Sedat YILMAZ

ABD’de Nisan ayı enflasyonun beklentilerin üzerinde çıkması küresel piyasalarda moralleri bozdu. Enflasyon verisiyle birlikte ABD 10 yıllık tahvil faizinin 1,51’den yüzde 1,69’a yükselmesiyle hisse senedi piyasaları düşüşle kapanırken ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz artırma konusunda hemen adım atmayacağına yönelik tahminlerle altın fiyatlarındaki yükselişin önü açıldı. Türkiye’de ise döviz fiyatları yükseldi. Dolar/TL kuru 8,50’ye, euro/TL kuru 10,27’ye çıktı.

Nisan’da yıllık yüzde 4,2 gelen tüketici enflasyonu, ABD’de 2008’den bu yana görülen en yüksek oran oldu. Yüzde 3,6 beklentilerine karşılık yüzde 4,2 ile son 13 yılın zirvesine çıkan tüketici enflasyonunu yüzde 3 olarak ölçülen gıda ve enerji hariç çekirdek enflasyon da tetikledi. Enflasyondaki şaşırtan artışa ABD Başkanı Joe Biden’ın 1,9 trilyon dolarlık pandemi teşvik paketi ve petrol ve gıda başta küresel emtialardaki yükseliş destek verdi.

Enflasyonun beklentilerin üzerinde yükselmesiyle; ABD 10 yıllık tahvil faizi yüzde 1,51’den yüzde 1,69’a fırladı. Tahvil getirilerinin artmasıyla hisse senedi piyasalarında risk iştahı azaldı. Daha önceki gün seanslarında 1840 dolar bandını aşmakta zorlanan altının, ABD tahvil faizlerinin artmasıyla önü açıldı. Altının onsu 1813’ten 1823 dolara çıkarken Asya endeksleri yüzde 1’lik kayıplar yaşadı.

Diğer taraftan ABD tahvil faizlerindeki yükseliş gelişen ülkelerden para çıkışını da başlattı. Türkiye’de dolar/TL kuru 8,50 liraya, euro/TL de parite etkisiyle 10,27 liraya yükseldi.

Enflasyon için her adımı atarız

ABD Merkez Bankası (FED) yöneticileri mevcut enflasyonun geçici olduğunu belirtmelerine rağmen ekonomik hedeflerden henüz uzakta olduklarına ve enflasyonla mücadeleye devam edilmesi gerektiğine dikkat çektiler.

Ekonomistlerin yüzde 3,6 civarındaki beklentilerini aşarak yüzde 4,2 olarak gerçekleşen yıllık Nisan ayı enflasyonu ABD Merkez Bankası (FED) çevrelerini de tedirgin etti. FED Başkan Yardımcısı Richard Clarida, bastırılmış taleple yükselen ve sürpriz olarak karşılarına çıkan yüksek enflasyonu kontrol için her adımı atmaktan çekinmeyeceklerini söyledi.

Yüzde 4,2’lik Nisan enflasyonunu, son yılların zirvesi şeklinde değerlendiren Clarida, aşılama, normalleşme ve yeniden açılmayla birlikte artmaya devam edecek enflasyonun ekonomide bazı dengesizliklere sebep olabileceğine ve henüz belli olmayan bu dengesizliklerin fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturabileceğine dikkat çekti.

Bazı FED üyeleri ise yükselen enflasyonun geçici olduğunu ve endişe edilmemesi gerektiği yolunda açıklamalar yapsalar da enflasyon gibi ekonominin omurgası bir veriyi sıkı kontrol altına almak gerektiği üzerinde görüş bildirdiler.

Hedeflerden henüz uzaktayız

ABD ekonomisinde görünümün iyi olduğunu, pandemi ve buna benzer etkilerle dalgalanmalar olabileceğini dile getiren bazı FED üyelerinin yanında enflasyonu değerlendiren FED yöneticileri, “Ekonomiyi iyi diyerek boş duramayız. Özellikle FED olarak henüz hedeflerden uzaktayız. Dolayısıyla önümüzde sabır gerektiren uzun bir süreç var” dediler.

FED üyeleri ekonominin parlak olmasının memnun ettiğini ancak son gelen zayıf istihdam verisinin düşündürdüğünü belirterek, “İstihdam ve işsizlik konusunda daha güçlü adımların atılması gerekiyor. Ekonomide toparlanma kolay olmayacak. Varlık alımlarını azaltma konusunda yaşanan tartışmaların da erken buluyoruz” diye konuştular.

Nisan ayı verisinin açıklanmasından sonra henüz açıklama yapmayan ve ikinci bir pandemi ekonomik paketi için çalıştıklarını söyleyen Joe Biden hükümeti ise sessizliğini koruyor.

ABD Hazine Bakanı ve FED eski başkanı Janet Yellen geçen hafta yaptığı açıklamada Nisan ve gelecek aylarda enflasyonunun teknik nedenlerden dolayı biraz yüksek gelmesini beklediklerini ifade etmişti.

FED Başkanı Jerome Powell da Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısının ardından yaptığı açıklamada, ekonominin yeniden normale dönmesinin sevindirici olmasına karşılık pandemi gibi geçici etkiler sebebiyle fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı yapabileceğini söylemişti.

Endişeler veriden önce başladı

Küresel piyasalarda ABD Nisan ayı enflasyonunun yüksek çıkacağına dair beklentilerle oluşan endişeler, veri açıklanmadan piyasaları etkisine almaya başlamıştı.

Piyasalarda enflasyonist baskıların FED ve diğer küresel merkez bankalarının faiz artırma başta sıkılaştırma adımlarının tahminlerden erken başlayabileceği konuşuluyor. Canlanmayı müteakip doğacak yüksek enflasyonla birlikte oluşan söz konusu beklentiler de pay piyasalarında satıcılı bir seyri, tahvil piyasalarında ise dalgalanmayı körüklüyor.

Söz konusu duruma ABD hükümeti bütçesinin 2021 mali yılının 7’nci ayı olarak bilinen Nisan’da 1,9 trilyon dolar açık vermesi de destekliyor.

Bu arada istihdam piyasası da endişeli. ABD açık iş sayısı da Mart itibariyle beklentilerin üzerinde artarak 8 milyonu geçmişti. Bu rakam son 21 senenin en yükseği olarak kayıtlarda yer aldı. Açık iş piyasada boş olan ve işverenler tarafından doldurulmak istenen ücretli pozisyonu olarak ifade ediliyor. Açık iş oranı da bir ekonomide çeşitli sektörlerde işe yerleştirilmek istenen işçi sayısının, halen istihdam edilenlerle boş iş sayısının toplamına kıyaslanmasıyla bulunuyor.

İlk piyasa tepkisi ABD’den

New York Borsası artan enflasyon endişelerine tepki veren ilk piyasa oldu. Borsa’daki endeksler Nisan ayı enflasyon verisinin açıklanmasıyla birlikte sert bir düşüş yaşadı. Sanayi endeksi Dow Jones günü yüzde 1,99 azalarak 33.587 puandan tamamladı. Diğer endeksler S&P 500 endeksi yüzde 2,12 azalışla 4.063,98 puana ve Nasdaq endeksi de yüzde 2,67 kayıpla 13.031,68 puana geriledi.

ABD’deki piyasa yorumcuları endekslerin, Nisan ayı enflasyon verisinin beklentileri aşması ve enflasyonist baskıların FED’in sıkılaştırma adımlarını tahminlerden erken atabileceği beklentilerini artırmasıyla negatif seyir izlediğini belirttiler.

Yine New York Hisse Senetleri Borsası’nın (NYSE) yanında Amerikan Hisse Senetleri Borsası (AMEX) ve dünyanın sayılı finans kuruluşları, bankalar, brokerlik şirketleri ve yatırım bankalarının bulunduğu Wall Street’te tahvil piyasalarında da oynaklıklar gözlendi.

Küresel borsaları, altın ve döviz piyasalarını yakından ilgilendiren tahvil piyasasında ABD 10 yıllık tahvil faizinin yüzde 1,51’den yüzde 1,69’a yükselmesi ve yukarı oranlar için mesajlar vermesi gelişen ve gelişmiş piyasaları yakından olumsuz etkiledi.

Dolar/TL’de beklenmeyen yükseliş

Avrupa’da da hisse senetleri piyasasında oynaklıklar oluştu. Borsa İstanbul 100 endeksinin (BIST 100) haftayı yüzde 0,25 düşüşle 1441 puandan kapatmasının ardından Alman DAX endeksi yüzde 0,17, İngiliz FTSE 100 yüzde 1,20 ve Çin Shanghai endeksi yüzde 0,96 değer kaybetti. Asya endeksleri Hong Kong Hang Seng endeksi öncülüğünde yüzde 1'e yakın gerileme gösterdi.

ABD enflasyonunun enflasyonist endişeleri artırmasıyla hisse senedi piyasalarında risk iştahında düşüler görülürken döviz ve tahvil piyasalarındaki dalgalanma da dikkatlerden kaçmadı. Gelişen piyasalarda ABD enflasyon verisiyle birlikte gelişen piyasalarda negatif ayrışan TL, Tayland bahtı ve G. Kore wonu oldu.

ABD’de tahminlerin üzerinde gelen yüzde 4,2’lik yıllık enflasyon, FED’in faiz artırma ihtimali üzerine Türkiye’de bayram tatili olmasına rağmen döviz piyasasında 8,24 lira seviyesinden 8,50’lere ulaşan dolar/TL’de enflasyona yönelik beklentiler çerçevesinde yönün yukarı olduğu öngörülüyor.

Avrupa parası euro da 10,03 liralardan 10,27 liraya ulaşarak ciddi bir hamle yaptı. Böylece sepet kur da 9,40’a ulaşarak rekor kırdı. Dövizde diğer dikkat çeken husus da hem dolar, hem euro ve sepet kurdaki seviyenin, TCMB’de görev değişimindeki değeri geçmiş olması şeklinde belirtildi.

Altına ABD enflasyonu desteği

ABD’de Nisan ayında yüksek çıkan enflasyon ve geçen hafta Hazine Bakanı Janet Yellen’in enflasyon önümüzdeki aylarda da yükselmeye devam edeceğini söylemesi ve FED’den gelen farklı açıklamalar kıymetli metaller piyasasında olumlu algılandı ve altın fiyatlarının yükseleceği yönünde görüşler oluştu.

ABD’deki 10 yıllık tahvil getirisini sürekli takip eden küresel altın piyasası, FED’in faiz artışlarına beklenenden erken başlamayacağına ilişkin beklentiler içine girmesiyle ons altın fiyatlarında düşüşler durdu. 1813 dolara kadar gerileyen altın fiyatları oluşan piyasa ile 1823 dolara kadar yükseliş kaydetti.

Yine ABD’de Nisan’da 1,9 trilyon dolarlık bütçe açığının oluşması, uygulanmakta olan 1,9 trilyon dolarlık teşvik paketinin yanında yeni bir teşvik paketinin daha gündeme gelmesi, parasal teşviklerin devam edeceğinin görülmesi ve tarım dışı istihdam verisinin zayıf gelmesi enflasyonist endişeleri destekledi.

ABD’de söz konusu gelişmeler doğrultusunda mevcut ve gelecekte beklenen risklerle birlikte ABD faiz oranlarının getirisinin düşük olacağı ve bu durumun talebi artıracağı yorumları küresel altın fiyatlarını yukarı yönlü destekliyor.