Sedat YILMAZ

Pandemi olumsuzluklarının devam ettiği, tedarik sorunlarının henüz tam netliğe kavuşmadığı, enerji ve emtiada yükselen fiyatlara paralel gıda krizinin yükseldiği küresel ortamda Türkiye’de sektör temsilcileri, gıda arzı ve güvenliğini en üst seviyede tutmak için bütün imkânlarını seferber ediyor.

Gıda krizinin yaşandığı, ülkelerin başta buğday olmak üzere birçok hububat, bakliyat gibi ürünlerin ticaretinde korumacılığa geçtiği bir dönemde İstanbul’da önemli bir kongre gerçekleştirildi. Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği (IAOM) Avrasya Bölge Başkanlığı, bölgedeki ilk etkinliğini “1. IAOM Avrasya Uluslararası Kongre ve Sergisi” başlığı altında İstanbul Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı’nda yaptı.

Toprak Mahsulleri Ofisi Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Ahmet Güldal, Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürü Mehmet Ali Kılıçkaya, IAOM ABD Önceki Dönem Başkanı Randy Garvert ve ev sahibi IAOM Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy’un konuşmacı olarak katıldığı kongrede iklim ve jeopolitik krizler sebebiyle gelecekte gıdaya ulaşmada zorlukların yaşanabileceğine dikkat çekildi.

Son 8 yılın şampiyonu

Son 8 yıldır dünyanın un ihracat şampiyonu olan Türkiye, ihracattaki başarısıyla 1896 yılında ABD’de kurulan, ABD’de 10 bölgede, dünyada ise 4 kıtada direktörlüğü bulunan IAOM’un Avrasya Bölge Başkanlığı’nı 3 yıldır yürütüyor.

Toplam nüfusları 2 milyarı aşan ve toplam 7,1 trilyon dolar ekonomik büyüklüğü bulunan, 32 ülkeden oluşan dünya buğday üretiminin yüzde 30’unu ve dünya un ihracatının yüzde 55’ini temsil eden Avrasya Bölgesi’nin başkanlığını üstlenen IAOM Avrasya Bölge Başkanlığı İstanbul’da gerçekleştirdiği ilk kongresinde sektöre yönelik açılımlar, hedefler ve uygulamalar masaya yatırıldı, tahıl üretimi ve değirmencilik sektörünün gelişmesine yönelik öneriler paylaşıldı.

Ulusal ve uluslararası katılımcılarla gerçekleşen konferansın ev sahipliğini yapan IAOM Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, konuşmasında Göbeklitepe’nin 12 bin yıl önce Avrasya’ya armağan ettiği buğday üzerinden, hedeflerinin Avrasya Direktörlüğü’nün kapsadığı 32 ülkelik bölgede gıda ve tarım konusuna destek vermek olduğunu söyledi.

FAO endeksi rekor kırdı

Konuşmasında dünya buğday üretimine de dikkat çeken Dr. Ulusoy, “FAO tahıl endeksi Rusya ile Ukrayna’nın çatışması sonrasında Mart ayında 170 seviyesine kadar yükselerek tüm zamanların rekorunu kırdı. Yeni sezon için Amerikan Tarım Dairesi’nin 12 Mayıs’ta açıkladığı ilk tahminlerde, dünyanın 2021/22 sezonu kapanış stoku 279 milyon ton iken, 2022/23 sezonunda stokunun 267 milyon tona düşmesi bekleniyor. Bu da üretim tüketimden 12 milyon ton eksik demek oluyor. Bu kapanış stoku 2016/17 sezonundan bugüne görülen en düşük kapanış stoku olacak. Üstelik bu kapanış stokunun 6 milyon tonu, normal sezonlarda 1 milyon stok devreden Ukrayna’da. Gıdada kırmızı alarm veren tabloyla karşı karşıyayız” dedi.

Hindistan’ın rekor üretim beklediği bir sezonda ani sıcaklar ile üretiminin düşmesi ve 14 Mayıs günü ihracatını durdurmasıyla dünya buğday dengesini sıkılaştırdığına işaret eden Dr. Eren Günhan Ulusoy, Hindistan’da yaşananların iklim değişikliğinin gelecekte değil, günümüzde de hayatı nasıl etkileyebileceğine tam bir örnek olduğunu kaydetti.

47 milyon insan daha risk altında

Dünya genelindeki su kaynaklarının yüzde 69’unun tarım için kullanıldığını bu yüzden tarımda ileri teknolojilerinin kullanımının kaynakları doğru tüketmek adına hayati önem taşıdığına dikkat çeken Dr. Eren Günhan Ulusoy, “BM raporuna göre dünyada 811 milyon insan yetersiz besleniyor. Dünya Gıda Örgütü’nün Mayıs ayında yaptığı açıklamaya göre 2019 yılında açlık sınırında yaşayan insan 135 milyonken, bugün 276 milyon insan açlık sınırında yaşıyor. Eğer tedarik zincirinde Ukrayna’dan kaynaklanan kopma giderilemezse 47 milyon insan daha aynı tehditle karşı karşıya kalacak” diye konuştu.

Gıda ve buğday fiyatlarının yükselmeye devam ettiğini, BM, WFP, WTO, IMF gibi akla gelen tüm kurumların, dünyanın daha önce eşi benzeri görülmemiş bir açlık kriziyle karşı karşıya olduğuna hem fikir olduğunun altını çizen Dr. Ulusoy, dünya genelindeki su kaynaklarının yüzde 69’unun tarım için kullanıldığını bu yüzden tarımda ileri teknolojilerinin kullanımının önemli olduğunu vurguladı.

Dr. Eren Günhan Ulusoy, “Mesajımız şu ki Avrasya Bölgesi köklü tarihi ile dünya değirmenciliğinde konumunu giderek güçlendirecek, değirmencilik sektörü ve paydaşları geleceğimize hep birlikte sahip çıkacak” İfadelerini kullandı.

Gıdada arz sıkıntısı yok

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal da konuşmasında tarım ve ticaret politikaların yeniden gözden geçirildiğini, Türkiye’de arz güvenliği sıkıntısının olmadığını belirtirken, “Bazı ülkelerde kuraklığın fazla olması, bazı ülkelerde üretimin fazla olması bir miktar stokların devrinde sıkıntı olsa da bu dönemlerin sona ereceğini düşünüyorum” dedi.

“2022 hasat döneminin başlangıcındayız. Önceki yıllara göre çok daha iyi bir hasat dönemine girmek üzereyiz, bunun farkındayız” diyen Ahmet Güldal, “Dünyadaki olumsuz süreci olumlu sürece çevirmek için çare aramak, çözüm üretmek noktasında gayret sarf ediliyor. Başta savaş olmak üzere diğer ticari tedbirler konusunda alınmış kararlar yeniden gözden geçiriliyor ve bu sürecin, sıkıntının en kısa sürede ortadan kaldırılması isteniyor” hatırlatmasını yaptı.

Ahmet Güldal, TMO olarak Türk sanayiciyle bu süreci birlikte yönettiklerini, her ne kadar dünyada fiyatlar yükselse de her ne kadar olumsuz dönemler yaşansa da Türkiye’de bir arz sıkıntısının çekilmediğini ve arz güvenliği noktasında bir sıkıntının oluşmadığını söyledi.

Geçen yıllara göre daha iyi bir hasat dönemine girildiğine işaret eden TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, “Bazı ülkelerde kuraklığın etkisinin fazla olması, bazı ülkelerde de üretimin fazla olması dünyada bir miktar devir stoklarının azalması söz konusu olsa bile mantıklı kararlar ve karşılıklı anlayışla sürece katkı verecek şekilde, geçmiş dönemlerde yıllar evvel benzeri krizlerde olduğu gibi bu dönemler de sona erecek” ifadelerini kullandı.

Türkiye un ihracat lideri

Tedarik zincirindeki bozulmalar ve hammadde tedariki sorunlarının küresel ticareti olumsuz etkilediğini belirten Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürü Mehmet Ali Kılıçkaya da konuşmasında Türkiye’nin bu yılın ilk çeyreğinde yüksek büyüme performansı gösterdiğini ve G-20 ülkeleri içinde en hızlı büyüyen ülke olduğunu hatırlattı.

Türkiye’nin söz konusu risklere rağmen 2022 yılında da Türkiye ekonomisindeki ivmelenmenin devam ettiğini belirten Mehmet Ali Kılıçkaya, “2022 yılı Ocak-Nisan döneminde Türkiye’nin ihracatının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21,7 artarak 83,6 milyar dolara ulaştığını aktaran Kılıçkaya, “Dünya hububat ve hububat ürünleri ticaretine baktığımızda 2021 yılında 4,65 milyar dolarlık dünya un ihracatında Türkiye’nin 1,1 milyar dolar değerinde ihracat ile uzun yıllardan beri lider konumunu korumaya devam ettiğini görüyoruz” dedi.

İhracat büyümenin itici gücü

Türkiye ekonomisi içinde hububat ve hububat ürünleri sektörünün gerek sağladığı istihdam gerekse oluşturduğu katma değerin yanı sıra özellikle hububat ürünlerinin sofralarda temel tüketim ürünü olmasından dolayı ülke için çok önemli bir konumda bulunduğunu dile getiren Kılıçkaya, “Yaşanılan zorlu süreçte Türkiye ihracatı görülmemiş güçlü bir duruş sergilemiş ve büyümenin ana itici gücü oldu. 2022 yılına geldiğimizde ise dünyada devam etmekte olan tedarik zinciri sorunları ile enerji ve hammadde fiyatlarındaki artışlar küresel enflasyonu tetiklemekte, küresel ticaretin önünde belirsizlik teşkil ediyor. Yaşanan bu olumsuz gelişmeler, başta IMF ve Dünya Bankası olmak üzere uluslararası kuruluşların küresel büyüme beklentilerini düşünmelerine neden oluyor. Tüm bu olumsuzluklara rağmen 2022 yılında da Türkiye ekonomisinde ivmelenme ediyor” şeklinde konuştu.

Hububat ürünleri sektöründe Türkiye’nin ihracatının yıllar itibariyle önemli miktarda artış gösterdiğini ve sektörün Türkiye tarımının lokomotif ürün gruplarından biri konumuna geldiğini anlatan İhracat Genel Müdürü Kılıçkaya, yüksek oranlı ihracat artış eğilime sahip olan hububat mamulleri sektörü ihracatının istikrarlı yapıya kavuşmasını teminen pazar çeşitliliğini sağlamasının Türkiye’nin ısrarla üzerinde durduğu konuların başında geldiğini vurguladı.

Arz için yeni planlar yapılmalı

Kongrede görüşlerini açıklayan Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Başkanı Haluk Tezcan da buğday arzının maliyetler üzerinde olumsuz etkisinin olacağını öngörerek yeni planlar yapılması gerektiğini bildirdi. Tezcan, tüm sanayicilerin ve sektör paydaşlarının çalışmaları, kamu kurum ve kuruluşlarının üst düzeyde desteklediği zorlu şartlardan daha da güçlenerek çıkmayı ümit ettiklerini söyledi. Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği (IAOM) ABD Önceki Dönem Başkanı Randy Garvert ise eşit fırsata inandıkları için dünyanın dört bir yanında tarım eğitimleri verdiklerini dile getirdi.

Bugün etkinliklerle sona erecek “1. IAOM Avrasya Uluslararası Kongre ve Sergisi” oturumunda konuşmalar ve plaket merasiminin ardından IAOM Avrasya tarafından Mustafa Kozlu’ya “Yılın Değirmencisi Ödülü” verildi. Yılın değirmencisi seçilen Mustafa Kozlu ile ilgili görüş bildiren IOAM Avrasya Başkanı Dr. Eren Günhan Ulusoy, sektöre yarım asırdan fazla hizmetleri olan ve değirmende değirmenle yaşayan Mustafa Kozlu’yu çalışma disiplini ve işine bağlılığı dolayısıyla örnek aldığını, tavsiyelerini her zaman takip ettiğini belirterek kendisini kutladı.