Mustafa DENİZ

Müteahhit Musa Akdağ, yapı denetim firmalarının genel olarak birden fazla şantiyeyi az adamla ve uygulama deneyimi olmayan teknik personelle kontrol etmeye çalıştığını söyledi. Bayburtlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Musa Akdağ, “Bu sebepten gerek projelendirme aşamasında gerekse uygulama aşamasında geri planda kalıyorlar dedi. Yapı denetim firmalarının müteahhit firmalara genel konularda yaptırımın ötesine geçemediğini vurgulayan Akdağ, “Bunlar; taze beton dayanımları, demir çekme testi gibi bakanlık tarafından raporlanması zaruri konulardır. Yapısal önem taşıyan betonarme elemanların sahada uygulaması sırasında örneğin; gece beton dökülmesi, sabah erken kalıpların kapanması gibi süreçlere bire bir yetişmesine imkân olmaması nedeniyle müteahhit firmaya uygulamalardaki hatalardan dolayı yaptırım uygulama şansı pek olmaz” diye konuştu.

İnşaat yapılırken yapı denetim firmalarının en önemli eksiği nedir? 

Yapı Denetim firmaları genel itibariyle birden fazla şantiyeyi az adamla ve uygulama deneyimi olmayan teknik personelle kontrol etmeye çalışmaktalar. Bu sebepten gerek projelendirme aşamasında gerekse uygulama aşamasında geri planda kalmaktalar.

Hazır betonun mukavemeti artar 

Betonun dökülme şekli ve kurtulma şeklinin önemini anlatır mısınız?

Beton konusu üretiminde kullanılan kum ve çimentonun teknik özelliklerinden başlayarak, nakliyesiyle, dökümüyle başlı başına irdelenmesi gereken bir konudur.

Ama sorunun cevabı adına; temel betonunun, kolon perde betonunun veya döşeme betonun döküm şekilleri birbirinden farklı olup dökümde esas olan; yeterli vibratörleme, soğuk derz sayısının mümkün mertebe azaltılması, beton içerisinde çakıl ve suyun döküm sırasında ayrışmaması gibi önem verilmesi gereken konular var. Doğru yöntemle beton dökümünden sonra da dikkat edilmesi gereken bir husus da kalıp alma süreleridir. Prizini almamış herhangi bir betonarme yapı elemanının kalıbının sökülmesi de uygun değildir.

Hazır beton zamanla mukavemeti artan bir malzemedir. İlk ısısı çok yüksek olup (hidratasyon ısısı) priz alma süresince ısıdan kaynaklı su kaybının dışarıdan takviye edilmesi önemli; buna betonun kürlenmesi denir. Genel olarak uygulamalar da döşeme ve temel betonlarının kürlenmesi sağlansa bile özellikle düşey betonarme elemanların kürlenmesi (kolon perde) istenilen düzeyde sağlanmamaktadır.

Yaptırım uygulama imkanı yok

Yapı Denetim firmaları müteahhitlere karşı yeterince yaptırım uyguluyor mu?

Yapı denetim firmaları müteahhit firmalara genel konularda yaptırımın ötesine geçememektedir. Bunlar; taze beton dayanımları, demir çekme testi gibi bakanlık tarafından raporlanması zaruri konulardır. 

Yapısal önem taşıyan betonarme elemanların sahada uygulaması sırasında örneğin; gece beton dökülmesi, sabah erken kalıpların kapanması gibi süreçlere bire bir yetişmesine imkân olmaması nedeniyle müteahhit firmaya uygulamalardaki hatalardan dolayı yaptırım uygulama şansı pek bulunmamaktadır.

Teknik personel yetersiz

Yapı denetim firmasının beton dökülürken betonun başında durması gerekir bu ne derece uygulanıyor? Müteahhide ne görev düşüyor? 

Günümüz şartlarında 4-5 saat süren beton dökümleri gerçekleşmektedir. Örneğin; 1500 M2 alan oturuma sahip 2,5-3 MT temel derinliğine sahip temel betonları olan şantiyeler olup bu temel beton dökümlerinin 10 saatten fazla sürdüğü şantiyeler söz konusu. Bu şartlar altında da az teknik personel barındıran yapı denetim firmalarının bu gibi süreçlere dahil olması çok zor görünmektedir. 

Müteahhit firmalar kanunen ve fenni sorumluluk açısından zaten bu süreçlerin hepsini takip edecek kadroları kurmak ile mükellefler. Buna ek olarak da yurt içinde tüm sektörlere uygulanan Mesleki Yeterlilik Belgesi edindirme çalışmaları içinde verilen kalıpçı, betoncu, demirci ustası sertifikalarını kazandırırken işçi, usta ve ustabaşılarına işin teknik yönlerinin daha detaylı anlatılması ve müteahhit firmaların da çalışan işçi usta seçimlerinde bu sertifikalara sahip ekiplerle çalışmalarını yapmaları gerekmektedir.

Zemin etüdü iyi analiz edilmeli

Yeni yapılmış bir binanın çökme nedeni doğru dökülmeyen beton olabilir mi?

Sadece doğru dökülmeyen betondur demek yanlış olur. Zemin etüt raporlarının doğru analiz edilmesi, zeminin özelliklerine ve taşıma kapasitesine göre tasarlanmış bir statik proje çizilmesi, projesine uygun teknik özellikte demir ve beton tedariği, projesine ve şartnamelere uygun demir ve beton işçiliği, gibi etkenlerin göz önünde bulundurulmaması da çökmelere sebep olabilir.

İnşaatlar yapı denetim firmaları tarafından değil de devletin bu alanda kuracağı birim tarafından mı denetlenmeli?

Mesleki odalar, belediyeler ve yapı denetim kurumlarının ortaklaşa kurdukları bir üst kurul tarafından denetlemenin yapılması daha doğru olabilir.

Yapı denetim firmaları denetlenmeli

Avukat Gürsel Devrim İyim de Analiz’e yaptığı değerlendirmede, yapı denetim firmalarının hukuki durumunu anlattı. 

Beton atılma esnasında yapı denetim firmasından yetkili kişi bu işlem bitene kadar başında durup denetlemeli eğer denetlemez ise inşaat firması ne yapmalı? 

Eğer denetim firması denetleme görevini hiç yapmıyor ya da eksik yapıyorsa inşaat firması durumu denetleme firmasına öncelikle ihtar etmelidir. İhtarnamede gerekirse sözleşmenin feshedilerek tazminat talep edileceği de belirtilmelidir. İhtarname e -mail, WhatsApp gibi teknolojik olanaklardan yararlanılarak da yapılabilir ..

Sözleşme fesih hakkı

Yapı denetim firmasının sözleşmesine inşaat firması hangi durumlarda feshedebilir? 

Verilen sürelere karşın yapı denetim firması eksik hususları gidemediği takdirde sözleşmenin feshedildiği 2. ihtarnameyle yapı denetim şirketine bildirilmelidir.

Yapı denetim firmalarının sözleşmelerindeki cezai şartlar yeterli mi?

Maalesef yapı denetim şirketleriyle yapılan sözleşmeler “genel işlem koşulu” niteliğindedir. Yani yapı denetim şirketleri standart sözleşmeler düzenlemektedirler. Bu husus tek başına sözleşme maddelerinin geçersizliği sonucunu doğurabilir. 

Cezai şartın yetersizliği durumunda uğranılan zarar ayrıca istenebilir. Ancak bunun için sözleşmelerde hem ceza şartın hem de uğranılan zararın birlikte istenebileceği belirtilmelidir.

Cezai yaptırım uygulanmalı

Yapı denetim firmaları iptal olup devletin oluşturacağı kurumlar mı denetlemeli?

Bence yapı denetim şirketlerinin görevlerini layıkıyla yapıp yapmadığı ciddi biçimde denetlenirse sorun olmaz; ayrıca devletin oluşturacağı kurumlara gerek kalmaz. Yapı denetim şirketlerinin görevlerini tam yapmaması halinde ağır cezai yaptırımlar getirilirse ve bu konuda mahkemelerin verdiği kararlar bulunursa yapı denetim şirketleri daha dikkatli davranırlar.