VakıfBank Kültür Yayınları’ndan (VBKY) çıkan “Hititlerde Ritüel ve Büyü” kitabında, asırlar önce Anadolu topraklarında hüküm süren Hitit medeniyetinin ritüel ve büyüye verdiği önemi anlatılıyor.

Eskiçağ tarihi uzmanı Sevgül Çilingir Cesur’un yazdığı kitapta, Hititlerde etkileme, benzetme, özdeşleştirme ve yerine geçme büyüleri sıralanırken, ritüellerin ve büyünün toplumsal hayatın merkezinde konumlandırıldığı belirtiliyor.

Ebediyetle bütünleşme yolu

Hitit toplumunda büyü ve ritüel birbirine ayrılmaz bir biçimde bağlı. Ölümlü olmanın farkındaki Hitit insanı, ritüeli ebedi olanla bütünleşmenin yolu olarak görüyor. Cesur, çalışmasının ilk kısmını oluşturan teorik kısımda ritüelin kavramsal açıklamasını yapıyor, akabinde inancın temel bileşenlerinden ritüelin sosyal bilim alanlarında ne şekilde incelendiğini ve ritüel üzerine geliştirilen teorileri inceliyor.

“Öyle ki toplumun her noktasına nüfuz eden ve dinin pratik boyutunu temsil eden ritüellerden bağımsız bir din incelemesi yapmak imkânsızdır” diyen Cesur, Hitit ritüellerinin sanılandan daha derin bir anlam taşıdığını söylüyor. Cesur, kitabının ilerleyen bölümlerinde ise ritüellerde kullanılan kil, hamur, taş, ahşap ve metal gibi hammaddelerin ve onlardan elde edilen ritüel malzemelerinin kullanım şekillerini, bunların diğer malzemelerle ilişkisini aktarıyor.

İnancın vazgeçilmezi

Ritüel ve büyü, Hitit toplumunun içinde yaşadığı dünyayı anlamlandırmasına, yaşadığı güçlüklere çözüm bulmasına ve kutsal kabul ettiği varlıklarla iletişim kurmasına olanak sağlıyor. Çalışmasının ikinci bölümünde Hitit inancında ritüel ve büyü olgularını tüm ayrıntılarıyla ele alan Cesur, “İncelenen ritüel metinlerinden yola çıkılarak ritüel ve büyü terimlerinin kavramsal bir analizi yapılmış, metinlerde ritüel ve büyü için kullanılan kavramlar incelenmiştir. Böylece Hitit dininde ritüel ve büyünün ne kadar iç içe geçtiği ortaya konmuştur. Büyü ritüelleri; bayramlar, mitoslar, dualar, fallar ve kehanetlerin tamamlayıcısı olarak işlev görmüş ve bu bakımdan Hitit dininin vazgeçilmez bir parçasını oluşturmuştur” diyor.

Cesur kitabında, Hitit büyü ritüellerinde kullanılan malzemelere dair detaylıca bilgi veriyor. Her bir başlık altında, incelenen malzemeyi adının geçtiği ritüellerde ne şekilde kullanıldığını ve diğer ritüel malzemeleriyle olan ilişkisini değerlendiriyor.