Şirketlerin 12 aylık finansalları gelmeye başladı, kafalar karışık kafalar darmaduman. Yatırımcılar soruşturuyor neye göre kime göre tablolar şekillenecek? Karlı şirketlerin durumu ne olacak? Temettüye mi yarayacak, bedelsiz potansiyellerimi artacak, hangi firmalar olumlu hangi firmalar olumsuz etkilenecek? Defter değerleri, PD/DD ler, marjlar ne olacak? Sorular sorular… “Enflasyon muhasebesi” ile şirketlerin mali tabloları nasıl etkilenecek? Ve en önemlisi hangi tarihe kadar 12 aylık bilançolar gelecek?

Öncelikle;

İstanbul Borsasında işlem gören firmaların 2023’ün son çeyreğine ilişkin bilanço dönemi geçen hafta bankalarla başladı. Bankalar enflasyon muhasebesini 2025 yılında uygulamaya başlayacak,

Sigorta şirketleri ise daha fazla erteleme olmaması halinde 2024’ün ilk çeyreğine uygulamaya geçecek. 

Banka ve Sigorta şirketleri dışında kalan şirketler “2023 yıl sonu finansal tablolarından” başlamak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasına geçecekler. Enflasyon muhasebesi uygulama kararı alınması nedeniyle konsolide olmayan sonuçlarını 9 Mayıs’a, konsolide sonuçlarını ise 20 Mayıs’a kadar açıklama esnekliğine sahip.

Enflasyon muhasebesi nedir ve finansalları nasıl etkileyebilir? 

Yüksek enflasyonun süreklilik arz ettiği ekonomilerde paranın satın alma gücü azalırken fiyatların sürekli olarak artması makro ve mikro ölçekte yapısal sorunları beraberinde getirebilir. Enflasyonla birlikte artan belirsizlik ortamı finansal analizleri ve karar alınmasını zorlaştırabilir. Enflasyon muhasebesi, finansal faaliyetlerin yüksek enflasyon ortamında sürdürülmesi gerektiği durumlarda başvurulan bir yöntemdir. Şirketlerin bilançoları üzerinde yapılan düzeltmeler ile enflasyon etkisinin ortadan kaldırılması amaçlanır. Böylece enflasyonun yarattığı suni değişimlerin bilançolardaki yansımaları giderilerek şirketlerin performansına ve daha efektif verilere ulaşılabilir. Ülkemizde geçerli olan Vergi Usul Kanunu maddelerine göre, üretici fiyat endeksinin (ÜFE) cari yıl içinde %10’u, son üç yıl toplamında ise %100’ü aşması durumunda enflasyon düzeltmesi yapılması zorunludur. Ancak kanunlarda tanımlanan bu zorunluluğun bir başka yasal düzenleme ile ertelenmesi ya da şartların değiştirilmesi söz konusu olabilir. 

Nasıl yapılacak;

Enflasyon düzeltmesi bilançoda yer alan parasal olmayan kalemler üzerinde yapılır. Stoklar, makine, teçhizat, gayrimenkuller vb.

Bir önceki dönemin sonu ile cari dönem sonundaki TÜFE değerleri oranlanarak düzeltme katsayısı belirlenir

Belirlenen, parasal olmayan, kalemler düzeltme katsayısı ile çarpılarak parasal olmayan kalemler için yeniden düzenleme işlemi yapılır. Bu işlem ilgili kalemlerin değerinin enflasyondaki artış oranında güncellenmesini sağlanır.

Enflasyon düzeltmesi yapılarak oluşturulan bilanço vergi beyanlarında kullanılmaz. Standart olarak hazırlanan bilanço ile vergi beyanı yapılırken enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zarar hesabında gösterilir. Bu muhasebeleştirme yapıldığında kâr vergiye tabi tutulmazken; geçmiş yıl zararı da zarar olarak dikkate alınmaz.

Şirketler nasıl etkilenecek?

1-Enflasyon muhasebesinin en önemli etkisini Duran Varlıklar üzerinde göreceğiz. Hem maddi hem de maddi olmayan duran varlıklar değerlerini artırıcı bir etkisi olacaktır. Bu da şirketlerin defter değerlerinde ve amortisman giderlerinde artışa yol açacak. 

2- Stokların değerlemesi enflasyon katsayısı çarpanı ile yapılacağından, satılan malların maliyetlerini yükseltecek ve karlılık marjları üzerinde olumsuz etki yaratacaktır. 

3- Satış ve gider rakamları enflasyon katsayısına göre düzeltileceğinden raporlanan rakamlar daha yüksek olacak ve marjlar düşse bile enflasyon düzeltmesi ile FAVÖK'ler yükselebilir. 

4- Raporlanan finansal rakamlardaki değişiklikler, değerleme katsayılarında değişikliklere yol açacaktır. 

5-Genel olarak, enflasyon muhasebesi ile kar rakamlarında azalma düşündüğümüzden dolayı F/K katsayıları azalan net kâr rakamları nedeniyle yükselirken, defter değerleri arttığı için PD/DD daha cazip hale gelecektir.

6- Her ne kadar kâr rakamlarında düşüş olsa da bunun sonucu olarak şirketlerin vergi giderlerinin düşmesine ve nakit akışının olumlu etkileneceği söylenebilir. 

7- Borsa Yatırımcısını en çok ilgilendiren konu;

Temettü ve bedelsizde ise durum nasıl olacak?

 Temettü; Öncelikle düşen karlılıklar nedeniyle temettü verimliliği azalacak. 

Bedelsizde ise; yeniden değerleme değer artışlarını bu seneye kadar Özsermaye Kaleminde “Yeniden Değerleme” hesabında gösteriliyorlardı, enflasyon muhasebesi ile birlikte bu kez “Enflasyon Farkı” hesabı adı altında tutup sermayeye ekleyecek. 2024 yılı en çok bedelsiz sermaye artışının yapıldığı yıl olabilir. 

Özkaynağı yüksek şirketler vergi bakımından avantajlı bir duruma gelecek. Şimdi soru şu; Ülkenin en çok ihtiyaç duyduğu, yüksek bütçe açıklarının olduğu bir dönemde, vergi gelirlerinin azalması OVP’nin delinmesine mi yol açacak?

Bekleyip göreceğiz. Ha anayasa bir kere delinmiş ha OVP.