Mustafa DENİZ

Bu süreçte müzisyenler geçimlerini nasıl sağlamaya çalıştılar?

Müzisyenler ve de müzik sektörü en karanlık dönemini yaşıyor. Bir çoğu borçlanarak, başka mesleklere yönelerek ve aile içi destekle hayatta kalmaya çalışıyor. Düşünsenize 14 aydır evine bir kuruş girmeyen aileler var. Ama hal böyleyken doğalgaz elektrik su faturaları ev kiraları gelmeye devam ediyor ve devlet görmezden geliyor bu durumu.

8.4 milyon kişiyle 8.4 milyon TL destek

Devlet desteği verildi mi, verildiyse bu yeterli oldu mu?

Geçen ocak ayından itibaren Kültür Bakanlığı’nın önderliğinde “Müzik Susmasın” diye bir destek projesi başlatıldı. Kayıt altına alınan müzisyenlere aylık 1.000 liralık bir destek bu. Günümüz iktidarı özel şirketlere ve holdinglere 240 milyarlık bir destek verirken 8.4 milyon kişiye 8.4 milyarlık bir destek verdi. Bizlere verdiği destek ise – o da kayıtlı müzisyenlere-ayda 330 lira. Artık siz karar verin bu destek yeterli mi yetersiz mi diye…

Enstrümanlarını satmak zorunda kalan müzisyenlerin olduğu söylenmişti. Bu sayı ortalama olarak kaç kişi?

Bu konuda net bir bilgi yok. Zira bu konuyla ilgili yapılmış bir anket ya da araştırma yok. Ama kulağımıza gelenler azımsanmayacak bir sayı olduğu.

Müzisyen kolay olunmuyor

Gelirsiz kalan müzisyenlerin yaşadığı ekonomik krizin çözümü için ne yapılmalı?

İşin en kötü taraflarından biri de bu. Bir müzisyen olabilmek yıllarca çalışmanın bir sonucu. Sadece yetenek ile bir yere varılması mümkün değil. Bu sahipsizlik yüzünden yüzlerce müzisyen evlerini geçindirebilmek için başka işlere yöneldi. Belki de Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda müziğini değiştirebilecek ya da yönlendirebilecek insanlar ne yazık ki artık başka arayışlar içerisinde.

Aylık 100 TL çok az bir rakam

Faturalarımız ötenebilirdi

Devlet baba gördük ki bizim üvey babamız. İstenilse o kadar çok şey yapılırdı ki yurtdışı örnekleri gibi. Ayda 1.000 tl açlık sınırının bile çok altında bir rakam. Bu destek çok daha fazla olabilirdi. Bu yük sadece Kültür Bakanlığı’nın üzerine yıkılmayabilirdi. Faturalarımız ötelenebilirdi. Bankalardan faizsiz  kredi almamız kolaylaştırılabilirdi.

Ve de şu anda bütçede gelir gibi gözüken ama sanatçının tazminatı olan “özel kopyalama harcı” hak sahiplerine dağıtılabilirdi mesela.

300 bin kişi etkilendi

Kaç müzisyen zor şartlar altında yaşam savaşı veriyor?

Binlerce müzisyen yaşam savaşı veriyor aileleriyle birlikte tüm müzik  sektöründe ise en az 300 bin kişinin bu salgının yarattığı ekonomik krizden  olumsuz etkilendiğini düşünüyorum.

Gelirsiz kaldığı için müzisyenlerin hayatlarına son verdikleri de kulağımıza geliyor. Bunun gerçeklik payı var mı?

Tabii ki de var. Ama insan hayatı söz konusu olduğu zaman onlarca ya da yüzlerce müzisyen intihar etti diye geçiştiremeyiz. Bu konuda da net bir rakam yok. Sadece basına yansıyan vakalar var. Bu konuda da hem yeterli bir araştırma yok hem de müzisyenler kayıt dışı olduğundan somut bir veriye ulaşmak çok zor.

Bu süreçten zaten kırılgan ve duygusal olan müzisyenler hem maddi hem manevi olarak çok etkilendi. Bazen düşünüyorum da bu iktidarda söz sahibi olanlar bizim hiç mi bir şarkımıza eşlik etmedi, bir türküyle halaya girmedi. Aşık oldukları zaman hüzünlenip aynı şarkıyı defalarca dinlemedi. Bu günlerde geçecek biliyorum. Bu dönemin şarkıları da çok daha protest ve muhalif olacak. Göreceğiz.

Bizim böyle bir fonumuz yok

Meslek birliklerinin bu durumdaki üyelerine yeterli maddi destek verebilecek bütçeleri var mı?

Meslek Birlikleri kuruluş amaçları ve yetkileri gereği bağış yapma şansına sahip değil. Bizler 5846 sayılı yasayla kurulmuş, Kültür Bakanlığı’nın mali ve idari denetimine bağlı yarı özerk kuruluşlarız. Ana görevimiz lisanslama ve tahsilat yapıp bunu hak eden üyelerimize dağıtım yönergemize göre dağıtmak. Doğal olarak müzisyenler devletten göremedikleri desteği bizden beklediler ama bizim böyle bir fonumuz yok. Tüzüğümüzde böyle bir madde yok. Genel kurullardan geçen böyle bir karar da yok.

Bunun için maalesef böyle bir talebe olumlu cevap verme şansımız yok.

Biz de suçluyuz

Hayatlarını enstrüman çalarak geçindirmeye çalışan müzisyenler ise bir taraftan kimsenin destek vermediğinden yakınırken, bir yandan da bu süreçten kendilerinin de suçlu olduğunu belirtiyor. Adını vermek istemeyen bir müzisyen, “Bizler zamanında kazandık ama parayı elimizde tutamadık. Günlük kazandık günlük yedik. Şimdi bunun sonucunu yaşıyoruz” derken yine de kendilerine devletin şefkatli elinin uzanmasını beklediklerini belirtiyor. 

Çalışamadıklarını, paralarının olmadığını söyleyen müzisyenler, kiralarını ödeyemediklerini, bakkal borçlarının biriktiğini söyledi. 

Sazını satanların olduğunu söyleşen müzisyenler, bu şekilde biraz idare etmeye çalıştıklarını ancak bunun da yeterli olmadığını bildirdiler.

Devletten yardım beklediklerini ifade eden müzisyenler, “Devlet en azından kira yardımı yapmalı. Elektrik, su ve doğalgazımız bu dönemde kesilmesin” dediler.

Restoranların HES kodu ile açılabileceğini bildiren müzisyenler, “Uçağa, otobüse HES kodu ile biniliyor. AVM’lere HES kodu ile girilebiliyor. Restoranlara da sosyal mesafe kuralı ve HES kodu ile girilerek bizim de ekmek parası kazanmamız sağlansın” ifadelerini kullandı.

Yarınımızı düşünmedik

Kendilerini de eleştiren müzisyenler şunları söyledi: “Biz yarınımızı düşünmedik ama sektör bu kadar da mağdur bırakılmaz. İnterneti ödeyemediğimiz için çocuklarımız şu an eğitim alamıyor. İşte müzisyenler bu yüzden bunalıma giriyor. İntiharlar açlıktan değil çocuklarının yüzlerine bakamamalarından.” 

Müzisyenler, Film Sanayii ve Tüm Sanatçıları Güçlendirme Vakfı’nın (FİLMSAN) yeniden hayata geçirilmesini, bir yasa çıkarılarak müzisyenlere geriye yönelik borçlanma imkanının sunulmasını, pandemi dönemi bittikten ve her şey normale döndükten sonra müzisyenlerin geriye yönelik borçlanma ile emeklilik hakkını kazanmasını da istiyor.