Sedat YILMAZ

Koronavirüs etkileriyle tüm dünyada yükselen enflasyon Türkiye’de de yükseliş hızını artırıyor. Türk Lirası’ndaki dalgalanma ve zayıflık, gıda, petrol ile kurdaki artışların etkisiyle enflasyon, 5 aydır yüzde 14 ile başlayan yükselişini bir üst segmente taşıyor.

Geçen yıl Ekim ayında yüzde 11,89’u gördükten sonra Merkez Bankası’ndaki (TCMB) yönetim değişikliği ile Kasım ayında yüzde 14,03’ü gören tüketici enflasyonu (TÜFE), Aralık’ta yüzde 14,60, Ocak’ta yüzde 14,97, Şubat’ta yüzde 15,61 ve Mart ayında yüzde 16,19’u gördü. Enflasyonun Nisan ayında artış trendini hızlandıracağı tahmin ediliyor.

Nisan’da yüzde 17’nin üzerine çıkması muhtemel görünen gıda, enerji ve altın gibi kalemlerin dışında kalan çekirdek enflasyondaki artışın, tüketici fiyatlarındaki artışa ciddi etki etmesi beklenirken Mart’ta yüzde 10, 20 Mart’tan bu yana yüzde 20’ye yakın değer kaybeden Türk Lirası’ndaki zayıflığın enflasyona yıllık bazda en az bir puanın üzerinde katkı vereceği hesaplanıyor.

Finansal istikrarda arayış

 

Yurt dışında gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde pandemi tedbirleriyle artan enflasyon Türkiye’de de ekonominin normal seyrinde gitmesini engelliyor. 4 yıllık görev süresine rağmen son 20 ayda 4 Merkez Bankası başkanının görevden alınması finansal istikrar açısından birçok olumsuzluğu beraberinde getirirken TL’deki yüksek dalgalanma ve faizlerdeki artışlar enflasyonu yukarı taşıyan en önemli etken olarak öne çıkıyor.

Naci Ağbal’ın yerine Şahap Kavcıoğlu’nun getirilmesiyle 2020 Kasım ayı başındaki değerlere geri dönen dolar/TL kuru, son 20 gün içinde dolar lehine yüzde 19 oranında beklenmedik şekilde değer kazandı. Söz konusu değerlenme yurt içinde temel mal ve hizmet fiyatlarını aynı oranlarda artırırken TL’deki zayıflık nedeniyle ithal mallardaki yükseliş üretim maliyetlerini yukarı çekiyor.

Uluslararası piyasalarda yükselen enerji fiyatları, kur ve faiz kaynaklı fiyat artışları tüketici fiyatlarını (TÜFE) beklenmedik bir çizgiye oturtuyor. Üretim sektörünün haricinde normalleşme çerçevesinde açılan hizmet sektöründeki fiyat dalgalanmaları da enflasyonun sürekli artışına katkı veriyor.

ÜFE – TÜFE makası açılıyor

Pandemi ve TL’deki değer kayıpları sebebiyle üreten sektörün artan maliyetleri enflasyon rakamlarına yansıdığı görülüyor. Geçen yılın Haziran ayında yüzde 6,17 seviyelerindeki üretici fiyat endeksi, 2021 Mart’ına gelindiğinde yüzde 31,20 seviyesine ulaştı. Böylece Mart’ta ÜFE ile TÜFE arasındaki makas yüzde 15,01 oldu. Söz konusu yükselişin Nisan ayında da devam etmesi ve ÜFE-TÜFE makas farkının yüzde 20’nin altında devamlılık sağlayacağı tahminleri yapılıyor. TL’deki zayıflığın yol açtığı fiyatlama etkilerinin enflasyonda çift haneli rakamları destekleyeceği düşünülüyor.

Başta Tera Yatırım ekonomisti Enver Erkan olmak üzere, yılın ikinci yarısı sonuna kadar enflasyonda artış beklendiğini yorumlayan analistler özellikle son dönemdeki kurdaki dalgalanmalar sebebiyle Nisan ve Mayıs’ta yüksek seyredeceği, Haziran ayında ise para politikalarının göstereceği yönle tepe noktasını görecek enflasyonun üçüncü çeyrek ile birlikte dengeleneceğini, ancak yılı çift haneli bitireceğini öngörüyor.

Fiyat artışlarının devam edeceğini Mart enflasyondaki sektörlere yönelik projeksiyon yapan analistler, manşet enflasyondan daha yüksek artış gösteren sağlıkta yüzde 3,70, eğitimde yüzde 2,77, lokanta ve otel hizmet fiyatlarında yüzde 2,60 artması gelecek aylarda enflasyonun yüksek seyredeceğini gösterdiğini yorumluyorlar. Gıda fiyatlarının yıllık yüzde 18 seviyelerinde seyretmesi, Nisan ve Mayıs’ta daha yukarı yönlü hareketle enflasyonu yüksek tutacağını gösterdiğini ifade ediyorlar.

Beklenen fonlar gelmiyor

TCMB politika faizinin yüzde 19 olduğunu ve dengi ülkelere göre Türkiye’nin yüzde 2,4 oranında daha yüksek reel faiz verdiğini hatırlatan analistler, reel faiz yüksek olsa da enflasyon hedeflerine yönelik tutarsızlık sebebiyle yüksek reel faizin fon çekmede cazibesini azalttığını kaydediyorlar.

Merkez Bankası’nın 15 Nisan’daki toplantısında Nisan enflasyonuna karşı önden yüklemeli bir faiz artışına gidebileceğini düşünen analistler, birkaç ay evveline kadar 300’lerin altında seyreden CDS’lerin 30 Mart’ta 487’lere çıktığı ve bugün itibariyle 436’larda seyrettiğini söylüyor. Analistler, söz konusu durumun reel faizde yüzde 2,4’lük yüksekliğe rağmen fon akışı açısından tüm gelişen ülkelerden Türkiye’nin negatif ayrıştığına sebep olduğunu dile getiriyor.

Enflasyonu ve özellikle CDS’leri düşürmede yeni TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu’na büyük iş düştüğünün altını çizen analistler, para politikalarında istikrar sağlanıncaya kadar dövizde dalgalanmanın süreceğini ve enflasyonda ise hedeflenen oranların yakalanmasında zorluk çekileceğine dikkat çekiyor.

Faiz sürekli yüksek kalacak

Yeni TCMB Başkanı Kavcıoğlu’nun ilk mesajlarında sıkı para politikasında kararlılığın devam edeceğini dile getiren analistler, enflasyon odaklı bir para politikasının maliye politikalarıyla nasıl bir eşgüdüme gideceğinin merak edildiğini, ancak buna rağmen yüzde 19 seviyesindeki politika faizinin sürekli bir şekilde enflasyonun üzerinde kalmayı sürdüreceğini yorumluyorlar.

Analistler, anketlerde gözlenen yılsonu yüzde 13’ün üzerindeki enflasyon öngörüsünün TL’deki zayıflık engellenmediği sürece daha yukarı oranlara gidebileceğini sözlerine ekliyor.

Fiyat istikrarının aynı zamanda Türk Lirası’ndaki değer kayıplarıyla yakından alakalı olduğuna temas eden analistler, üretim ve ihracat için yapılan ithalatın dalgalı kurda zorluğuna işaret ediyor ve şu andaki mevcut görünümün enflasyon hedeflerine dair yeni bir revizyonu gerektirdiğini kaydediyor.