Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan (EPDK) yapılan açıklamaya göre, kurum elektrik piyasasında yenilikçi iş modellerinin önünü açmak ve piyasa katılımcılarının etkinliğini artırmak amacıyla Elektrik Piyasasında Toplayıcılık Faaliyeti Yönetmeliği'ni yayımladı.

Enerji dönüşüm sürecinde kritik role sahip toplayıcılık faaliyeti, tüketici ve üreticilere önemli fırsatlar sunuyor.

Buna göre, yaklaşık 1 yılı aşkın süredir üzerinde çalışılan toplayıcılık faaliyeti, lisanslı piyasa faaliyeti olarak yürütülecek.

Bu kapsamda lisans başvuruları 1 Ocak 2025 tarihi itibarıyla EPDK'ye yapılabilecek.

Toplayıcılık faaliyeti ilgili mevzuat kapsamında toplayıcı lisansı ve toplayıcılık faaliyetinde bulunabileceğine ilişkin hususun lisansına derç edilmesi kaydıyla tedarik lisansı kapsamında yürütülebilecek.

Lisans alabilecek tüzel kişilerin asgari sermaye tutarı, lisans alma bedeli ve lisans süresinin ne kadar olacağına ilişkin diğer ikincil mevzuat düzenlemeleri ise sene sonuna kadar belirlenmiş olacak.

Elektrik piyasasında lisanslı bir oyuncu olarak toplayıcı, birden fazla elektrik üreticisi veya tüketicisini bir araya getirerek enerji üretim ve tüketim süreçlerini optimize edecek.

- Toplayıcılık altı yapısı verilerin değerlendirilmesini sağlayacak

Toplayıcılar sahip oldukları bilgi teknolojileri ve enerji yönetimi altyapısıyla dağıtık enerji kaynakları için üretim tahminlerini, toptan satış piyasalarındaki elektrik fiyatlarını ve sistemdeki arz talep dengesine ilişkin verileri bir arada değerlendirebilecek.

Böylelikle toplayıcı, üretici ve tüketicilerin bireysel olarak piyasaya katılmalarının zorluklarını ortadan kaldırarak küçük üreticilerin (örneğin yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üreten tesislerin) ve tüketicilerin enerji kapasitelerini birleştirerek daha büyük ve etkin bir portföy oluşturacak.

Portföyüne dahil olacak üretim lisansı sahibi tüzel kişiler, serbest tüketiciler, müstakil depolama tesisi sahibi tüzel kişiler ve lisanssız üretim faaliyeti gösteren gerçek veya tüzel kişilerle toplayıcı arasında kurul onayına tabi olmayan ticari anlaşma hükmündeki toplayıcılık hizmeti anlaşması imzalanacak.

Söz konusu anlaşma kapsamında toplayıcılar, söz konusu şebeke kullanıcıları adına elektrik enerjisi ve/veya kapasitesini alıp satabilirken, Türkiye Elektrik İletim AŞ'nin (TEİAŞ) uygun bulması halinde yine TEİAŞ’ın yeni oluşturacağı dengeleme bölgeleri içerisinde dengeleme güç piyasası ve yan hizmetler piyasalarında da işlem yapabilecek.

Toplayıcı portföyünün işlemlerinden ve yükümlülüklerinden tamamen kendi sorumlu olarak, portföyü altındaki piyasa katılımcılarının teminat, dengesizlik gibi yükümlülüklerini de kendi üst çatısında sağlayacak.

Bu yükümlülüklerin etkin şekilde sağlanması için toplayıcının ilgili dijital izleme ve kontrol altyapısını kurması bekleniyor.

- Porftöydeki güç limitleri belirlendi

EPDK, yayımladığı yönetmelikle toplayıcıların portföylerinde yer alabilecek üretim tesislerinin kurulu güç limitlerini de belirledi.

Toplayıcı, 100 megavat altında kurulu güce sahip lisanslı elektrik üretim tesislerini, on yıllık alım süresini doldurmuş lisanssız elektrik üretim, tüketim, depolama tesislerini ya da ünitelerini portföyüne alabilecek.

Portföyde elektrik üretim tesislerinin yer alması halinde, lisanslı ve lisanssız elektrik üretim tesislerinin işletmedeki toplam elektriksel kurulu gücü en fazla 2 bin megavat olabilecek.

Toplayıcı portföyünde yer alan lisanssız elektrik üretim tesislerinin işletmedeki toplam elektriksel kurulu gücünün söz konusu üst sınır içerisindeki payı ise 500 megavatı geçemeyecek.

Toplayıcı portföyüne eklenebilecek tüketim veya depolama tesisleri için herhangi bir güç sınırı ise mevcut düzenlemede bulunmuyor.

Toplayıcı, organize toptan elektrik piyasası faaliyetlerine, piyasa işletmecisiyle ilgili piyasa katılım anlaşmalarını veya şebeke işletmecisiyle yan hizmet anlaşmalarını yapmak suretiyle katılabilecek.

Ayrıca toplayıcı, TEİAŞ tarafından belirlenecek dengeleme bölgelerinde dengeleme güç piyasası ve yan hizmetler kapsamında faaliyette bulunabilecek.

Elektrik Piyasasında Toplayıcılık Faaliyeti Yönetmeliğine eklenen geçici maddeyle TEİAŞ tarafından dengeleme bölgelerinin 1 Ocak 2025'e kadar ilan edilmesi bekleniyor.

Toplayıcı modeli, talep esnekliğini piyasaya sunmak isteyen ancak piyasa kurallarına, piyasalarda kayıt ve işlem süreçlerine, hizmetlere ilişkin ön yeterlilik almaya hakim olmayan, piyasalara katılım için gerekli altyapıların tesis edilmesine finansman sağlayamayan veya piyasalarda ticarete ilişkin riskleri tek başına yönetmekten çekinen tüketiciler için de önemli kazanımlar sağlayacak.

Tüketicilerin normal şartlarda tüketmesi beklenen elektriğin miktarını değiştirerek, tüketmekten vazgeçtikleri enerjiyle şebeke işletmecilerine hizmet sunması veya elektrik piyasalarında ticaret yapması mümkün olacak.

Gelişmiş piyasalarda, tüketicilerin üretim-tüketim dengesini sağlanmasına katkı sunma yetenekleri talep tarafı katılımı adı altında çeşitli hizmetlerle gösteriliyor.

Toplayıcılar, bu hizmete katılabilecek yan hizmet sağlayıcıları olarak TEİAŞ'tan aldıkları tüketim düşürme talimatlarını portföyünde yer alan tüketicilere iletecek gerekli tüketim düşümünün gerçekleştiğinin kontrolünü sağlayacak.

Böylelikle tüketiciler, gerçek zamandan bir gün önce arzın talebi karşılamama riskinin olduğu durumlarda TEİAŞ tarafından verilen talimatlar kapsamında belirli saatlerde tüketimlerini azaltarak şebeke güvenliğine katkı sağlayabilecek.

Diğer taraftan toplayıcı, toplayıcılık faaliyetine ilişkin toptan satış faaliyetinde bulunamayacak olup portföyünü dengelemek amacıyla yapmış olduğu alış ve satışlar bu kapsamda değerlendirilmeyecek.

10 yılını doldurmuş lisanssız elektrik üretim tesisleri için uygulanan fiyat ve mahsuplaşmaya ilişkin işlemler, toplayıcı portföyüne giren on yılını doldurmuş lisanssız elektrik üretim tesisleri için de uygulanmaya devam edilecek.