Noterde, resmi senet olarak düzenlenen ve taşınmazı satmayı vaad eden ile taşınmazı almayı vaad eden kişinin imzasını taşıyan Taşınmaz satış vaadi sözleşmesi, taşınmazın devir ve tescilini taahhüt eden bir ön sözleşmedir. Doğrudan doğruya mülkiyet değişikliğini sağlamaz.

Tapuda beyan edilen taşınmaz değeri sadece idareye yapılan bildirimden ibaret değildir. Aynı zamanda alıcı ile satıcı arasındaki alım-satım şeklinde gerçekleşen hukuki ilişkinin de ispat vasıtasıdır. Dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan birisi de;  şahsın taşınmazı edindiği tarihte de satışını yaptığı tarihte de taşınmazın gerçek değerinin tapu kayıtlarına yansımasıdır. Tapu harcı ve emlak vergisi gibi yükümlülüklerden kaçmaya yönelik gerçekleştirilen tapu değerinin gerçeğe aykırı gösterilmesi sadece vergisel değil hukuksal sorunlar yaşanmasına sebep olmaktadır. Tapu bedelinin düşük gösterilmesi, taşınmazın gerçek değerinin altında bir satışa işaret edeceğinden, yorucu ve yıpratıcı mahkeme serüvenlerine de sebebiyet verebilecektir. 

Bilmeliyiz ki; gerçek kişinin bedelsiz edindiği veya miras kalan taşınmazlarını 5 yıl içinde satması halinde elde ettiği gelir değer artış kazancı olarak değerlendirilmez. 

Değer artış kazancı vergisi beyana dayalı vergi türüdür. Değer artış kazancının beyan konusu edilip edilmeyeceği, elde edilen gelirin istisna haddinin altında kalıp kalmadığına bağlıdır. 

Şahıslar taşınmazın sahibi oldukları tarihten sonra 5 yıl geçmeden taşınmazı satarlarsa elde ettikleri gelir değer artış kazancı olarak kabul edilir ve gelir vergisine tabi olur. Taşınmazın ilk sahibi olma tarihi vergilendirme bakımından önemlidir. Taşınmazı edinme tarihi olarak tapudaki tescil tarihi esas alınır. 5 yıl geçtikten sonra yapılacak olan satışlardan elde edilen kazançlar ise; Değer Artış Kazancına tabi olmaz Gelir Vergisinden istisna edilir.

Değer artış kazancına getirilen bu istisna, standart bir insanın sahip olduğu taşınmazları satmasından ibaret ise uygulanır. Aksi takdirde kişi taşınmaz alım satım işlemini sürekli hale getirmiş, mesleki faaliyet olarak gerçekleştiriyorsa, bir takvim yılı içinde olağan hali aşan bir sıklıkla yapıyorsa istisnadan yararlanamaz(iki seferden fazla ise)

Değer artış kazancı hesaplaması ve vergilendirilmesi taşınmazın edinimdeki tapu değeri ile satıştaki tapu değeri arasındaki fark dikkate alınarak yapılır. Yani; Gelir Vergisi Kanunu uyarınca, alış bedelinin değerleme yoluyla satış tarihindeki alış maliyetine getirilir. Ayrıca, değer artış kazancının matrahı; satıcının uhdesinde kalan, elden çıkarma dolayısıyla yapılan giderlerin, ödenen vergi ve harçların matrahtan indirilmesi suretiyle hesaplanır.. Değerleme ÜFE endeksine göre yapılarak, alış maliyetine göre hesaplanacak kazanç ayrıca her yıl belirlenen vergiden istisna tutar da düşülerek gelir vergisine tabi olur. Bu rakamdan eğer faiz ödemeleri yapıldıysa o da düşülür. Şahsın taşınmazı edindiği tarihten sonra 5 yıl geçmeden taşınmazı satması halinde tabi olduğu gelir vergisi dilimi üzerinden beyannamesini düzenleyerek vergisini ödemesi gerekmektedir.

Yıllık gelir vergisi beyannamesi izleyen yılın Mart ayının ilk günü ile son günü arasında verilir. Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terkten önce gelen 15 gün, ölüm halinde ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir.

Mükelleflerin, kanuni süresinden sonra ancak vergi incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden önce beyannamelerini vermeleri halinde adlarına birinci derece iki kat usulsüzlük cezası ile zamanında tahakkuk etmeyen vergi için vergi ziyaı cezasının yüzde ellisi kıyaslanarak miktar itibariyle fazla olanı kesilecek; beyannamelerin pişmanlık talebiyle verilmesi durumunda ise birinci derece bir kat usulsüzlük cezası kesilecektir.