeki ilk yılımda duymuştum ve hemen araştırmıştım. Tabii o dönem konsepti tam olarak anlayamamıştım. Aslında ilk olarak 2022 senesinde katıldım ve finalist oldum ancak projem kazanamadı, 2023 bursu için daha iyi ve daha güçlü bir projeyle hazırlanmak istedim. Başvuru sürecimde hem mimarlık diploma projem için çalıştığım konular hem de iş hayatımda öğrendiğim temsil ve üretim teknikleri beni temama yönlendirdi. Tekrar finalist oldum ve yedi finalist sunumu arasından benim projem seçildi.

Burs süreci

Bursu kazandığınız çalışmanız hakkında bilgi verebilir misiniz? Zorlandığınız konular oldu mu? İlk başlardan itibaren iddialı mıydınız? 

Ortaklar adlı temamı şekillendirirken bir metropol ekosistemi içerisindeki pek çok ilişki türü üzerine düşündüm ve “tasarımda birlikteliğe güven” temasını bu ilişkiler üzerinden okumaya çalıştım. İnsan ve ilişkilenmeleri üzerine giderek insan-insan, insan-canlı ve insan-cansız ilişkilerini bunlar içerisinden ise göz ardı ettiğimiz, unuttuğumuz ama artık dikkat çekmemiz gerektiğine inandığım hatta mimarlık ve tasarımda bize ilham olabilecek ilişkilere yoğunlaştım (mikrobiyolojik canlılar ve atıklar gibi). Zorlandığım konular oldu çünkü araştırma dönemimde biraz fazla dağıldım ve konu çok fazla saçaklanmaya başladı, daha sonra temamın gayet güçlü olduğuna karar verdim ve hem rotamda hem de eğilmek istediğim başlıklarda bazı elemeler yaptım. İddialıydım diyebiliriz, evet çünkü iyi hazırlandığıma inanıyordum.

Çalışmalarını belgesel olarak yayınlayacak

İlgi alanlarınız nedir ve eğitiminizle, ilgi alanlarınız ile bu çalışmayı nasıl harmanladınız? 

Çocukluğumdan beri tasarım dünyasıyla iç içeydim, her zaman üretmeye yaratmaya çalışan biriyim. Çizim yapmayı, fotoğraf çekmeyi, videolar çekmeyi seviyorum, tiyatroyla uğraşıyorum. Mimarlık ve sinema en büyük iki tutkum, bu projenin sonuç ürününü şekillendirirken de bu iki tutkumu temamın başlığında birleştirmek istedim. Bugün baktığımızda hızlı görsel-işitsel içerikler çok tüketiliyor. Ben de başvuru dosyamda bir fragman hazırlamıştım, aslında seyahatimin sonuç ürününe referans vermesi amacıyla yaptım. Seyahatim boyunca kaydettiğim görüntüler, sesler, röportajlar ile bunları yapay zeka ile modifiye ettiğim hallerini Pot-Pourri adını verdiğim bir belgesel-kısa film olarak yayınlamak istiyorum.  

Yapay zekadan yararlandı

Yapay Zeka ya da en son teknolojik gelişmelerden nasıl yararlandınız? Mimari açıdan değerlendirebilir misiniz? 

Başlangıçta metin ve görsel odaklı işlerle adını duyuran yapay zeka şu an ses editleri, video manipülasyonları ve pek çok farklı şekilde kullanılıyor. Ben temamda bahsettiğim ilişkileri bir üst katmana taşıyarak insan-yapay zeka ilişkisinden bahsetmek istedim. Sonuç ürünümde bana hem bir yardımcı yönetmen hem de bir tasarım aracı olarak yapay zekayı kullanmak istiyorum. Mimarlık alanında plan çözümleri, render alma, konsept tasarım görselleme gibi mimari tasarımın farklı aşamalarında kullanıcılarına yardımcı olabiliyor, bunları yer yer görüyorum. Ben özellikle konsept tasarım aşamalarında kafam çok karıştığında kullanıyorum, daha sonra videolarda denemeye başladım, hobi gibi başladı, şu an özellikle video üzerine sürekli yeni güncellemeler geliyor.

Rotasını güncelledi

⁠Seyahat etmek istediğiniz ülkeleri seçmek istemenizin sebepleri nelerdir?

Araştırma sürecimde çok fazla şehir ve mekan üzerinde düşündüm, daha sonra birbirlerine yakın olan yerleri kümeledim ve temaya en yakın rotayı seçtim. Hem görebileceğim mimari eserler konusunda hem de kamusal hayat anlamında güçlü yerler seçmek istedim. Ulaşım, şehir güvenliği gibi konuları da birleştirince, İngiltere-Hollanda rotası üzerinde bir seyahat planladım, ancak bu kısa süre zarfı içerisinde bu kadar hızlı bir gezinin verimsiz olmasından çekindim çünkü çok fazla uğrak noktam ve kısıtlı zamanım vardı. Arkitera ve Geberit ekipleriyle de konu üzerine konuştuktan sonra rotamı İngiltere odağında tutmaya karar verdim ve rotamı güncelledim. Başvuru sürecimde de anlattığım gibi bazen bir şeyleri netleştirmek ve güçlendirmek için biraz eleme yapmak gerekiyor. Londra odaklı bir seyahat planı hem üretim materyali toplamamda beni rahatlatacak hem de çok hızlı yer değiştirmek zorunda kalmadan yoldan tasarruf edeceğim. Bunun dışında farklı vize tipleri ve ülke giriş-çıkışlarında sorun yaşamamak için bir önlem almış oldum.

Hedeflerini anlattı

Seyahatim öncesinde sonuç ürünüme giden yolda beni hazırlayacak bazı çekimler, fragmanlar üretme hedefim var. Bahsettiğim farklı ilişkileri Londra’ya gitmeden önce İstanbul üzerinden okumak ve belki seyahat dönüşüm sonrası bazı karşılaştırmalarla bunlara yer vermek. Bir önceki soruda bahsettiğim gibi seyahatim boyunca çekimler yapmayı ve geri döndüğümde bunları karma bir sinema ürünü olarak yayınlamayı hedefliyorum. 

Önce temayı anlayın

Bu bursa başvurmayı düşünenlere önerileriniz nelerdir? 

Bu bursa başvurmayı düşünenlere önerim ne olabilir? Temayı iyi anlamak önemli. Temayı yorumlarken olabilen her türlü anlamı içermeli, olabildiğince uzun ve yoğun olmalı gibi bir durum yok. Aslında biraz da sadelik, yorumunuzun net olması ve bu yorum üzerinden birkaç alt temaya ayrılıp seyahatin farklı noktalarında bunları görebilmek önemli. Bahsettiğiniz bir şeyin rota boyunca devam ederek çeşitlenmesi ve rota planı üzerinden bunun okunabilir olması. Ve bana göre bu burs kapsamında üretilecek sonuç ürün için gerçekten herkesin kendi ilgi alanıyla veya yatkın olduğu üretim tekniğiyle sonuç ürünü düşünmesi ve oluşturması iyi hissettiriyor ve daha samimi geliyor.

Eklemek istedikleriniz? 

Bu süreçte çok şey öğrendim hala öğreniyorum, bir şeyler deniyorum. Beni sürdürülebilir üretim ve kamusal tasarım konusunda geliştirdikleri için iş ekibime, farklı düşünme ve temsil biçimleri konusunda beni geliştirdiği için okuluma ve 2023 Seyahat Bursu kazananı olarak beni seçen Arkitera ve Geberit ekibine çok teşekkür ediyorum.