SALGINDA EKONOMİYİ REEL SEKTÖR SIRTLADI
Yıllık bazda 2020 Aralık'tan itibaren son 3 aylık ortalama olarak yüzde 9,7, Şubat'ta yüzde 8,8 artış gösteren ve son 9 aydır yükseliş performansını sürdüren sanayi üretimindeki olumlu ivme ile reel kesim güven endeksinde (RKGE) 100'ün altına düşmeyen iyimserlik, ihracata ve vergi gelirlerine yansıdı.

Sedat YILMAZ
Üretimi önceleyen Türkiye ekonomisi söz konusu performansının karşılığını alıyor. Bir yılı geçen salgın döneminde devletin destek ve teşvikleriyle üretimden taviz vermeyen reel sektör, büyümenin yanında ihracat ve vergi gelirlerine önemli katkı veriyor.
Türkiye ekonomisi 2020’de yüzde 1,8, geçen yılın son çeyreğinde yüzde 5,9 büyüme (GSYH) kaydetti. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 16,8 artarak 5 trilyon 48 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu yılın ilk çeyreğinde de yüzde 6’ya yakın bir büyüme tahminleri yapılıyor.
Öncü göstergelerin 2021 ilk çeyreğinde ekonomik faaliyetlerde bir önceki yıla göre daha fazla artışı haber veriyor. Buna göre, yıllık bazda 2020 Aralık’tan itibaren son 3 aylık ortalama olarak yüzde 9,7, Şubat’ta yüzde 8,8 artış gösteren ve son 9 aydır yükseliş performansını sürdüren sanayi üretimindeki olumlu ivme ile reel kesim güven endeksinde (RKGE) 100’ün altına düşmeyen iyimserlik, ihracata ve vergi gelirlerine yansıdığı gözleniyor.
Devlet desteği sürüyor
2020 Mart’ından başlayan salgın döneminde ekonominin ayakta kalabilmesi ve halkın pandemiden en az seviyede etkilenmesi için devlet destek ve teşvikleri de devam ediyor. Çalışan kesim ve vatandaş nakdi ücret desteğinin yanında kısa çalışma ödeneği, işten çıkarma yasağı, istihdam teşviklerinden yararlanabiliyor.
29 Nisan – 17 Mayıs arasında uygulanacak tam kapanma döneminde de devlet destekleri sürecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından İstanbul Haliç Kongre Merkezi’nde açıklanan ekonomi paketi doğrultusunda esnaf, sanatkâr, işçi ve işverene yönelik destek ve teşvikler hız kesmeyecek.
Bu kapsamda, lokanta, restoran, kafe, kıraathane ve spor salonu gibi birçok alanda 1500 lira sigorta prim desteği mayıs sonuna kadar devam edecek. Esnafa son bir yıl içinde yaklaşık 20 milyar liralık işletme desteği verildi. Esnafın vadesi vadesine göre kredi borçları 3 ay ve 6 aylık dilimler halinde ertelendi. Yine emekliler her yıl olduğu gibi Ramazan ayı içinde 1100 liralık bayram ikramiyelerini alacak.
Ekonomi üretimin sırtında
Bir yılı geçen pandemi sürecinde ekonominin finans sektörünün de desteğiyle en fazla üretenlerin oluşturduğu reel sektörün üzerinde yürüdüğü gözleniyor. Büyüme, sanayi üretimi, kapasite kullanım, ihracat ve vergi gelirlerindeki artışların reel sektördeki yüksek performansı ortaya koyuyor.
Geçen yılın Aralık ayı itibariyle yıllık yüzde 9’luk büyüme ile beklentileri aşarak artan sanayi üretimi, bu yıl Ocak ve Şubat’ta hızını kesmiş görünmüyor. Son 9 aydır pozitif hareket eden imalat sanayi destekli aynı veri Ocak’ta yüzde 11,3 ve Şubat’ta yüzde 8,8 ile güçlülüğünü gösteriyor.
Sanayi üretiminin son 3 aylık büyüme ortalaması da yüzde 9,7 oldu. Söz konusu rakamla Türkiye, Çin ile beraber G-20 ülkeleri arasında sanayi üretimini en fazla artıran ülke olarak kayıtlara geçti.
Sanayi üretimi, kapasite kullanım ve büyüme noktasında veri incelendiğinde öncü göstergelerin geçen yılın son çeyreğinden itibaren başlayan yüzde 5’in üzerinde GSYH büyüme oranını koruyacağı ve sanayi üretimindeki yüksek ivmenin, TCMB’nin yeni gevşemeci politikalarının etkisiyle bu yılın ilk çeyreğinde GSYH’ye en az yüzde 5 veya 6’lık bir pozitif büyüme şeklinde yansıyacağı tahmin ediliyor.
Öncüden iyimser mesajlar
Sanayiyi yakından ilgilendiren öncü gösterge reel kesim güven endeksi (RKGE) geçen yılın son çeyreğinden bu yana iyimser performansını sürdürüyor. Gelecek 3 aydaki ihracat, sabit sermaye yatırım harcaması, üretim hacmi, mevcut mamul mal stoku, toplam sipariş miktarı ve genel gidişata ilişkin öncü gösterge niteliğindeki RKGE, koronavirüs salgını sebebiyle 2020 Nisan’ında 66,80 ile tarihi dip seviyesini görmüştü. Endeks, yılın son çeyreğinde yeniden 100’ün üzerine çıkarak iyimser bir tablo çizdi. Ekim’de 108,1, Kasım’da 103,9, Aralık’ta 106,8’e çıkan endeks iyimserliğine 2021’de de devam ediyor.
RKGE 2021 Ocak’ında 107’ye yükseldi. Endeks asıl atağını Şubat’ta gösterdi. Son 2,5 yılın zirvesine çıkan endeks bir önceki aya göre 2,3 puan artarak 109,3 ile beklentilerin üzerine çıktı ve pandeminin olumsuz etkilerini üzerinden attı. Aynı performansını Mart’ta da sürdüren RKGE, 110,8’e ve ardından Nisan’da 111’e yükselerek üretimde istikrar kazanıldığını gösterdi.
Analistler, gelecek ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüksek bir baz etkisi olacağından RKGE’de önemli sıçrayışların olacağını, dönemsel verilerin daha belirleyici olacağını belirtiyor.
İhracatta rekor rakamlar
Sanayi üretiminin desteğiyle ihracat 2021 yılına rekorla başladı. Ocak ihracatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,5 artışla 15 milyar dolar olarak gerçekleşti ve tüm zamanların en yüksek Ocak ihracatı oldu. İhracat Şubat’ta da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,6 artışla 16 milyar oldu. Mart ayı ihracatı da en iyi Mart olarak tarihe geçti ve bu ayda 18,9 milyar dolar ihracat yapıldı.
İlk çeyrek baz alındığında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17,3 artışla 50 milyar dolara ulaşan ihracat yılsonu hedefi olan 184 milyar dolara kolayca ulaşılacağı mesajını verdi.
Bu iyi gelişmelere paralel, yılın ilk çeyreğinde dış ticaret açığı ise geçen senenin ilk çeyreğine göre yüzde 15,2 oranında düşerek 13 milyar dolardan 11 milyar dolara geriledi. Yılın ilk çeyreğinde ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen senenin ilk çeyreğe göre 5,3 puan artarak yüzde 81,9’a yükseldi.
Diğer yandan reel sektördeki yüksek performans bütçe gelirlerine de yansıdı. 2021 Ocak-Mart döneminde merkezi yönetim bütçesinde giderlerin 321,3 milyar lira olmasına karşılık bütçe gelirleri 344,1 milyar lira ve bütçe fazlası 22,8 milyar lira olarak gerçekleşti. Şubat’ta 23,2 milyar lira fazla veren bütçede Mart’ta da 23,8 milyar lira oluştu. Faiz dışı fazla da 71,7 milyar lira oldu.