CSR Plastic, 2020 yılında Arifiye, Sakarya’da kurulan ilk tesisi ile geri dönüşüm sektörüne adım atmıştı. Manuel ayıklama, kırma ve yıkama granül üretim hatları bulunan bu ilk tesislerinde LDPE geri dönüşümünü test eden CSR Plastic, bu alandaki yüksek potansiyeli ve otomasyon gerekliliğini de deneyimledi. 2022 yılında Akyazı, Sakarya’da bir tesis satın alan CSR Plastic, yaklaşık 40 milyon Euro’luk bir yatırım hedefleyerek makine hatlarında en son teknolojileri tercih etti. Yeni yatırımları ile ilgili bilgi veren CSR Plastic Pazarlama ve Tedarik Zinciri Müdürü Sabri Cem Bingöl; “Türkiye, yakın gelecekte geri dönüşüm habı olmaya aday bir ülke. Bu doğrultuda güzel yatırımlar yapılıyor. CSR Plastic de bu yatırımlardan biri. Çalıştığımız geri dönüşüm alanı, döngüsel ekonominin en zorlandığı, en eksik kaldığı noktayı tamamlıyor. Alçak yoğunluklu polietilen bir malzeme olan LDPE, dünyada en yüksek talep gören plastik türü olmasına rağmen endüstriyel atıklardan kazanımı dışında geri dönüşümü kısıtlıydı. On yıl öncesine kadar tüketim sonrası LDPE malzemeler, atık alanlarında hacimsel olarak çok yer kaplayan ve genelde kirletici malzeme olarak görülerek yakılan malzemelerdi. Günümüzde ise döngüsel ekonominin gerekliliği, bu durumu değiştirdi. Öte yandan tüketim sonrası LDPE, malzeme girdisi ve işleme süreçleri açısından yüksek kalitede geri dönüştürülmesi en zor malzemelerden biri. Sert plastik söz konusu olduğunda süreçler daha kolay ancak LDPE geri dönüşümünde iş zorlaşıyor. Müşterileriniz farklı kullanım amaçları için farklı granül ürünleri talep ediyor. İşlenmesi gereken girdi malzemeler farklılık gösterdiği gibi, çok hafif ama hacimsel olarak yer kaplayan malzemeler. Konu tüketim sonrası LDPE malzemelerin yüksek kalitede geri kazanılması olduğunda Türkiye’de geçmişi en fazla beş seneye dayandığı gibi dünyada da örnekleri az bulunuyor. Özellikle ayıklama süreçleri otomatik olan örnekleri çok daha az. Bu anlamda TOMRA ile tüm süreçleri birlikte geliştirdiğimiz ve örneklerinden farklı tasarladığımız makine parkurumuz ile sektörde önemli bir adım attığımıza inanıyoruz” diye belirtti. 

CSR Plastic’in tesisi, 12.500 m2’si kapalı olmak üzere toplam 30 bin m2 alana sahip. Büyüme stratejileri doğrultusunda kullanılabilecek 6 bin m2 kapatılabilir alanı daha bulunuyor ve yakın gelecekte bu alanın gıdaya uygun PET gibi farklı plastik grupları için kullanılması planlanıyor. Yeni tesiste girdi atığın içinden istenmeyen fraksiyonların ayıklaması, girdi malzemenin türlerine ve renklerine göre ayıklanmış temiz bir LDPE fraksiyonun sağlanması için 4 adet TOMRA AUTOSORTTM makinesi kullanılıyor. Dünyanın en güçlü, çok fonksiyonlu ayıklama sistemi olan AUTOSORTTM, çeşitli polimer ve renklerde daha yüksek verimlilik ve olağanüstü saflık seviyeleri elde edilmesini sağlıyor. Her türlü atık akışından yüksek değerli malzemelerin geri kazanılmasıyla tesislerin kârlılığını artırıyor. 

Yaklaşık 6 ay önce faaliyete başlayan CSR Plastic’in yeni tesisi, 2.4 ton/saat granül kapasitesi ile üretim yapıyor. Yatırımın 1.fazını tamamlayan tesiste iki ayıklama hattı, üç yıkama hattını besleyecek şekilde çalışıyor. Üçüncü yıkama hattının kısa bir süre sonra faaliyete alınmasıyla 3.6 ton/saat granül üretimi hedefleniyor. 

CSR Plastic, dönemsel değişiklikler olsa da ürünlerinin yüzde 70’ini iç pazara sunarken yüzde 30’unu ihraç ediyor. Yakın gelecekte ise bu tablonun yüzde 50 iç pazar ve yüzde 50 ihracat olması hedefleniyor. Malzeme teminin de yönetmelikler gereği yarısı iç pazardan, yarısı dış pazardan sağlanıyor. Sabri Cem Bingöl; “En iyi kalite olan şeffaf granül, sadece endüstriyel atıktan elde edilebiliyor. Tüketim sonrası malzemeden sağlanabilen en kaliteli ürün ise ara şeffaf granül oluyor. Hem ara şeffaf hem de bal köpüğü granül oldukça iddialı olduğumuz ürünler. TOMRA optik makineleri ile ayıklama yaptığımız hatlarımızda üç farklı renkte yüksek kalitede granül üretiliyor. Ancak tabi ki TOMRA optik ayıklama makinelerinin katkısı olmadan hem kapasite hem de kalite anlamında bu noktalara ulaşmamız söz konusu değildi” şeklinde açıkladı.  

CSR Plastik, eski tesisinde TOMRA'nın optik ayıklama makinelerinden önce ayıklama işlemini yalnızca manuel olarak yapıyordu. İşleme hacimleri ve kalite seviyelerinin artırılması hedefiyle otomatik bir ayıklama sürecine geçiş kaçınılmaz oldu. Sabri Cem Bingöl; " Manuel ayıklama süreçlerini ilk tesisimizde test ettik ve hedeflenen 4,5 ton/saat'i işlemek için süreçlerimizi ölçekte otomatikleştirmemiz gerektiğini belirledik. Bu kapasiteler, manuel olarak işlenemez. Bu nedenle 4 ayrı AUTOSORT™ sensör bazlı optik ayıklama makinesinin kurulumunu gerçekleştirdik ve bunları üç hatta görev alan kalite kontrol personelleri ile tamamladık” diye belirtti. 

TOMRA’nın projemizi sahiplenmesi ve güçlü yerel varlığı, makine hattımızı belirledi

Sabri Cem Bingöl, açıklamasında; “Yeni tesis yatırımımızda makine seçimlerimize çok özen gösterdik. Aslında değerlendirme yaparken birçok ayıklama teknolojisi sağlayıcısı ile de görüştük ve farklı testler de yaptık. Bizi en çok etkileyen konu, polietilen film geri dönüşümü zor bir malzeme olmasına rağmen TOMRA'nın deneyimlerini aktarması oldu. Sadece bir makine tedarikçisi yaklaşımında bulunabilirlerdi ancak TOMRA, minimum hata payını sağlamamız için projemize destek oldu ve sistemimizi geliştirmemizi sağladı. TOMRA ekibi, işlerine oldukça hâkim, araştırmacı ve öngörülerinde başarılılar. İkinci en önemli etken ise TOMRA Geri Dönüşüm konusunda yerel olarak çok aktif bir firma. Dolayısıyla hem satış hem de satış sonrasında güçlü bir yerel varlığa sahipler. Bizim makinemizin bir saat durması, 3,6 ton granül elde edemememiz anlamına geliyor. Bu nedenle bizler için en hızlı ve güvenilir çözüm ortağı olabileceğine inancımız ile TOMRA’yı optik ayıklama teknoloji partnerimiz olarak seçtik” şeklinde belirtti.

CSR Plastic, döngüsel ekonomi çerçevesinde girdi malzemenin kalite seviyesi düşürülmeden geri dönüşüm sağlıyor. Yani girdi ürün tam olarak döngüde tutularak bir önceki kullanım alanı neyse, benzer uygulamalar için yeniden ürüne dönüştürülebiliyor. CSR Plastic’in ürünleri ambalaj, tarım ve inşaat başta olmak üzere farklı sektörlere sunuluyor. Dağılımda ambalaj sektörünün üretimlerinin çoğunluğunu kapsadığını belirten Cem Bingöl; “Ambalajda hem kullanımı daha yüksek hem de katma değeri daha fazla olduğu için ürünlerimizin büyük bir kısmı bu sektöre sunuluyor. Ancak burada marka sorumluluğuna da dikkat çekmek isteriz. Çok yoğun baskılı girdi malzemeler, geri dönüşüm sürecimizi zorlaştırıyor. Markalar, çok renkli ve çok büyük baskılı ambalajları tercih ediyor ancak döngüsel ekonomi zincirinde geri dönüşümün artması için markaların da bu konuda hassaslaşması ve tasarımlarını bu yönde geri dönüşüm standartlarına uygun olarak planlaması önem taşıyor. Her ne kadar en gelişmiş teknolojilerle ayıklama yapsak da geri dönüşüm oranlarının arttırılması için üretici sorumluluğu da önem taşıyor” dedi. 

TOMRA’nın birikimi ve CSR Plastic’in deneyimi LDPE geri dönüşüm hattında birleşti

Tesiste temel olarak, shredder (parçalama makinası) malzemeleri 300 mm’den küçük hale getiriyor ve birbirine yapışık malzemeyi dağıtarak sonraki aşamalarda işlem yapılmasını sağlıyor. Parçalanan malzeme bir dozajlama konveyörü ile balistik seperatöre taşınıyor. Balistik seperatör, malzemenin içerisinde bulunan toz, toprak gibi atıkları uzaklaştırarak malzemenin bir sonraki aşama için dağıtılmasını sağlıyor. Ayıklamanın düzgün yapılabilmesi için hatta homojen malzeme dağılımı büyük önem taşıyor. Balistik seperatörden optik seperatöre beslenen malzemeden, doğal LDPE fraksiyonu elde edilmesi için ilk TOMRA AUTOSORTTM makinesi ile LDPE olmayan malzeme ayıklanıyor. Bu arada 1. hattan gelen bal köpüğü LDPE ve renkli LDPE malzemelerinin renk ayrımı 2. hatta iki adet AUTOSORTTM makinesi ile yapılarak nihai malzeme olarak bal köpüğü renginde LDPE’ler elde ediliyor. Son AUTOSORTTM makinesinden ise daha sonraki ekstrüzyon sürecinde siyah granül olacak renkli LDPE’ler sağlanıyor.

TOMRA’nın patentli FLYING BEAM® teknolojisine sahip AUTOSORTTM, sektördeki maksimum çalışma süresi ile daha yüksek ürün verimliliği sunuyor ve düşük enerji tüketimi sağlayarak, doğal kaynakları korurken işletme maliyetlerini düşürüyor.  SHARP EYE™ teknolojisi ise daha yüksek ayiklama performansi saglayarak benzersiz bir kalite standardi olusturuyor.  

AUTOSORT’un yakın kızılötesi teknolojisi esaslı, kullanımı kolay dokunmatik ekranı (ACT) tesislerin, operasyon gereksinimlerine uygun çeşitli ayıklama programları arasından kolayca seçim yapabilmesini sağlıyor. Gelişmiş teknoloji, kendi kendine tanı özellikleriyle birlikte, materyallerin çeşitli parametreler vasıtasıyla ayrı olarak filtrelenmesine olanak sağlayarak, olağanüstü genişlikte bir uygulama serisi boyunca etkili ayıklama işlemini ve yüksek verimliliği garanti ediyor. 

TOMRA Recycling Sorting Türkiye ve Ortadoğu Satış Müdürü Serkan Orhan; “AUTOSORTTM’un sunduğu yüksek saflık derecesi, ideal geri kazanım oranı ve yüksek standartta ürün kalitesi ile tesislerde kârlılığın arttırılmasını sağlıyoruz. Düşük işletim ve servis maliyetleri sayesinde de tesislere fayda sunuyoruz. AUTOSORTTM, esnek, çok amaçlı ve modüler sistemi ile tüm ayıklama tesislerine kolayca entegre edilebiliyor. Yenilikçi teknolojimiz, en küçük girdi partikülünü bile tespit edebilen sistemler sunuyor. Bu nedenle PET ve plastik, evsel katı atık ve ambalaj atıkları dahil pek çok ayıklama alanında oldukça güçlü bir çözüm” şeklinde açıkladı.

Serkan Orhan; “Film malzemesini ayırmak hem yüksek verim hem de yüksek saflık elde etme açısından çok zordur. Film, hafif yapısı nedeniyle ayırma bandı üzerinde kolayca hareket edebilir ve bu da verimli bir şekilde ayırmada azalmaya neden olur. Bu denli zorlu bir ayıklama görevinde CSR Plastic ile elde ettiğimiz sonuçlardan oldukça memnunuz. Gurur duyduğumuz bir projede birlikte yola çıktık ve başardık. CSR, otomatik ayıklamaya yabancıydı biz de tüketim sonrası LDPE geri dönüşümünde kendimizi de geliştireceğimiz bir projede yer aldık. Avrupa’da makinelerimizin yer aldığı LDPE tesisleri var ancak birbirlerine benzer tesisler. Bu tesislerdeki deneyimlerimizi CSR’nin saha tecrübesi ile birleştirerek yeni bir işleyiş geliştirdik. Avrupa’da tesisleri birlikte ziyaret ettik. Hatta bizim makinemizin bulunduğu bir tesiste kendi malzemelerini test ettiler. Yeni bir konsept geliştirdik. LDPE’yi otomatik yapmanın en zor kısmı, malzeme kaybını mümkün olduğunca düşük tutmaktır. Bu proje ile hem otomasyona geçerek kapasite ve verimliliği arttırdık hem de malzeme kaybını çok azalttık. Avrupa’da da örnek olabilecek önemli bir tesis” dedi.  AUTOSORT’un yakın kızılötesi teknolojisi esaslı, kullanımı kolay dokunmatik ekranı (ACT) tesislerin, operasyon gereksinimlerine uygun çeşitli ayıklama programları arasından kolayca seçim yapabilmesini sağlıyor. Gelişmiş teknoloji, kendi kendine tanı özellikleriyle birlikte, materyallerin çeşitli parametreler vasıtasıyla ayrı olarak filtrelenmesine olanak sağlayarak, olağanüstü genişlikte bir uygulama serisi boyunca etkili ayıklama işlemini ve yüksek verimliliği garanti ediyor.