Teklifi veren Çinli iş insanı Li Shufu'nun şirketinin satışları Volvo'nun satışlarının yarısından daha azdı. Ürettiği King Kong adı verilen otomobil Çin'in dışında neredeyse hiç bilinmiyordu. O gün toplantıda olan iki kişinin verdiği bilgiye göre, Shufu Ford'un Detroit kenti yakınındaki genel merkezinden kibarca kapı dışarı edilmişti. Ford'un yöneticisi Leclair bu olayla ilgili soruları yanıtsız bıraktı.

2021 yılına gelindiğinde, Li Shufu'nun şirketi Zhejiang Geely Holding Group, dünyanın en büyük otomobil şirketlerden biri haline geldi. Geely, bugün Volvo Cars'ın kontrolünü elinde bulundurmanın yanı sıra diğer bazı küresel otomobil markalarının da idaresinde söz sahibi ve Mercedes-Benz üreticisi Alman otomobil şirketi Daimler AG'nin önemli hissedarları arasında bulunuyor. Bu markalar Geely'nin otomotiv endüstrisinde yapmak istediği devrimsel planların artık bir parçası.

Geely, taşımacılığın geleceğine giden yolda Volvo'yu İsveç borsasında halka arz etmeye hazırlanıyor. Geely'ye göre, otomotiv endüstrisinin geleceğinde mobilite etrafında şekillenecek. Buna göre araçlar elektrikli hareketlilik hizmet ağının bir parçası olacak, cep telefonları gibi birbirine bağlanacak. Veriler üretecek ve yeni iş fırsatları yaratacak.

Bu gelecek vizyonu, ABD otomotiv endüstrisinin geleneksel kalbi olan Detroit'ten ziyade Tesla'nın yakın durduğu Silikon Vadisi'ne ait. Detroit de bu yolda ilerleyen Tesla'yı yakalamaya çalışıyor.

Li Shufu ve danışmanları nihayetinde 2010 yılında Volvo'yu 1.8 milyar dolara satın almak için Ford'u ikna ettiler. Bu anlaşma, Geely'nin çeşitli endüstriyel segmentler arasındaki "geniş arkadaş çevresi" olarak adlandırdığı ağı kurmak için daha sonra bünyesine Lotus, Smart ve the London Electric Vehicle Company gibi markaları da kattığı bir dizi anlaşmanın ilkiydi.

Li Shufu, Çin'in doğusundaki Hangzhou kentinde bulunan Geely'nin ana merkezinde Reuters'a yaptığı açıklamada, satın alınan bu markaları otomobillerin araçtan çok "hizmet sağlayıcısı" olacağı bir geleceğin yapı taşları olarak gördüğünü belirtti.

Bu iş modelinde, otomobiller abonelikle kullanılabilecek, seyahat edenler araç içi ödeme hizmetlerini ve otomobil içi uygulamaları kullanacak. Bu kapsamda, otomobiller kendi yazılımlarını güncelleyecek ve Apple ile Google'ın geliştirdiği mobil işletim sistemlerinin yarattığı gibi yeni iş fırsatları yaratacak.

Li, "Android'e benzer bir otomotiv ekosistemi yaratmaya çalışıyoruz" dedi.

58 yaşındaki Li Shufu, kulağına hoş geldiği için yabancı isim olarak Eric ön adını kullanıyor. Li'nin hayat serüveni, Çin'in doğusundaki ücra bir balıkçı köyünde başlayıp, kirli fabrika köşelerinden geçerek, dünya otomobil endüstrisinin kalbine doğru uzanıyor. Li'nin çalışanları onu hâlâ Başkan Li olarak çağırıyorlar.

Li Shufu'nun küresel otomotiv endüstrisindeki en müstesna yenilikçilerden biri haline dönüşmesini anlatan bu yazı Li'nin kendisiyle, diğer şirket liderleri ve danışmanlarıyla ve aynı zamanda Geely'nin yatırım yaptığı şirketlerdeki rakipler ve yöneticilerle yapılan röportajlar temel alınarak hazırlandı.

Geely'nin araçlar dışında, Danimarka'da bir bankası, araç kontrol yazılım teknolojisi geliştiren bir startup'ı ve tam otonom makinaların gökyüzündeki gözü olacak alçak yörünge uyduları üreten ve Beijing'den bu yıl onay alan Geespace adlı merkezi Çin'de olan bir şirketi de var. Geely'nin Avrupa'dan Güney Asya'ya, Çin'den ABD'ye kadar pek çok yeri kapsayan yatırımlarının boyutu Çinli otomotiv şirketleri arasında eşsiz bir yere sahip.

Li'nin sektördeki rolüne ilişkin sorulan soruya rakipleri, onun sektöre nispeten yeni girmiş biri olarak Geely'ye otomotiv endüstrisinde potansiyel bir avantaj sağladığını belirtiyorlar. Toyota Motor Corp şirketinden bir mühendis, Li'nin örneğin içten yanmalı araçlara parça üreten büyük tedarikçi ağının baskısı altında kalmadığını belirterek, bu sayede dijital endüstriye geçiş yapmasının daha kolay hale geldiğini ifade etti.

"Geely, geleneksel otomobil üreticileri arasında ulaşımın geleceği konusunda daha sofistike bir bakışa sahip," diyen Shanghai'daki Automobility Ltd adlı danışmanlık şirketinin başı ve Chrysler'in eski yöneticilerinden Bill Russo, "Bu modelin doğasının salt imalatçılıktan (başka yöne doğru) değiştiğini anladılar" dedi.

Fakat Li'nin yüksek idealleri giderek artan zorluklarla karşı karşıya. Çeşitli rakip şirketlerin yöneticilerine göre, Li'nin bu vizyonu hayata geçirmesi için kendi sahip olduğu otomobil markalarının tüketici nezdindeki algısını iyileştirmesi gerekiyor.

"Geely'nin karşılaştığı en büyük zorluk ismi. Bunun sebebi bir bakıma Geely'nin düşük maliyetli, giriş segment otomobil markası olarak geçmişi," diyen Honda Motor Co.'nun bir yöneticisi, "Geely buradan nasıl Apple gibi bir marka olmaya doğru gider? Tüm köklü otomobil üreticileri bu konuda engellerle karşılaşıyor. Fakat Geely için bu özellikle aşılması daha zor bir engel" dedi.

Li ayrıca giderek gerilimin arttığı küresel bir iklimle karşı karşıya.

Li'nin dünya genelinde ittifaklar kurduğu geçen 15 yılda teknoloji paylaşımı ve pazarlama konusundaki güçlü bir uluslararası işbirliği iradesi bulunuyordu. Şu ansa ABD ve Çin arasındaki süper güç rekabeti şiddetli bir ticaret savaşına yol açtı ve Washington ile hısım başkentler büyük Çinli teknoloji şirketlerinin büyümesini engelliyorlar.

Gözü korkmayan Çinli girişimci, başka ülkelere yapacağı yatırımları fırsatlar dünyası olarak niteliyor.

"Her yol Roma'ya çıkabilir" diyor Li Shufu ve ekliyor: "Fakat (asıl) soru hangi yolun doğru olduğu ve hangi yolun Roma'ya en hızlı çıktığıdır."

Çin'deki diğer pek çok işletme gibi, Geely de "ortak refah" çağrısında bulunan Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in resmi açıklamalarıyla uyum içinde olma konusunda istekli gözüküyor. Geely, Haziran'da iktidardaki Çin Komünist Partisi'nin kuruluşunun 100. yıl dönümü öncesinde yayımladığı basın açıklamasında şirketin birçok tesisinin bulunduğu Ningbo kentindeki çalışanlara "Geely Ortak Refah İnisiyatifi'nin" destek vereceğini duyurdu.

Geçmişte Çin'deki bazı siyasi organların üyesi olan Li Shufu, daha çok bir onay kurumu olarak iş gören parlamentonun da Mart ayına kadar üyesiydi.

"TEKERLEKLİ KANEPE"

Dört erkek çocuklu bir ailenin üçüncü çocuğu olarak Luqiao adlı bir balıkçı köyünde doğan Li'nin iş hayatı, Çinli siyasi lider Deng Xiaoping'in ekonomik reformlarının yarattığı 1980'lerin ortasındaki girişimcilik patlamasıyla kök salmaya başladı.

Paranın akmaya başlamasıyla birlikte Li, çeşitli ev aletlerini tamir ederek hurda metal işine girdi ve buzdolabı parçaları üretmeye başladı. Li, 1986 yılında 23 yaşındayken daha sonra Geely'ye dönüşecek şirketini kurdu.

Li'nin Geely'deki resmi biyografi yazarına göre, 1990'ların başında bir gün Li, fabrikasına getirilen hurda halindeki bir motosiklete baktı ve bunun mekanik olarak ne kadar basit olduğunu görerek motosiklet imal etmeye karar verdi.

Kısa bir süre sonra Li otomobillerin hayalini kurmaya başladı. Mevcut modellerin nasıl çalıştığını anlamak için araçları parçalarına ayırdı ve sessizce bir otomobil fabrikası kurarak orada bazı otomobil prototiplerini yapmaya başladı.

Li'nin tasarladığı ilk otomobil modeli olan Geely Haoqing'in üretimi 1997'de tamamlandı. Fakat bu otomobil tam bir felaketti. Mühendisler su izolasyonunu beceremedi ve su sızıntısı testleri sırasında aracın kabinini su bastı.

Devletin sıkıca kontrol ettiği otomotiv endüstrisinde ilerleyebilmesi için Li'nin Çin Komünist Partisi'nin desteğine ihtiyacı vardı.

ABD'li dev otomobil şirketi Tesla'nın kurucusu Elon Musk'ın Zip2 adlı ilk startup şirketini sattığı 1999'da Li Shufu, kendisine Çin'de resmi olarak otomobil üretme ruhsatı vermesi için Komünist Parti'nin geleceği parlak bir yetkilisini ikna etti. Li, o zamanki otomobillerinin üretiminin pek komplike olmadığını anlatarak, bu otomobillerin esasında "dört tekerlekli iki kanepe olduğunu" belirtti.

Fabrikasının devlete hiçbir masraf çıkarmayacağını belirten Li, yetkiliye o zaman şöyle söylediğini ifade etti: "En azından bana başarısız olma şansını verin."

Reuters anlatılan olayların doğruluğunu teyit edemedi fakat bir sonraki yıl Li'nin su yalıtımına sahip olan Haoqing markalı araçları seri olarak oto galerilerde satışa sunuldu.

PLANLARDA DEĞİŞİKLİK

Kısa zaman sonra Geely her yıl birkaç yüz bin vasat ama işe yarayan otomobil satmaya başladı. Bu araçların tamponları birkaç yıl sonra gevşeyip sarkmaya başlıyordu ama Li'nin hedefinde küresel pazar vardı.

Geely, 2006 otomobil fuarında Detroit merkezdeki Cobo sergi salonunun lobisinde araç modellerinden birini sergilerken, şirketin hedefinde ABD'de bir üretim tesisi ve satış ağı kurmak vardı. 2007 Mart'ında bir grup ABD'li potansiyel yatırımcı Geely'nin Çin'deki merkezine gelerek ABD'de kurulmak istenen fabrika konusunda nasıl yardım edebileceklerini görüştüler.

Li bu görüşmede fikrini değiştirdiğini açıkladı.

Li'nin yanında bulunan bir kişi onun şu sözlerine tanıklık ettiğini belirtti: "Yeni bir planım var. Volvo satılık olabilir mi diye merak ediyoruz."

Garip bir sessizlik oldu. Li'nin konuşmasına tanıklık eden kişinin açıklamasına göre, Li kendi ürettiği araçların ABD'deki güvenlik ve emisyon düzenlemelerine uyumlu hale getirmenin çok uzun süreceğini yatırımcılara anlattı. Güvenliği ve güvenilirliği konusunda nam yapmış Volvo gibi bir markayı satın almak, teknolojinin elde edilmesi ve köklü bir isim haline gelinebilmesi için daha hızlı bir yol olacaktı.

Volvo ilk başta satılık değildi. Li Shufu, Ford'un CFO'su Don Leclair ile yaptığı görüşmede olumsuz yanıt almıştı. Fakat küresel mali krizin ABD'li otomobil üreticilerini vurmasıyla, Ford çekirdek faaliyetlerini korumak için hamle yaptı, Volvo ile yollarını ayırma kararı aldı. Ford basın sözcüsü bu kararı şöyle açıklamıştı: "Tarihi olan bir markayı yeni büyük sahibine satmaya karar verdik."

Geely 2010 yılı itibarıyla Volvo'yu almak için gereken parayı buldu. Geely'nin açıklamasına göre, bu kaynağın büyük bir kısmı Çin'in Chengdu, Daqing kentleri ve Shanghai'nin Jiading bölgesinden düşük faizle alınmış kredilerden oluşuyordu. Geely bahsi geçen ilk iki kentte Volvo'nun ilk fabrikalarını kurarken, üçüncü kentte de Volvo teknoloji merkezini kurdu.

Bu esnada Çin'in otomotiv pazarında hızlı bir büyüme oldu. Li'nin zarar eden bir şirket olarak aldığı Volvo'nun borcu kalmamıştı. Geely ve Volvo yöneticileri, esas olarak şirketin Çin'deki mevcudiyetini arttırarak, parçaları ve tedarikçileri paylaşarak ve ortak platformlar geliştirerek Volvo'yu kârlı hale getirdiklerini açıkladılar.

DEZAVANTAJ

Geely'nin Volvo'yu satın aldığı yıl Tesla, Ford'un 1956 yılındaki halka arzından beri borsaya açılan ABD'li ilk otomobil şirketi oldu.

Musk, merkezi Palo Alto'daki Tesla'nın ürettiği iki koltuklu elektrikli spor otomobili "çılgın teknoloji velociraptor'u" olarak nitelendirerek ABD'lilerin otomobilleri satın alma ve sürme biçimlerinde devrim yapmaya hazır olduğunu belirtmişti.

Li de elektrikli araç teknolojisine geçiş ihtiyacını gördü. Geely ve Volvo, 2013'te İsveç'in Göteborg kentinde ortak bir teknoloji merkezi kurdu ve burada birkaç yıl sonra hibrit ve elektrikli araç girişimleri Lynk & Co ile Polestar'ı geliştirdi. Şirket 2021'nin başında Çin'de Zeekr adlı yeni bir elektrikli otomobil markası oluşturdu.

"ARKADAŞ ÇEVRESİ"

Li Shufu, tarihi 1886'da üretilen dünyanın ilk benzinli otomobiline uzanan Alman Daimler AG şirketini "arkadaş çevresi" olarak adlandırdığı şirketler ağının çok önemli bir adayı olarak nitelendirdi. Fakat Geely'nin iki kaynağına göre, Geely'nin patronu, Daimler'in kapısını çaldığında ciddiye alınmayacağını biliyordu.

Böylece Geely 2017'nin Ekim ayında sessizce Daimler şirketinin hisselerini toplamaya başladı.

Geely, Hong Kong'daki Tenaciou3, Miroku ve Fujikiro adlı paravan şirketleri kullanarak ve türev varlıklar, banka finansmanları ve dikkatlice oluşturulmuş hisse opsiyonları vasıtasıyla 2018 Şubat'ına kadar arka planda pozisyonunu büyüttü. Sonra da yaklaşık 9 milyar dolar büyüklüğündeki %9.69 hisseyle Daimler'in en büyük hissedarı olduğunu açıklayarak otomotiv dünyasını şaşkına çevirdi.

Çinli şirketlerin büyük yerel Alman şirketlerinde ve teknolojilerinde pay sahibi olması Alman hükümetinin istemediği bir durumdu. Geely'nin bu hamlesi, Almanya'da panik yarattı. Geely'nin Li önderliğindeki bir grup yöneticisi suları durultmak için Almanya'ya dört günlük bir iş gezisi düzenledi.

Geely Holding CEO'su Daniel Li'nin açıklamasına göre, Daimler'in üst düzey yöneticileri ve Berlin ile Stuttgart'taki hükümet yetkilileri ve milletvekilleriyle görüşen Geely heyeti, amaçlarının hakimiyet kurmak değil, sinerji aramak olduğunu dile getirdi. Heyet, Geely'nin Daimler'deki çıkarının ölçek ekonomisi kurmak olmadığını, amacının köklü otomobil üreticileriyle ortak girişimler kurmak ve yeni teknoloji geliştirme maliyetlerini paylaşmak olduğunu belirtti.

Bu gezi sonrasında Daimler ilk etapta sorunlu Smart markasını Geely'nin satın alması için teklif yaptı. Fakat Li daha fazlasını istiyordu.

Görüşmeye yakın olan iki kişinin verdiği bilgiye göre, 2018'in Eylül ayında CEO Dieter Zetsche ve Li Mercedes-Benz müzesindeki öğle yemeği sırasında Smart'ı elektrikli kent taşıt ağına dönüştürmek için yarı yarıya bir ortak girişim kurma konusunda anlaştılar.

Otomobil imalatı Geely'nin hedeflediği gelir kaynaklarından yalnızca bir tanesi. Diğer gelir kaynaklarından biriyse, otomobil abonelik hizmetleri gibi girişimlerle geleneksel olmayan biçimde araç satışları yapmak olacak. Li ve Daniel'in açıklamasına göre, bu hizmet sayesinde araç sahipleri araçlarını kullanmadıkları zamanlarda kiraya verip gelir elde edebilecekler.

Geely ilk adım olarak, Lynk & Co şirketinin hibrit SUV tipi araçlarıyla bu yıl Avrupa'da abonelik hizmet modelini hayata geçirdi. Geely ayrıca paylaşımlı yolculuk, araç pil değişimi ve elektrikli araçların çalışması için yazılım satma gibi diğer alternatif gelir kaynaklarına da sahip.

YENİ HASSASİYETLER

Li Shufu, otonom araç çağına adım atarken, daha hassas bir alana girmiş bulunuyor. Hâlâ gelişme aşamasında olan otonom araç sektörü çok hassas bir alan çünkü yolcu güvenliği henüz tam sağlanamamış durumda ve bu alandaki teknolojiler pek çok devletin ulusal güvenlik hassasiyetlerine temas etmekte.

"Volvo ve Geely'nin otonom sürüş teknolojisini şu ana kadar neden agresif bir şekilde desteklemediği sorabilirsiniz" diyen Li, "Eğer Volvo'nun güvenlik geleneğini ve standartlarını sürdürecekseniz, ancak insanların %100 güvenlik garantisiyle otonom araçta uykuya daldıkları zaman bunu otonom sürüş teknolojisi olarak adlandırabiliriz" diye belirtti.

Yavaş ve hatalı bağlantıyı ve mevcut araçların konumlanma kapasitelerini artırmak için, Li alçak yörüngedeki uyduları kullanmak istiyor. Li, bu teknolojiyle araçların trafikteki seyrinin birkaç milimetre hata payıyla belirlenebilmesinin gerektiği ifade etti.

Li, ayrıca küresel şirketlerin ileri doğru hamle yaparak küresel entegrasyonun peşinden gitmesinin gerektiğini ifade etti. "Beraber iş yapabiliriz ve endüstri içindeki sinerjilerimizi maksimize edebiliriz" diyen Li Shufu, "Bu yüzden bağları koparmaya bu kadar karşıyım" diye belirtti.