Rusya-Ukrayna savaşının ardından özellikle Avrupa'da şirketler savunma alanına yönelirken, analistler, savaşın başlamasının ardından Avrupa'da savunma sanayisinin daha önemli hale geldiğini, şirketlerin de yatırım planlarını buna göre şekillendirdiğini bildirdi.

Avrupalı hükümetlerin askeri harcamalarındaki artış kararı da savunma ve havacılık şirketlerinin hisselerindeki yükselişte önemli rol oynadı.

Avrupa Birliği (AB) ise yeni organizasyonlar, kararlar ve fonlarla hem kurumsal olarak Birliğin hem de devletlerin savunma kapasitesini artırmayı hedefliyor.

Öte yandan yapılan anlaşmalar, kazanılan ihaleler, bilançoların iyi gelmesi, satın almalar, Avrupa, ABD ve Asya merkezli savunma ve havacılık şirketlerinin hisseleri için destekleyici unsur oldu.

Yılın 3. çeyreğinde özellikle yapılan işbirliği anlaşmaları savunma ve havacılık şirketlerinin borsa performanslarına olumlu yansıdı.

- Asya merkezli şirketler öne çıktı

Yılın 9 ayında Japon Mitsubishi Heavy yüzde 156,9, Güney Koreli Hanwha Aerospace yüzde 114,8, Alman Rheinmetall AG yüzde 69,5, ABD'li RTX Corporation yüzde 44, İtalyan Leonardo yüzde 34, ABD merkezli Lockheed Martin yüzde 29 değer kazandı.

Yatırımcısına, ABD'li şirketler General Dynamics yüzde 16,4, L3 Harris Technologies yüzde 12,9, Northrop Grumman yüzde 12,8, Birleşik Krallık merkezli BAE Systems yüzde 11,4, Fransız şirketler Thales yüzde 6,4 ve Dassault Aviation yüzde 3,2 kazandırdı.

Japonya'da Meclis, bu yıl İngiltere ve İtalya ile savaş uçağı geliştirme projesi kapsamında ortak koordinasyon kurulu oluşturulması için hükümete yetki verdi. Projede ana üstleniciler olan Japonya'dan Mitsubishi Heavy, İngiltere'den BAE Systems ve İtalya'dan Leonardo'dan uzmanlar koordinasyon kurulunda yer alıyor. Aralık 2022'de kamuoyuna duyurulan küresel savaş hava programı kapsamında 2027'ye kadar savaş uçağının dizaynının tamamlanması ve 2035'e kadar askeri üslere konuşlandırılması hedefleniyor.

Mitsubishi Heavy Industries'in ayrıca yeni nesil nükleer reaktörünün tasarımını neredeyse tamamladığına ve üretim tesisi için inşaata başlayabileceğine dair haberler de şirketin hisse fiyatını olumlu etkiledi.

Öte yandan şirketin bir parçası olan Mitsubishi Shipbuilding, Japonya'nın ilk metanol yakıtlı RORO kargo gemileri için Toyofuji Shipping ve Fukuju Shipping şirketlerinden sipariş aldı.

Hanwha Aerospace ise Ukrayna'daki savaş ve artan ihracat talepleriyle küresel savunma pazarında önemli bir konuma geldi. Güney Kore merkezli savunma şirketi "LIG Nex1" Irak'a karadan havaya orta menzilli "Cheongung-II" füze savunma sistemi tedarik edecek. Sistem içerisinde "LIG Nex1" füze ve entegre ekipmanları, Hanwha Aerospace ise fırlatma rampalarını üretiyor.

Rheinmetall AG de bu yıl Alman ordusundan 8,5 milyar avro değerinde topçu mühimmatı siparişi aldı. Alman silah üreticisinin satışlarının 2026'ya kadar yıllık ortalama 5'te 1 oranında artması bekleniyor.

2026'da 13 milyar ila 14 milyar avro satış geliri ve yüzde 15'in üzerinde faaliyet karı hedefleyen Rheinmetall, bu yıl için de 7,4 ila 7,6 milyar avro gelir öngörüyor. Şirket ayrıca Düsseldorfer EG buz hokeyi kulübü ve Almanya 1. Futbol Ligi (Bundesliga) takımlarından Borussia Dortmund'la sponsorluk anlaşması imzaladı.

Rheinmetall'ın hisse fiyatı, İtalyan hükümetinden 20 milyar avroluk sipariş alacağına yönelik haberlerle de yükseldi.

İtalyan Leonardo şirketinin Rheinmetall ile ortak şirket kuracağına yönelik haberler de iki şirketin borsa performanslarını olumlu etkiledi.

- ABD'li ve İngiliz şirketler anlaşma ve siparişlerle yükseldi

ABD'li RTX Corporation'ın hisseleri şirketin güçlü mali performansından olumlu etkiledi.

Lockheed Martin ise söz konusu dönemde havacılık firması Firefly Aerospace'ten 25 roket fırlatma aracı satın almak için bir anlaşma gerçekleştirdi. Şirket ayrıca Suudi Arabistan Yatırım Bakanlığı ve Askeri Sanayii Genel Kuruluyla Bölge Yüksek İrtifa Hava Savunması (THAAD) sistemi parçalarının üretiminin yerelleşmesi amacıyla anlaşma yaptı.

Ağustos ayında da Lockheed Martin ve General Dynamics, katı yakıtlı roket motorlarının üretimi için stratejik ortaklık anlaşması imzaladıklarını duyurdu.

Öte yandan şirket, havacılık ve savunma sanayilerine yönelik uydu tabanlı çözümler sunan Terran Orbital'i 450 milyon dolarlık bir anlaşmayla satın alacağını açıkladı.

L3Harris Technologies de ABD Deniz Piyadelerinden 120 milyon dolardan fazla değere sahip çok kanallı el tipi ve araç radyo sistemleri için yeni bir sipariş aldı.

BAE Systems ise Avustralya Kraliyet Donanmasının ilk Hunter sınıfı ağır fırkateyninin inşasına başladı. Şirket ayrıca şubatta yeni Amfibi Muharebe savaş aracını test için ABD Deniz Piyadelerine teslim etti.

Bu arada, temmuz ayında Uluslararası havacılık şirketleri, İngiltere'de düzenlenen Farnborough Uluslararası Havacılık Fuarı'nda, Siemens ve BAE Systems mühendislik ve üretim teknolojilerinde inovasyon için 5 yıllık işbirliği yaptı. Anlaşma, BAE Systems'in havacılık sektöründeki araştırma ve geliştirme şirketi FalconWorks aracılığıyla mühendislik ve üretim süreçlerini dönüştürmek için Siemens Xcelerator açık iş platformunu kullanacak.

Thales de Ukrayna'ya hava savunma sistemi sağlanmasına ilişkin Ukrayna ile sözleşme imzaladı.

- Boeing, Airbus ve Lufthansa yatırımcısını üzdü

Öte yandan yılın 9 ayında hisse senedi piyasalarında yatırımcısına Avrupa merkezli çok uluslu havacılık şirketi Airbus yüzde 6,1, Alman Lufthansa yüzde 18,3 ve ABD'li Boeing yüzde 41,7 kaybettirdi.

ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB), "Boeing 737 MAX 9" tipi yolcu uçağının gövdesinden bir parçanın koptuğu olaydaki kamuya açık olmayan soruşturma bilgilerini medyaya vererek Kurulun soruşturma yönetmeliklerini ihlal ettiği gerekçesiyle Boeing şirketine yaptırım uyguladı.

Şirket temmuz ayında "737 Max" tipi iki yolcu uçağının düşmeleriyle ilgili davadan kaçınmak için 243,6 milyon dolarlık ödemeyi kabul etti.

ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), Boeing'in 737 sınıfı 2 bin 612 yolcu uçağının "oksijen maskesi problemi" gerekçesiyle denetleneceğini duyurdu.

Öte yandan Boeing'in kötü gelen bilançoları da hisse performansını olumsuz etkiledi.

Ayrıca eylül ayında Boeing'in 3 zam teklifini reddeden işçiler, greve gitme kararı aldı.

Ticari uçak teslimatı için yıllık hedefini düşüren Airbus'ın hisseleri ise şirketin bu yıl için uçak teslimatları ve kazanç hedeflerini de indirmesinin ardından değer kaybetti. Şirket, A320 uçağının üretimini hızlandırma planını da ertelemişti.

Alman hava yolu şirketi Lufthansa Grubu'nun, savunma alanına girmeyi hedeflediğine dair haberlere karşın, şirketin hisseleri bu yılın 9 ayından değer kaybetti.

AB Komisyonu, temmuz ayında Kovid-19 salgını sırasında Lufthansa'ya sağlanan 6 milyar avroluk Alman devlet yardımına ilişkin soruşturma başlatmıştı.

Dünyanın önde gelen savunma ve havacılık şirketlerinin hisselerinin yılın ilk 9 ayındaki getirileri (yüzde) şöyle:

Şirket	Ocak-Eylül 2024 getirisi
Mitsubishi Heavy	+156,9
Hanwha Aerospace	+114,8
Rheinmetall AG	+69,5
RTX Corporation	+44
Leonardo	+34
Lockheed Martin	+29
General Dynamics	+16,4
L3 Harris Technologies	+12,9
Northrop Grumman	+12,8
BAE Systems	+11,4
Thales	+6,4
Dassault Aviation	+3,2
Airbus	-6,1
Lufthansa	-18,3
Boeing	-41,7