Ürdün Enerji ve Maden Kaynakları Bakanlığı'nın, 2021 yılından beri en çok teşvik ettiği doğal ham maddeler arasında fosfat geliyor. Fosfat madenini keşfetme çabalarına yoğunlaşan bakanlık, aynı zamanda uluslararası şirketleri özellikle de ülkenin doğusundaki er-Rişe bölgesinde fosfat madeni alanında yatırım yapmaya teşvik ediyor.

Bakanlık, münhasıran dönüştürücü endüstriler alanı kapsamında Rişe'yi ham fosfat madeni yatırımlarına açık bölge olarak ilan etti.

Ekonomik modernizasyon vizyonu doğrultusunda bu adımları atarak katma değer ve yatırım gelirlerini artırmayı hedefleyen hükümet, Ocak 2021 tarihinde bölgede fosfat keşif çalışmalarına başladığını duyurmuştu.

Fosfat, bitkilerin yüzde 25 gıda ihtiyacını karşılayan fosforun doğal kaynağı konumundaki bir maden olarak biliniyor. Tabi fosfor, gübrelerin ana bileşeni olarak hem bitkilerin gelişmesine katkı sunuyor hem de çeşitli ürünlerde kullanılıyor.

- İhracatın katma değerini artırma hedefi

Yermuk Üniversitesi Ekonomi Profesörü Kasım el-Hamuri, AA muhabirine yaptığı açıklamada, doğal maden kaynaklarının ham madde olarak ihraç edilmemesinin çok önem taşıdığının altını çizdi.

Ürdün'ün fosfat başta olmak üzere doğal kaynaklarından doğru şekilde yararlanması için ham madde olarak ihraç etmemesi gerektiğini söyleyen Hamuri, "Doğrusu Ürdün, fosfat madenini ihraç etmek yerine gübre gibi ürünlerin üretiminde kullanmalıdır. Bununla tarım sektörünü desteklemeli, ihtiyaç fazlası olursa ihraç etmelidir." dedi.

Ürdün'ün böylece ihracat katma değerini artırma hedefine ulaşabileceğine dikkati çeken Hamuri, Ürdün'de özellikle Ukrayna-Rusya savaşından sonra gıda güvenliğinin ilk defa bu kadar öncelikler arasına girdiğine vurgu yaptı.

Ülkede üretimi uygun fiyat ve maliyetlerle sağlamak amacıyla fosfata dayalı endüstriyi desteklemenin gerekliliğine vurgu yapan Hamuri, örneğin, güneş enerjisinden ucuz enerji ve bu tür endüstri için eğitimli ve nitelikli yerel işgücü oluşturmanın önemini dile getirdi.

- "Fosfata olan eğilim fosfat endüstrilerinin de önünü açacak"

Enerji, Çevre ve Su Derneği (İdame) Yönetim Kurulu Başkanı Dureyd Muhasine de "Bakanlığın fosfata olan eğilimi, bu endüstrilerde yenilenebilir enerjiyi tanıtmanın yanı sıra önemli yeni fosfat endüstrilerinin de önünü açacaktır." ifadelerini kullandı.

Muhasine, bu endüstriler aracılığıyla Ürdün'ü uluslararası fiyat dalgalanmalarından uzaklaştıracak önemli stratejik ortaklıklar kurulabileceğine inandığını ifade etti.

Eski Doğal Kaynaklar Kurumu Genel Müdürü Musa ez-Zuyud da "Yıllar önce ülkenin doğusunda çok miktarda fosfat keşfedildi. Ancak; Ürdün'ün güney bölgelerinde münhasır haklara sahip olan Fosfat Madenleri Şirketi ile yaşanan anlaşmazlıklar bu bölgelerdeki çalışmaları engelledi." diye konuştu.

Son zamanlarda hükümetin fosfata güçlü bir şekilde döndüğüne ve bu yatırımın getirilerinden ödüllendirici bir pay garanti ettiğine dikkat çeken Zuyud, bu hammaddelere yatırım yapılması gerektiğini vurguladı.

- Ürdün, 3,7 milyar ton ile dünyanın en büyük beşinci fosfat rezervine sahip

Ürdün'de bakanlık tarafından ülkenin doğusundaki er-Rişe bölgesinde 2021 sonlarında başlatılan ilk arama programı, 55'ten fazla kuyunun açıldığı 90 kilometrekareden fazla bir alanı kapsadı. 

Aramanın tamamlanmasının ardından 2022'de yayınlanan teknik rapor sonuçlarında yüksek kalitede fosfatın tespit edildiği belirtildi.

Raporda, çalışma alanı içerisinde 750 milyon tonu aşan yüksek fosfat cevheri rezervlerinin varlığının tahmin edildiği kaydedildi.

Ürdün Enerji Bakanlığı, 2022 yılının başından bu yana, bakır, altın, lityum, fosfat ve nadir toprak elementlerinin aranması için farklı şirketlerle 9 adet mutabakat zaptı imzaladı. Arama sahası sayısının bu yıl sonuna kadar 15'e çıkması bekleniyor.

Ürdün, 3,7 milyar ton ile dünyanın en büyük beşinci fosfat rezervine sahip ülkesi olarak biliniyor.