Pandemi boyunca yaptığı araştırmalar ve saha çalışmalarıyla iş dünyasının nabzını tutan Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), Türkiye’nin farklı bölgelerinden kadın girişimcilerin pandemiden nasıl etkilendikleri, gelecek öngörüleri ve beklentilerinin analiz edildiği “Covid-19'un Kadın Girişimciliğine Etkileri” başlıklı yeni bir rapor hazırladı. TÜRKONFED İş Dünyasında Kadın (İDK) Komisyonu tarafından hazırlanan rapor, iş dünyasındaki kadınların yaşadıkları zorlukları gözler önüne serdi.

Reyhan Aktar: “Destek ve teşviklerin kadın girişimciler üzerindeki etkisi kısıtlı kaldı”

Covid-19’un kadın girişimcileri daha fazla etkilediğini söyleyen TÜRKONFED İDK Komisyonu Başkanı Reyhan Aktar, “TÜRKONFED olarak pandeminin başından bu yana yaptığımız araştırmalarda gerek kadın çalışanların gerekse kadın girişimcilerin mevcut durumdan daha fazla etkilendiklerini tespit etmiştik. Kadınlar bu dönemde işlerini kaybetti, çalışmaya devam edebilenler ise işle birlikte evin içinde de artan sorumlulukları nedeniyle pek çok zorlukla karşı karşıya kaldı. Diğer taraftan birçok kesimi maddi olarak kısmen rahatlatan ekonomik destek paketleri ve teşviklerin kadın girişimciliği üzerindeki rahatlatıcı etkisi çok kısıtlı kaldı. Öyle ki kadın girişimcilerin yüzde 87’si devlet desteğinin yetersizliğine vurgu yapıyor. Halbuki ülkemizin kalkınmasının en önemli kanatlarından biri olan kadın girişimcilerin desteklenmesi, refah açısından çok önemli bir etken” dedi. Reyhan Aktar, kapanma döneminin sürdüğü Mart ayında yapılan araştırmanın, normalleşme ile birlikte yapılacak yeni çalışmalar için de yol gösterici nitelikte olduğunu ifade etti.

Kadın girişimcilerin yüzde 74,2’sinin cirosu azaldı

TÜRKONFED’in araştırmasına katılan kadınların yüzde 84,3’ü salgından olumsuz etkilendiklerini belirtti. 2019 yılında cirosunun azaldığını beyan eden katılımcıların oranı yüzde 28,3 iken bu oran 2020 yılında 2,5 kat artışla yüzde 74,2’ye yükseldi. Cirosunun önceki yıla göre arttığını söyleyenlerin oranı ise 2019’dan 2020’ye gelindiğinde üçte iki oranında azalarak yüzde 44,4’ten yüzde 14,6’ya düştü. 

Girişimcilerin yarısı yıl sonunu zararla kapatacağını düşünüyor

Pandeminin yeni dalga ve varyantlarla devam etmesi, kadın girişimcilerin yıl sonuna dair umutlarının da azalmasına neden oldu. Araştırmaya katılan işletmelerin yüzde 45,5’i 2020 yılını zararla kapadığını söylerken, bu oran 2021 yılı öngörülerinde yüzde 50,5’e çıktı. 2020 yılında işletmelerin yüzde 23,7’si kar ettiğini belirtirken, 2021 öngörüsünde ise bu oran bir puandan daha düşük bir artışla yüzde 24,5’e yükseldi. 

Pandemi devam ederse kadın girişimciler kapılarına kilit vurabilir

Kadın girişimcilerin yüzde 69,7’si pandemi sürecinde faaliyetlerini geçici de olsa durdurdu. İşletmelerin yüzde 46,4’ü 9-16 hafta arasında kapalı kaldı. Araştırmada katılımcılara, pandemi devam ettiği takdirde işletmelerini ne kadar süre daha açık tutabilecekleri de soruldu. Kadın girişimcilerin yüzde 10,6’sı en fazla 3 ay, yüzde 15,6’sı 3-6 ay, yüzde 26,1’i 6 ay-1 yıl, yüzde 18,6’sı ise 1-2 yıl dayanabileceklerini ifade etti. Buna göre 3 ay ila 2 yıl arasında kadın girişimcilerin yüzde 70,7’si işletmelerinin kapısına kilit vurabileceğini düşünürken, işletmesinin kapanmayacağını söyleyenlerin oranı ise yüzde 29,3’te kaldı. 

TÜRKONFED’den kadın girişimcilerin toparlanma sürecine yönelik öneriler

TÜRKONFED araştırma kapsamında ayrıca kadın girişimcilerin pandemi sürecinde yaşadıkları zorlukların aşılmasına yönelik önerilerde bulundu. 12 maddeden oluşan öneriler özetle şu şekilde sıralanıyor: 

1- Pandemi dönemine yönelik ekonomik tedbirlerin yetersizliği katılımcıların ortak tespiti olmuştur. Katılımcılar, ilgili kurum ve paydaşları içerecek karar süreçleri ve kadın girişimcilere özel destek paketlerinin toparlayıcı olacağı görüşündedir.

2- Kadın girişimciler, yaygın ve düzenli aşılama programı uygulanmasını beklemektedir. 

3- Yerel yönetimlerin yenilikçi girişimleri destekleyecek politikalar hayata geçirmesi hem yeni girişimciliğe ilgiyi yerel düzeyde artıracak hem de girişimcilerin desteklenmesini sağlayacaktır. 

4- Oda ve borsaların uzun vadeli politikaları, şehrin ve bölgenin bileşenleri ile birlikte hayata geçirmesi sürdürülebilirlik için önemli bir destek olacaktır. 

5- Kadın girişimcilerin teknoloji konusunda geliştirilmeleri gerekmektedir. Bu konuda meslek odaları, STK ve belediyelerin mevcut altyapılarını kadın girişimcilerin hizmetine sunmaları ilk etapta etkin bir yöntem olmaktadır.

6- Kadın girişimcilerin dış ticaret yapmalarının teşvik edilmesi gerekmektedir. Hükümet kadın girişimciler için bu konuda vergi avantajı sağlamalı ve gerekli altyapı ile eğitim hizmeti sunmalıdır. 

7- Pandemi dolayısıyla yapısal olarak işlevsiz hale gelen sektörlerden diğer sektörlere geçiş amacıyla kadın girişimcilerin teşvik edilmeleri, bunun için de gereken ekonomik ve teknik desteğin verilmesi gerekmektedir. Bu konuda yerel yönetimler, STK’lar, odalar ve borsalar iş birliği içerisinde çalışmalıdır.

8- Kadın girişimcileri destekleyen kurum ve kuruluşlar olsa bile kadın girişimciler arasında bu kuruluşlarla iletişim yeterince güçlü görülmemektedir. Bu iletişim ve iş birliğinin artması güçlendirici bir etki yaratacaktır.

9- Artan iş yükünün hafifletilmesi ve çalışanların motivasyonlarının artırılması için belediyeler ve meslek odaları tarafından işletmelere ücretsiz rehberlik hizmeti verilmelidir. 

10- Hükümet tarafından kadın girişimciler için şartların daha da esnetildiği destek paketlerinin açıklanması ve psikolojik rehberliğe ulaşımlarının kolaylaştırılması faydalı olacaktır.

11- Kadın girişimciler ve çalışanlarının toplumsal cinsiyet perspektifinden ev içi iş dengesini eşitleyecek farkındalık çalışmalarına da ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır. Bu kapsamda hükümetten kadın girişimcilerin kendilerine kadar tüm paydaşların kapasiteleri oranında bu farkındalığı artırmak için çalışmaları gerekmektedir.

12- Uzaktan çalışma süreçlerinde hem işveren hem de çalışan kadınların ayrıca desteklenmesine ihtiyaç duyulmaktadır.