Mustafa DENİZ

Taştan kağıt üretimiyle ülke ekonomisine ne kadarlık katkı sağlanacak?

Türkiye’nin enerjiden sonra en yüksek ithalat kalemini kağıt ve kağıt ürünleri oluşturmaktadır. Ülkemizin yıllık kağıt ihtiyacı yaklaşık 47 milyon ton civarındadır. Ülkemizde 2.7 milyon ton civarında klasik kağıt üretimi yani ağaçtan kağıt üretimi yapılmaktadır. Yaklaşık 44,7 milyon ton civarında da kağıt ithal etmekteyiz. Pandemi sonrasında kağıt ürünlerinin fiyatları astronomik düzeylere gelmiş ülkemiz bu ihtiyacını 45-50 milyar euro ithalat ile karşılamak zorunda kalmıştır. 

450 milyon euro bedel ile taştan kağıt üretim tesisi yatırımını gerçekleştirmemiz halinde,  99 beyaz yaka 396 mavi yaka çalışanın istihdam edilmesi ve yılda bir milyon ton kağıt üretilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefimizi gerçekleştirdiğimizde her yıl 20 milyon ağacın kesilmesinin önüne geçeceğimiz gibi 60 milyon yurttaşımızın yıllık oksijen ihtiyacı karşılanacak, 2 milyar ton tatlı su kirletilmeyeceği gibi yaklaşık 1 milyar euro miktarında ithalat yapılmayacaktır. Ülkemizin çocuk ve gençlerinin, basın-yayın,  ticaret-sanayi sektörlerinin, özel ve tüzel kişiler-kamu kurum ve kuruluşlarının yıllık kağıt ihtiyacının 1/45’i karşılanmış olacaktır.

Bizim hedefimiz 1 milyon ton taştan kağıt üretmek ve minimum 1 milyar Euro ithalat miktarını düşürmek, ihracat yaparak ihracat geliri elde etmektir. 

Türkiye’de kastik varlığımız son derece fazla ve yüksek kaliteli olup, endüstriyel hammaddelerin bütünün hammaddesi olarak dünyanın bütün kağıt ihtiyacını yani 5 milyar ton kağıt ihtiyacını karşılayacak seviyededir. 1 ton kağıdın bin 500 euro civarında olduğunu düşünürsek katrilyonlarca euro kaynak yaratabileceğimizi bilmemiz gerekmektedir.

Dünyada örnekleri var mı kaç ülkede böyle bir tesis var?

Çin’de 2 adet büyük, Tayvan ve Kore’de birer adet büyük ve irili ufaklı küçük fabrikalar bulunmaktadır. Ayrıca Avustralya’da da fabrika vardır. 

Özbekistan’da büyük sayılabilecek fabrika üretime başlamaya hazır haldedir. 

İran’da küçük sayılabilecek, yıllık en fazla 10.000 ton üretim yapan birkaç tesis bulunmaktadır. Avustralya’da tesis vardır. Bu tesisler iç piyasada sektörel bazda ihtiyaçları karşılamaya yöneliktir.

Üretim maliyetleri nasıl?

Klasik kağıt üretiminde kullanılan orman ürünleri, selülöz ve kimyasal katkıların toplam maliyetinin 4’te biri civarında maliyet öngörmekteyiz. Yani 1 milyon ton klasik kağıt üretirken harcanan paranın çeyreği miktarındaki maliyet ile 1 milyon ton klasik kağıt üretilebilmektedir. Özellikle maden atıklarının kullanılıyor olması nedeniyle maliyetler en aza indirgenmektedir. 

Taştan kağıt, kalker yapılı terkedilmiş maden ocaklarının ve yataklarının yoğun olduğu Marmara Bölgesi İstanbul, Ege Bölgesi Afyon ili, Akdeniz Bölgesi Mersin için fizibilitelerimizi ve projelerimizi oluşturduk. Hammadde arz güvenliği ve ihracat lojistiği bakımından da bu illerimizin daha az maliyetle daha çok üretme ve daha hızlı ve kolay ihracat yapabilme olanaklarını da sağlaması bu kararları almamızda etken oldu. Üretim yeri seçimlerimizde benzersiz üretim yöntemlerini kullanmayı hedeflediğimizden, hammadde arz güvenliğini hem kalker ocakları hem inşaat atıkları ile sağlama kararı aldığımız için İstanbul, Afyon ve Mersin illerinde yatırımın daha verimli olacağını bilimsel yöntemlerle belirledik. 

Projelerimizin üretim sürecinde takip etmeyi düşündüğümüz üretim metodu salt kalker yapılı çalışan veya terkedilmiş maden ocaklarının kalker yapılarının hammadde olarak kullanılmasından ibaret değildir. Kalker ile beraber ülkemizde bolca bulunan ve Dünya’da taştan kağıt üretiminde hiç kullanılmayan ve fiziki/kimyasal yapısı ile üreteceğimiz kağıdı eşsiz ve benzersiz kılacak bir üretim sürecinin AR-GE çalışmalarını sürdürmekteyiz. Yine kentsel dönüşüm nedeniyle inşaat atıklarının da kağıda dönüştürülmesine yönelik AR-GE çalışmalarımız benim de Danışma Kurulu’nda görev yaptığım Marmara Üniversitesi MİTTO ile sürdürülmektedir. 

Bakanlıkta eylem planı oluşturuldu

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız 2021 yılında kağıt sektöründe yatırım teşvik dosyaları incelenmiş, kağıt sektörünü raporlanmış, firma kartları hazırlanmış ve sektörel ziyaretler gerçekleştirilmiştir. Sanayinin geliştirilmesine yönelik bilim, teknoloji ve yenilik destekleri alt programı çerçevesinde kağıt sanayine yönelik faaliyetlerle dışa bağımlılığın azaltılmasına yönelik eylem planları oluşturulmuştur. 

Yatırım maliyetleri ne kadar?

Projemizi ve fizibilitemizi ülkemizin 3 ayrı ili için ayrı ayrı hazırladık. Her bir tesis için 150 milyon Euro, 3 ayrı tesis için öngördüğümüz toplam yatırım bütçesi 450 milyon eurodur. Ancak; 3 ilde 3 büyük tesis projemize öncülük etmesi ve saha tecrübesi kazanmak için granülize edilmiş hammadde tedariki metoduyla, yıllık 10-15 bin ton civarında sektörel bazda gereksinimleri karşılamak üzere kağıt üretecek yabancı sermayeli bir tesis kurulmaktadır. Tesisin üretim makinalarının siparişleri verilmiş ve makine parkının ödemelerini yapılmıştır. Böylelikle bu küçük tesiste üretimin her aşamasında oluşabilecek bütün sorunları gözlemleyebilme ve optimum yatırım-işletme-satış noktasını deneysel olarak belirleyebilme olanağını elde etmiş bulunmaktayız. Birkaç ay içinde Türkiye’de üretilmiş ilk taştan kağıt yerli piyasamıza sunulacaktır.

Çevreye etkileri nasıl olacak?

Örneğimizi 1 ton kağıt üzerinden vermek istiyorum. 1 ton kağıt ve karton hamuru üretmek için 2 ton ağaç yani 20 ağaç kesilmesi gerekmektedir. 20 ağaç ile sadece 200 bin sayfa yani 80 koli A4 kağıdı üretilmektedir.  200.000 sayfa kağıt için 2.000.000 Ton tatlı su kirletilmektedir. İstatistiki ortalamalara göre 15 ofis çalışanının bir yılda 1 ton kağıdı çöpe attığı, çöpe atılan bu kağıtlar için kesilen 20 ağacın günde 60 insana yeter oksijeni ürettiği bilimsel sonuçlardır.

Kaç tesis kurulacak? 

Taştan kağıt, kalker yapılı terkedilmiş maden ocaklarının ve yataklarının yoğun olduğu Marmara Bölgesi İstanbul İli, Ege Bölgesi Afyon ili, Akdeniz Bölgesi Mersin ili için fizibilitelerimizi ve projelerimizi oluşturduk. Hammadde arz güvenliği ve ihracat lojistiği bakımından da bu illerimizin daha az maliyetle daha çok üretme ve daha hızlı ve kolay ihracat yapabilme olanaklarını da sağlaması bu kararları almamızda etken oldu. Üretim yeri seçimlerimizde benzersiz üretim yöntemlerini kullanmayı hedeflediğimizden, hammadde arz güvenliğini hem kalker ocakları hem inşaat atıkları ile sağlama kararı aldığımız için İstanbul, Afyon ve Mersin illerinde yatırımın daha verimli olacağını bilimsel yöntemlerle belirledik. 

Projelerimizin üretim sürecinde takip etmeyi düşündüğümüz üretim metodu salt kalker yapılı çalışan veya terkedilmiş maden ocaklarının kalker yapılarının hammadde olarak kullanılmasından ibaret değildir. Kalker ile beraber ülkemizde bolca bulunan ve Dünya’da taştan kağıt üretiminde hiç kullanılmayan ve fiziki/kimyasal yapısı ile üreteceğimiz kağıdı eşsiz ve benzersiz kılacak bir üretim sürecinin AR-GE çalışmalarını sürdürmekteyiz. Yine kentsel dönüşüm nedeniyle inşaat atıklarının da kağıda dönüştürülmesine yönelik AR-GE çalışmalarının yapılması aşamasındayız. 

Bu girişim için devletten destek var mı?

Projemizin hayata geçirilmesi için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızın teşvikleri ve uluslararası hibe ve kredileri oluşturmak üzere çalışmalarımızı sürdürmekteyiz. Bakanlığımızın sektöre yönelik olumlu yaklaşımları ve yurt dışı kredi kuruluşlarının Türkiye’de yatırıma yönelik tavır sergilemeleri çözüme kısa sürede ulaşabileceğimiz kanaatini uyandırmaktadır. Maliye Bakanlığı Hazine Müsteşarlığı başvurumuzu yaparak, taştan kağıt projesi yatırımı için yurt dışından fon temin etmenin ilk adımlarını planlamaktayız. Stratejik yatırım kapsamında bulunan projemize hem ülkemizden hem uluslararası kuruluşlardan hibe, teşvik, kredi temin edilmesi mümkündür. Biz teknik çalışmalarımızın gönüllü olarak yapılan kısımlarını tamamladık. Ancak diğer teknik çalışmalar ve tesisin kurulma aşamasını tamamlamak için devletimizden destek alacağız. 

Derneğimizin mali destekte bulunan üyeleri ile Marmara Üniversitesi MİTTO mensubu bilim insanlarının bilimsel destekleri için minnettarız. Ancak AR-GE çıktıları kapsamında elbette KOSGEB, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, TÜBİTAK, Türk Patent, TÜBA, TSE, TUA ve birçok kuruluşun hibe ve desteklerinden yararlanmak konusundaki çalışmaları başlatmış bulunmaktayız.

Şu anda üretim yapılıyor mu?

Taştan kağıt üretmek için gerekli atıkları temin edebileceğimiz büyük maden sahaları bulunmaktadır. Projelerimizin üretim sürecinde takip etmeyi düşündüğümüz üretim metodu salt kalker yapılı çalışan veya terkedilmiş maden ocaklarının kalker yapılarının hammadde olarak kullanılmasından ibaret değildir. Kalker ile beraber ülkemizde bolca bulunan ve Dünya’da taştan kağıt üretiminde hiç kullanılmayan ve fiziki/kimyasal yapısı ile üreteceğimiz kağıdı eşsiz ve benzersiz kılacak bir üretim sürecinin AR-GE çalışmalarını sürdürmekteyiz. Yine kentsel dönüşüm nedeniyle inşaat atıklarının da kağıda dönüştürülmesine yönelik AR-GE çalışmalarımız Marmara Üniversitesi MİTTO ile sürmektedir. 

Taştan kağıt üretmenin dünyanın geleceğine nasıl bir etkisi olacak?

Maden ocaklarındaki atıkların temizlenmesi, maden bölgelerinin yeniden yeşillendirilmesi sağlanacağı için dünyaya örnek olacaktır. İçme sularının korunması ve kirletilmemesi sadece ülkemizin sorunu değildir. Özellikle tatlı su kaynaklarının korunması sürdürülebilir insanlık neslinin teminatıdır.  

Taştan her türlü kağıdın üretilmesi mümkün mü?

Yiyecek içecek sektöründe tek kullanımlık bütün ürünler (tabak, bardak, çatal, bıçak, vs), gerek doğrudan ambalajlama gerekse besinle temas eden ambalaj ürünleri ile hastanelerin sarf malzemeleri dahil olmak üzere eğitim ve basın yayın dahil olmak üzere gelebilecek her türlü kağıt üretilebilmektedir.