Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) nisan ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 0,85 arttığını ve yıllık enflasyonun 0,92 puan azalarak yüzde 10,94'e gerilediğini açıklamasının ardından TCMB'nin "Nisan Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu" da yayımlandı.

Rapora göre, bu dönemde yıllık enflasyon gıda dışındaki alt gruplarda düşüş kaydederken, enflasyondaki yavaşlamaya en belirgin katkı enerji grubundan gelmiştir.

Gıda fiyatları, gerek işlenmemiş gerekse işlenmiş ürünlerde mevsimsel eğilimine kıyasla yüksek bir oranda arttı. Enerji fiyatlarında uluslararası petrol fiyatlarındaki sert düşüşün yansımalarıyla azalış eğilimi sürdü. Hizmet enflasyonu, salgına bağlı olarak faaliyetin kesintiye uğradığı kalemler başta olmak üzere alt gruplar genelinde azaldı. Bu dönemde temel mal grubu enflasyonu Türk lirasındaki değer kaybına rağmen yavaşladı.

Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimi geriledi.

"Temel mal enflasyonunda yavaşlama kaydedildi"

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda grubunun katkısı 0,29 puan arttı, enerji, hizmet, temel mal ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,78, 0,21, 0,11 ve 0,11 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle 3 aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimi geriledi. Bu dönemde vergi etkisi düzeltilmiş temel mal grubu eğilimi yavaşlarken, hizmet grubu eğilimindeki düşüş daha belirgin oldu.

Hizmet fiyatları nisan ayında yüzde 0,22 artarken, yıllık enflasyon 0,66 puan düşerek yüzde 11,76 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda geriledi. En belirgin yavaşlama lokanta-otel ve ulaştırma gibi salgın hastalığa bağlı olarak faaliyeti kesintiye uğrayan sektörlerde izlendi. Nitekim hizmet enflasyonundaki yavaşlamada, hava yolu ile yolcu taşımacılığı, eğlence-kültür, paket tur, kuaför ve berber gibi fiyat derlemenin mümkün olmadığı bazı kalemlerdeki yatay seyir de etkili oldu.

Haberleşme hizmetlerindeki aylık fiyat düşüşünde telefon görüşme ücretlerindeki gerileme öne çıkarken, mevsimsel etkilerden arındırıldığında kiraların artış hızında yavaşlama kaydedildi. Diğer taraftan, döviz kuruna duyarlılığı yüksek olan bakım-onarım hizmetlerinde bu dönemde fiyatlar yüksek bir oranda arttı.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu nisan ayında 0,30 puan düşüşle yüzde 7,88 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda yataya yakın bir seyir izlerken, diğer alt gruplarda geriledi. Dayanıklı mal grubu fiyatları nisan ayında yüzde 2,05 arttı, bu gelişmede otomobil (yüzde 3,38) ve mobilya (yüzde 3,63) fiyatlarında görülen yükselişler belirleyici oldu. Yeni sezon etkisinin izlendiği giyim ve ayakkabı grubunda nisan ayı fiyat artışı tarihsel ortalamalara kıyasla oldukça düşük gerçekleşti. Özellikle ayakkabı grubunda salgına bağlı unsurların etkisi hissedildi. Özetle, Türk lirasındaki değer kaybının belli kalemlerdeki olumsuz etkilerine karşın genel itibarıyla talep koşullarına bağlı olarak temel mal enflasyonunda da yavaşlama kaydedildi.

"Yıllık enflasyon işlenmiş gıdada yüzde 17,78'e yükseldi"

Enerji fiyatları, nisan ayında yüzde 4,99 geriledi. Enerji fiyatlarındaki düşüşte, uluslararası petrol fiyatlarındaki gerileme etkili oldu. Türk lirasındaki değer kaybına rağmen akaryakıt ve tüp gaz fiyatları nisan ayında sırasıyla yüzde 12,82 ve yüzde 11,50 düştü. Ayrıca, bu dönemde fiyatı belediyelerce belirlenen şebeke suyu fiyatları da (yüzde eksi 1,63) azaldı.

Bu gelişmeler sonucunda, enerji yıllık enflasyonu 6,51 puan azalarak yüzde 3,30'a geriledi. Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu nisan ayında 1,23 puan artarak yüzde 11,28 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada yüzde 5,23'e, işlenmiş gıdada ise yüzde 17,78'e yükseldi. Mevsimsellikten arındırılmış veriler, işlenmemiş gıda fiyatlarında hem taze meyve ve sebze hem de diğer gruplarda yüksek bir artışa işaret etti. Diğer işlenmemiş gıda grubunda genele yayılan artışlar izlenmekle birlikte özellikle bakliyat (yüzde 7,54) ve kırmızı et (yüzde 4,30) fiyatları dikkati çekti.

Nisan ayında, işlenmiş gıda fiyatlarındaki artışın hızlanmasında ekmek-tahıllar, katı-sıvı yağlar ile alkolsüz içeceklerdeki gelişmeler öne çıktı. Bu gelişmelerle taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 15,23 ile yatay seyretti.

Özetle, nisan ayı gıda fiyat gelişmelerinde salgına bağlı tedbirlerin arz koşullarına etkisi, döneme özgü güçlü talep artışı, vergi ayarlamaları ve döviz kuru gelişmeleri gibi birçok unsurun belirleyici olduğu değerlendirildi.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları nisan ayında yüzde 1,28 artarken, yıllık enflasyon bir önceki yılın aynı dönemindeki yüksek bazın etkisiyle 1,79 puan azalarak yüzde 6,71 oldu.

Uluslararası emtia fiyatlarındaki salgın kaynaklı düşüş bu dönemde de devam etti. Ancak Türk lirasında gözlenen değer kaybına bağlı olarak petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının ana eğilimi yükseldi.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda belirgin olmak üzere dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında gerilerken, diğer gruplarda yükseldi. Aylık bazda enerji fiyatları belirgin bir oranda gerilerken, diğer alt gruplarda yüksek fiyat artışları kaydedildi.

Enerji üretici fiyatlarındaki düşüşte rafine edilmiş petrol ürünleri ile ham petrol belirleyici oldu. Ara malı grubu fiyatlarındaki artış alt kalemler geneline yayılırken, demir-çelik, tekstil ile ilgili alt kalemler ve kağıt ürünlerindeki gelişmeler öne çıktı. Sermaye mallarında metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ile parça ve aksesuarları ve makineler kalemlerindeki fiyat yükselişleri etkili oldu. Dayanıksız tüketim mallarındaki fiyat artışında katı-sıvı yağlar, işlenmiş taze meyve ve sebzeler ile diğer tekstil ürünleri; dayanıklı tüketim mallarında ise mobilya, mücevherat ve ev aletleri öne çıktı.