Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından Batılı ülkeler, Moskova'ya yaptırım kararı alarak Rus ekonomisine zarar vermeyi planlarken, yaptırım kararlarının ardından çoğu Batılı şirket, Rusya'da faaliyetlerine son vereceğini açıklamıştı.

Yale Yönetim Okulu İcra Liderliği Enstitüsü'nün veri tabanında, okul mantığı kullanılarak oluşturulan A, B, C, D ve F listesi kapsamında, uluslararası şirketlerin Rusya'daki konumu "ülkeden tamamen çıkanlar", "Rusya'daki faaliyetlerini geçici olarak durdurmasına veya askıya almasına rağmen ülkeye geri dönüş kapısını açık bırakanlar", "Rusya'da bazı iş kollarını sürdürmesine karşın önemli ölçüde faaliyetini sonlandıranlar", "işlerini sürdürürken gelecek yatırımlarını veya büyümeyi erteleyerek zaman satın alanlar" ve "normal şekilde işlerine devam eden şirketler" kategorisine ayrıldı.

Buna göre, Rusya'dan tamamen çıkanların olduğu A kategorisinde 525 şirket, faaliyetlerini geçici durduran veya askıya alanları oluşturan B kategorisinde 503 şirket, bazı iş kollarını sürdürenlerin olduğu C kategorisinde 151 şirket, zaman satın alanları oluşturan D kategorisinde 177 şirket ve işlerine normal şekilde devam eden F kategorisinde ise 227 şirket bulunuyor.

Toplam sayısı 1.500'ü aşan bu şirketlerin üçte ikisini Batılı, kalan kısmını çok uluslu şirketler oluşturuyor. Bu şirketler arasında C, D ve F kategorisindeki toplam 555 şirket, kısmen veya normal şekilde Rusya'daki faaliyetlerini sürdürüyor.

Veriler, özellikle Batılı şirketlerin savaşın hemen ardından Rusya'dan çekileceklerine yönelik hızla yaptıkları açıklamaların uygulamaya aynı şekilde yansımadığını ve savaşın başından bu yana geçen 16 aylık sürede çok sayıda şirketin ülkedeki faaliyetlerini sürdürdüğünü gösteriyor.

- Rusya'da varlığını sürdürenlerde ABD'li ve Alman şirketler öne çıkıyor

Almanya'dan 28, ABD'den 26, Fransa'dan 25, İtalya'dan 12, Avusturya'dan 8, İngiltere'den 5, İspanya'dan 5 ve İsviçre'den 3 şirket, Batılı ülkelerin yaptırımlarına rağmen Rusya'da her zamanki gibi işlerine devam ediyor.

Rusya'da geleceğe yönelik büyüme planlarını erteleyerek "zaman satın alanlar" arasında ise ABD'den 46, Almanya'dan 20, Fransa'dan 12, İtalya'dan 9, Avusturya'dan 7, İngiltere ve İsviçre'den 9'ar şirket bulunuyor.

56 ABD'li, 19 Alman, 10 İsviçreli, 6 Fransız, 5 İtalyan, 4 İngiliz ve 2 Avusturyalı şirket ise Rusya'da bazı iş kollarını sürdürmeye devam edenler arasında yer alıyor.

Rus basınında yer alan haberlere göre, Rusya'da kalan ilk 100 Batılı şirketin 2022'deki karları 2021'e göre yüzde 54 artarak 1,1 trilyon rubleye (13,2 milyar dolar) ulaştı. Söz konusu şirketler, 2022'de yaklaşık 288 milyar ruble (3,5 milyar dolar) kurumlar vergisi ödedi.

İlk 100 Batılı şirket tarafından Moskova'ya sağlanan vergi geliri, Rusya'nın bütçe gelirlerinin yüzde 1'ine denk gelirken, en büyük yabancı kurumsal vergi mükellefleri sırasıyla 40 milyar ruble, 47 milyar ruble ve 55 milyar ruble ödeyen ABD, İngiltere ve Fransız şirketleri oldu.

Geçen yıl büyük karlar elde eden şirketler arasında Fransız enerji şirketi Total Energies, Avusturyalı Raiffeisen Bank ve İngiliz petrol şirketi BP yer alıyor.

- Çin ve Hindistanlı şirketlerin varlığı ABD'li şirketlere göre daha az

Batılı şirketler haricinde uluslararası firmalar arasında Çin'den 42 şirket, işlerini normal şekilde sürdürenler kategorisinde, 4 şirket D ve bir şirket de C kategorisinde bulunuyor.

Hindistan'dan 13 şirket Rusya'da faaliyetlerine her zamanki gibi devam ederken, merkezi Hindistan'da bulunan 2 şirket "zaman satın alanlar" listesinde yer alıyor ve bir şirket de iş kolunun bir kısmını sürdürüyor.

Rusya'da normal şekilde işlerine devam eden 13 Japon şirket, gelecek yatırımlarını erteleyen 10 şirket D ve 5 şirket de C listesinde bulunuyor.

- "Şirketler, sis perdesi oluşturup gerçeği tam olarak yansıtmamaya çalışıyor"

Yale School of Management Liderlik Çalışmalarından Sorumlu Kıdemli Dekan Yardımcısı Jeffrey Sonnenfeld, analize ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, savaşın hemen ardından ilk başta şirketleri "Rusya'dan çıkan" ve "ülkede kalanlar" olarak iki temel kategoride analiz ettiklerini ancak sonrasında şirketlerin durumunun tam olarak bu kadar net şekilde belli olmadığını söyledi.

Bazı şirketlerin "ilişkileri çok akıllıca kullanarak sis perdesi oluşturup halka gerçeği tam yansıtmadığını" belirten Sonnenfeld, şöyle konuştu:

"O nedenle bu şirketleri daha detaylı şekilde ayırmak gerekiyordu ve okul mantığını kullanarak A, B, C, D ve F listesi yaptık. İlk olarak F kategorisinde 1.000'in üzerinde şirket vardı ve birçok avukat ve şirketten bu şeffaflıktan hoşlanmadıklarını da duyduk. Son olarak 5 kategoriye ayırdığımız şirketlere baktığımızda, bunlardan 1.000'in üzerinde şirketin tamamen çıktığını görüyoruz. Her iki yolu da deneyen, bir ayağı da Rusya'da olsun isteyen yaklaşık 150 şirket de var ama üzücü bir şekilde, 400'ün üzerinde şirket büyük ölçüde Rusya'da işlerini sürdürüyor. Önemli uluslararası şirketler, farklı coğrafyalardan ve sektörlerde... Bazı ağır sanayi, tüketici ürünleri ve sağlık şirketleri de aralarında bulunuyor."

- Çıkan şirketler Rusya'nın GSYH'sinin yüzde 30'unu yok etti

Jeffrey Sonnenfeld, Japonya ve Çin gibi ülkelerden büyük çaplı şirketlerin "şaşırtıcı ve hızlı bir şekilde" Rusya'dan çıktığına işaret etti.

Rusya'dan göç eden firmaların ülkenin GSYH'sinin yüzde 25 ila 30'unu yok ettiğini hesapladıklarını belirten Sonnenfeld, "Şirketlerin ülkeden ayrılması nedeniyle bazı sektörler yüzde 60 ila 95 arasında yok oldu. Örneğin, otomotiv sektörünün yüzde 95'i şirketlerin ayrılmasından etkilendi. (Tedarik zincirleri açısından) Öyle bir noktaya geldi ki şu anda Rusya'nın dünya pazarlarına tam olarak sunabildiği bir ürün yok. Rus ekonomisi şu anda ayaktaysa bu, ekonominin kamu kontrolünde olmasından dolayı ama eninde sonunda sorunlar daha da büyüyecek." değerlendirmesinde bulundu.

- "Dünya ekonomisinin büyük bir kısmı Rusya'yı ekonomik olarak yıpratmak için birleşmiş durumda"

Yale School of Management Liderlik Çalışmalarından Sorumlu Kıdemli Dekan Yardımcısı Sonnenfeld, bazı şirketlerin yaptırımlar nedeniyle, bazılarının ise toplumsal güvenirliklerini korumak için Rusya'dan çıktığını söyledi.

Bazı şirketlerin ise finansal zorluklar veya tedariklerini güvence altına alamadığı için Rusya'dan çıkmayabileceğine işaret eden Sonnenfeld, şunları kaydetti:

"Ancak birçok ekonomist ve diplomatın bu konuda toplumsal güvenirlik boyutunu tam olarak anlayamadığını düşünüyorum. Bu şirketler için dünyanın tek bir yerine işaret etmek zor. Bu açgözlülük, dünyanın farklı bölgelerine yayılmış durumda. Dünya ekonomisinin büyük bir kısmı Rusya'yı ekonomik olarak yıpratmak için birleşmiş durumda ve bunu başarma ihtimalleri var. Sadece şirketlerin Rusya'dan çıkışı değil, savunma sistemleriyle ilgili de gelişmeler olacağını düşünüyorum ve bu da başarının son adımları olacaktır. Bu bir ekonomik savaş ama daha barışçıl bir savaş. Bu ekonomik savaş, askeri savaşın daha da felaket boyutlara ulaşmadan yayılmasını önlemeli."