Sedat YILMAZ

Türkiye’nin kuzey Suriye’ye yönelik askeri hareketliliği üzerine çelişkili açıklamalar yapan ABD Başkanı Donald Trump, bölgede jeopolitik risk algısını artırırken piyasalar da temkinli bir bekleyişe girdi. Dün öğle saatlerinde Trump tarafından yapılan “Türkiye ticaret ortağımız ve NATO müttefikimiz” açıklamasıyla piyasalar normal seyrine döndü. Trump daha önceki twittinde “Suriye’de kimsenin tarafını tutmuyorum” diyerek piyasalardaki ateşi düşürmüştü.

Uzun süreden beri PKK, YPG/PYD terör unsurlarına karşı güvenli bölge oluşturmak ve oluşturulacak bölgeye Türkiye’de muhacir durumundaki Suriyelileri yerleştirmek için Suriye sınırına aylardır askeri yığınak yapan Türk askeri birlikleri harekat noktasında hazır hale geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Bir gece ansızın gelebiliriz” diyerek sürekli mesaj verdiği harekat öncesinde sosyal medya hesabından çelişkili açıklamalar yapan ABD Başkanı Trump, bölgede jeopolitik riskleri artırırken piyasaları da olumsuz etkiledi.

ABD Başkanı Trump haftanın ilk günü, kuzey Suriye’deki Türk askeri hareketliliği üzerine ilk twittinde “Yıllar önce 30 gün için Suriye’yi gittik. Resmen burada kaldık. Hiçbir hedefimiz olmadığı halde savaşın içine gömüldük. Bu sonu olmayan saçma savaşlardan çıkmamızın zamanı geldi” ifadesini kullandı.

Türkiye’nin Suriye’ye operasyon yapmasına destek veren Trump, aynı saatlerde Türkiye aleyhtarı Cumhuriyetçi senatörlerin yaptırım talebini tepkiyle karşıladı. Bu saatlerde Borsa İstanbul alımlara yükseldi. Trump’ın twitti sonrasında Milli Savunma Bakanlığı “Türk Silahlı Kuvvetleri, sınırlarımızda terör koridoru oluşturulmasına asla müsamaha göstermeyecektir. Harekat için tüm hazırlıklar tamamlanmıştır” açıklamasını yaptı.

“Partnerimiz ve müttefikimiz”

Türkiye’den yapılan bu açıklama üzerine Trump ikinci twittinde, “Daha önce güçlü bir şekilde ifade ettim, şimdi bir kez daha yinelemek için söylüyorum; Türkiye, benim derin ve eşsiz anlayışıma göre, sınırların dışında olduğunu düşündüğüm bir şey yaparsa Türkiye'nin ekonomisini mahvederim ve yok ederim. Bunu daha önce yaptım” ifadelerini kullandı. Hemen ardından Pentagon’dan gelen “Türkiye Suriye’de hava görev emrinden çıkarıldı. Türkiye’nin bölgede koordinasyonsuz uçması imkansız hale geldi” açıklaması ise piyasalarda soğuk duş etkisi yaptı.

Ancak Trump başta Türkiye olmak üzere dünyadan gelen tepkiler üzerine ilk twittindeki ağır ifadeleri yumuşattı. ABD Başkanı Donald Trump, sosyal medyadan paylaştığı ikinci mesajında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ilişkilerinin gayet iyi olduğunu, Türkiye’nin askeri harekatında çekimser kaldığını belirterek, “Suriye’de kimsenin tarafını tutmuyorum. Askerlerimizi evlerine döndürmek için seçildim” dedi. Trump’ın söz konusu ikinci twitti üzerine piyasalarda yükselen risk algısı düşmeye başladı.  

Trump’ın son twitti ise piyasalarda iyimserliği artıran son gelişme oldu. Trump, “Birçok kişi Türkiye'nin ABD için büyük bir ticaret ortağı olduğunu unutuyor. Türkiye ticareti ortağımız ve NATO müttefikimiz. F-35 savaş uçağına parça üretiyor. Diğer taraftan İdlib’de birçok hayat kurtarılmasına destek verdi. Rahip Brunson’ı iade etti. Türkiye’nin gereksiz çatışması ekonomi ve kırılgan kuru için yıkıcı olur. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 13 Kasım’da misafirim olarak ABD'ye geliyor” açıklamasını yaptı. Trump twittinde bölgedeki Kürtlere silah ve mali yardım yaptıklarını da itiraf etti.

Diğer taraftan ABD Savunma Bakanı Mark Esper’in yine sosyal medya hesabından paylaştığı “Türkiye’nin Suriye’nin kuzeydoğusuna yapacağı operasyonu desteklemiyoruz” ifadesini silmesi de ilişkilerin yumuşadığına dair bir işaret sayıldı.

Volatilite kısa süreli olacak

Suriye ile ilgili gelişmeleri değerlendiren piyasa analistleri, bugünden bir şey söylemenin mümkün olmadığını, haber akışlarının dikkatli şekilde takip edilmesi gerektiğini söylediler. Analistler, ABD Başkanı Trump’ın Türkiye, Suriye ve bölgeye yönelik çelişkili ifadelerinin Beyaz Saray ile Pentagon arasındaki çatışmayı da ortaya koyduğunu, “azil” sorunu yaşayan Trump’ın ABD’deki bu iç  siyasi çekişmeler sebebiyle çelişkili açıklamalar yapmasının doğal olduğunu dile getirdiler. Bundan sonra Suriye’de çözümün tamamen Türkiye’nin politikalarıyla belirleneceğini ve Türkiye’yi haklı hale getirdiğini belirten analistler, piyasalarda artan volatilitenin uzun süreli olmayacağını ve piyasaların birkaç gün içinde normale gireceğini yorumladılar.

Analistler, ayrıca ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Jerome Powell’ın konuşmasıyla yeni bir yön tayin edeceğini, Suriye ile ilgili risk algısının ortadan kalkarak piyasanın rutin gündemine döneceğini ve en büyük beklentinin ABD/Çin ticaret müzakerelerinin seyri ve gelecek Kasım ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Trump’ın ABD’de yapacağı görüşme olduğunu kaydettiler.

Piyasalarda temkinli iyimserlik

Suriye meselesinde ABD’nin Türkiye’ye yönelik sert tepkisinin şokunu kısa sürede atlatan piyasalar temkinli iyimser bir bekleyişe yöneldi. Bir yandan uluslararası emtia fiyatları ve tahvil faizlerindeki hareketleri gündemine alan piyasalar, yarın başlayacak ABD/Çin ticaret görüşmeleri ile Brexit’teki gelişmelere  odaklandı. Türkiye ile ilgili ABD’den aksi bir haber gelmediği sürece Borsa İstanbul, döviz ve tahvil piyasalarının Çin ticaret görüşmeleri, Brexit ve küresel piyasalarda veri akışıyla yön bulması bekleniyor.

Özellikle Brexit’in küresel resesyonu daha da artırma konusunda ciddi bir etkisinin olabileceğini belirten analistler, sürece hassasiyetle yaklaşılmasını istediler.

Uluslararası bir bankacı Brexit ile ilgili yaptığı değerlendirmede sürecin küresel resesyonu tetikleyen etmenlerin önüne geçebileceğini ve gelişmenin finans sistemi için bir felaket niteliği taşıdığını söyledi. İngiltere’nin 31 Ekim’de sistematik olarak Avrupa Birliği’nden ayrılacağını, ancak o tarihe kadar yapılabilecek görüşmelerle sürenin daha da uzatılması konusunda kısa sürede bir ilerleme sağlanabileceğini düşünebileceklerini, anlaşmalı bir Brexit’in geçişe imkan vereceğini kaydetti.

Son twitt piyasaları toparladı

Söz konusu gelişmelerle gün içinde en düşük 100.656 puanı gören Borsa İstanbul BIST 100 endeksi günü yüzde 1,1 kayıpla 101.859 puandan kapandı. Trump’ın piyasaları rahatlatan son twittiyle 5,78 lirayı gören dolar kuru kapanışını 5,82 liradan euro ise 6,38 liradan yaptı. Saatlik dalgalanmanın yaşandığı piyasada en dikkat çeken Türkiye’nin 2 yıllık tahvil gösterge faizi oldu. Gösterge tahvil günü yüzde 0,35 yükselişle yüzde 14.00’ten tamamladı. Uluslararası piyasalarda altının onsu da 1502 dolardan işlem gördü. Dolar endeksi ise 98,67 seviyesinde hareket etti. Türkiye’nin CDS’leri ise yüzde 3 artışla 362,36’ya çıktı.

Bu arada yabancı yatırımcı Borsa İstanbul’da son 8 ayın en güçlü alımını Eylül ayında gerçekleştirdi. Yabancı yatırımcı Eylül ayını 311 milyon dolarlık net alımla tamamlarken, Ocak ayından bu yana en güçlü alımı gerçekleştirdi. Yabancılar yılın 9 ayında toplam 153 milyon dolarlık net satış yaptı.