Çünkü artık küresel rekabet, orduların hareketlerinden çok, enerji güzergâhlarının kim tarafından kontrol edildiğiyle şekilleniyor. Bu yeni uluslararası denklemde Türkiye, yalnızca bir geçiş noktası değil; enerjiyi yönlendiren, karar süreçlerine etki eden ve küresel enerji politikalarında belirleyici rol üstlenen bir ülke hâline gelmiştir.

“Enerji açısından dışa bağımlı bir ülkesiniz” söyleminin gölgesinde kalan asıl gerçek, Türkiye'nin sahip olduğu coğrafi ve jeopolitik üstünlüktür. Bugün doğudan batıya, kuzeyden güneye uzanan hemen her kritik enerji hattı Türkiye’nin topraklarından geçiyor. Ve artık Türkiye, sadece bir enerji tüketicisi değil; bu geçişin yönünü belirleyen, stratejik kararların merkezine yerleşen etkili bir güç olarak tanımlanıyor.

TANAP: Güney Gaz Koridorunun omurgası

2018 yılında faaliyete geçen Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP), Azerbaycan’ın Şah Deniz-2 sahasından çıkan doğalgazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyor. Toplam 1.850 kilometre uzunluğundaki bu dev hat, 2023 itibarıyla yıllık 22,2 milyar metreküp doğalgaz taşıma kapasitesine ulaşmıştır. Bu miktarın yaklaşık 10,2 milyar metreküpü Türkiye’nin iç tüketimine, 12 milyar metreküpü ise Avrupa’ya Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP) üzerinden aktarılmaktadır.

TANAP’ın nihai hedefi ise kapasitenin 2026’ya kadar 31 milyar metreküpe çıkarılmasıdır. Bu yönüyle TANAP, yalnızca bir enerji hattı değil; Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye arasındaki siyasi güvenin, ekonomik iş birliğinin ve bölgesel istikrarın güçlü bir simgesidir. Türkiye açısından bu proje; enerji arzında çeşitlilik, ekonomik gelir, diplomatik etkinlik ve enerji diplomasisinde merkezî bir pozisyon anlamına gelmektedir.

TAP: Avrupa’ya açılan Türk kapısı

Trans Adriyatik Boru Hattı (TAP), TANAP’ın Yunanistan sınırından başlayarak Arnavutluk üzerinden İtalya’ya kadar uzanıyor. 878 kilometrelik bu sistem sayesinde, Azerbaycan doğalgazı ilk kez Batı Avrupa’ya ulaştırılmış oldu. Avrupa Birliği’nin “öncelikli enerji projeleri” arasında gösterdiği TAP, Türkiye’nin Avrupa enerji güvenliğindeki konumunu daha da pekiştiriyor.

Özellikle REPowerEU stratejisi kapsamında, Avrupa’nın Rus gazına bağımlılığını azaltma yönündeki politikaları TAP hattının ve dolayısıyla Türkiye’nin önemini artırmaktadır. TAP’ın 2026 yılı itibarıyla yıllık 20 milyar metreküp taşıma kapasitesine ulaşması hedeflenmektedir. Bu gelişmeler, Türkiye’nin yalnızca bir enerji geçiş ülkesi değil, aynı zamanda Avrupa enerji mimarisinin vazgeçilmez bir parçası olduğunu açıkça göstermektedir.

TürkAkım: Rusya’dan Avrupa’ya Uzanan Jeopolitik Geçit

2020’de faaliyete geçen TürkAkım boru hattı, Rusya’nın Anapa kıyılarından başlayarak Karadeniz’in altından geçip Türkiye’nin Kıyıköy beldesine ulaşmakta ve oradan Avrupa’ya bağlanmaktadır. Toplam uzunluğu 930 kilometre olan bu hat, yılda 31,5 milyar metreküp doğalgaz taşıma kapasitesine sahiptir.

Bugüne kadar TürkAkım üzerinden toplam 104 milyar metreküpün üzerinde doğalgaz sevkiyatı gerçekleştirilmiştir. Ancak Rusya-Ukrayna savaşı sonrası Avrupa'nın Rus gazına olan bağımlılığını azaltma hedefi, TürkAkım’ın Avrupa ayağını siyasi tartışmaların odağına taşımıştır. Buna rağmen Türkiye, hem doğalgaz akışını sürdüren bir ülke hem de enerji diplomasisinde doğu ile batı arasında denge kuran bir oyuncu olmaya devam etmektedir.

Türkiye, artık yalnızca boru hatlarının geçtiği bir ülke değil; aynı zamanda kendi enerji üretim ve ticaret altyapısını kuran, küresel enerji denkleminde aktif rol üstlenen bir merkezdir. Karadeniz'de keşfedilen 710 milyar metreküplük doğalgaz rezervinin ilk fazı faaliyete geçmiş durumda. 2025 itibarıyla günlük üretim 9,5 milyon metreküp seviyesindedir. 2026 yılında devreye girmesi planlanan “Osman Gazi” üretim platformuyla bu miktarın 20 milyon metreküpe çıkarılması hedeflenmektedir. Uzun vadede ise günlük 40 milyon metreküp üretim planlanmakta olup, bu seviye Türkiye’nin yıllık doğalgaz ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılayabilecek kapasitededir.

Aynı zamanda EPİAŞ bünyesinde kurulmakta olan Gaz Ticareti Merkezi (GTM) ile Türkiye, doğalgaz fiyatlarında bölgesel bir referans noktası olmayı hedeflemektedir. Bu hedefe paralel olarak, Türkiye’nin sahip olduğu LNG terminalleri, yüzer depolama tesisleri, yerli doğalgaz arama filosu ve büyüyen yenilenebilir enerji yatırımları, enerji bağımsızlığına yönelik stratejik bir altyapı oluşturmaktadır.

Sınırları değil, geleceği çizen hatlar

Bugünün dünyasında artık sınırlar harita çizgileriyle değil, enerji hatları ve diplomatik ilişkilerle yeniden şekilleniyor. Türkiye, TANAP, TAP ve TürkAkım gibi projelerle yalnızca enerji taşıyan bir ülke değil; aynı zamanda bölgesel güvenin, ekonomik iş birliğinin ve stratejik istikrarın taşıyıcısı konumuna gelmiştir. Bu hatların sesi duyulmaz, manşetlere taşınmaz belki ama etkileri bölgesel barıştan küresel enerji güvenliğine kadar uzanır. Çünkü çağımızda güç, yalnızca kaynağa sahip olmakla değil; o kaynağı akılcı stratejiyle yönlendirebilmekle tanımlanır.