Bankacılar piyasada likiditenin dün "neredeyse kaybolduğunu", özellikle 13.45'e yükselişte normalde piyasada etkili olmayacak tutarlarda da olsa "panik dolar alımlarının" etkili olduğunu belirtiyorlar.

Buna rağmen Reuters'ın görüşlerine başvurduğu hiç bir işlemci piyasada TCMB, Hazine veya bir başka kamu kurumu müdahalesi görmediğini de söyledi. Bir işlemci, "kur piyasada belirleniyor" dedi.

Derinliğin kaybolması işlem hacimlerinin düşmesi ve para politikasında enflasyondaki %30'a doğru yükseliş yaşanmasına rağmen gevşemenin devam etmesi büyük bir endişe kaynağı.

TL dün de dolar karşısında test edilen en yüksek seviyeye göre %15'e yakın değer kaybetti. TL kayıplarının bir bölümünü telafi ederek günlük kayıp ise %10'ya yakın oldu.

TL için %10 değer kaybı serbest piyasada işlem görmeye başladığından beri yaşanan en büyük ikinci kayıp konumunda. Bir önceki ise 10 Ağustos 2018'de günlük %15 ile görülmüştü. Bu da ABD ile yaşanan rahip Brunson krizine denk geliyor. Güniçinde görülen en yüksek kayıp ise yine aynı günde %20 ile yaşandı.

TL'nin 3 aylık öngörülen oynaklık göstergesi spot piyasadaki satış baskısının ivme kazanmasıyla Mart'tan bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Gösterge 10 yıllık tahvilde bileşik faiz ise 2019 başından beri ilk kez %21.5'i aştı.

Dünyanın pek çok ülkesi faiz artışı ya da desteklerini çekme eğilimine girerken, Türkiye'de faizlerin dünyanın aksine düşürülmesiyle dolar/TL sert dalgalanmalarla birlikte yükseliyor. Dolar/TL'de aralıksız yükseliş 11'inci gününde.

Ekonomi yönetimi artık cari fazla hedeflediğini belirtiyor. Cari fazlanın kalıcı hale gelmesiyle birlikte dövizde dengenin lehe döneceğini öngörüyor. Yabancı yatırımcının da Türkiye yatırımlarını yıllardır büyük ölçüde azaltmasıyla birlikte dolar/TL'de lokallerin daha belirleyici olduğu bir senaryo oluştu. Bu şekilde ithalatın azalarak dış ticaret dengesinin de belirgin pozitif seyir bekleyen hükümet aynı anda ithalatın pahalanmasıyla birlikte bir çok ara ürünün de Türkiye'de üretileceğini ihracatın istihdamın belirgin artacağını öngörüyor.

Ekonomi yönetimindeki genel kanı bu şekilde Türkiye'nin kalıcı düşük enflasyona ulaşacağı, kısa vadede enflasyonun artabileceğini bunun yarattığı fakirleşme hissinin ise diğer ülkelere göre daha güçlü olan bütçe ile telafi edileceğini belirtiyor.

Enflasyonun en az %30'a doğru yükseleceği beklentisiyle birlikte TCMB'nin %15 seviyesindeki politika faizi TL'nin reel getirisinin -%15 ile tarihte görülmemiş kadar düşük seviyelere gerileyeceği anlamına geliyor. Bu denli negatif reel faiz ise 250 milyar doları bulan döviz tevdiat hesaplarında Eylül Ekim ayında kurdaki yükselişleri sınırlı döviz satışları yapan lokallerin son haftalarda belirgin döviz alımlarına dönmesi ile sonuçlanıyor.

Bir çok ekonomist bunun sürdürülebilir bir politika olmadığını, cari fazla ile düşük enflasyon arasında iktisadi gerçeklere uygun bir bağ da olmadığını belirtiyor.

Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi ve TCMB eski başekonomisti Hakan Kara, twitter paylaşımında, "Bu zorlama teorileri ciddiye almamak lazım biliyorum ama yine de inananlar oluyor diye üşenmedim baktım. 152 gelişmekte olan ülke verisi ile son 20 yıllık ortalamalara göre: Cari açık veren ülkelerde ortalama enflasyon %6.1. Cari fazla veren ülkelerde ortalama enflasyon %8.7. Türkiye ile akran kabul edilen gelişen piyasa ülkelerinde cari açık ile enflasyon arasında anlamlı bir ilişki görünmüyor" dedi ve ekledi:

"Bugünkü (dün) kur seviyesi ile önümüzdeki aylarda resmi enflasyon %30'u geçebilir. Mevcut mevduat faiziyle -15 reel faiz demek. Acilen tedbir alınmazsa finansal sistem buna dayanamaz."

Erdoğan ise düşük faizlere ilişkin, "Bu politika ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi gayet iyi biliyoruz" derken, süreci "ekonomik kurtuluş savaşı" olarak niteliyor.

Gelişmekte olan ülke para birimleri dolardaki küresel güçlü seyir nedeniyle değer kaybetse de TL'deki kayıp açık ara daha fazla oldu. TL, TCMB'nin ilk faiz indirimi sinyalini verdiği Eylül ayı başından düne kadar %35 değer kaybederken; TL'yi rand %9, real %7 değer kaybı ile takip etti. TL'nin yılbaşından beri değer kaybı dünkü kapanışa göre %42 civarında.

Goldman Sachs ve daha bir çok kurum TCMB'nin kısa vadede faiz indirimlerine devam edevbileceğini ancak bir süre sonra TCMB'nin faiz artırmak zorunda kalacağı öngörüsünde bulunuyor.

Bir çok bankacı TCMB'nin rezerv satışı ya da piyasa dışı uygulamalara gitmemesi halinde, önümüzdeki yılın ilk aylarında yüklü faiz artışlarına gitmesini bekliyorlar. Ancak bu beklentiler siyasilerin açıklamaları nedeniyle gittikçe azalıyor. Bu da daha belirgin bir TL değer kaybı getiriyor.

Dün güne Bu sabah güne 11.4 civarında başlayan dolar/TL en yüksek 13.45 seviyesini tewst ettikten sonra günü 12.7015 seviyesinden tamamladı. Kur bu sabah ise saat 0852 itibarıyla 13.0600/13.2500 seviyesinde. Aynı saatte euro/TL'de kotasyonlar 14.6840/14.8990, sepet bazında TL'de 13.8720/14.0748 seviyesindeydi.

Türkiye'nin 5 yıllık CDS'leri ise dün 482/491 baz puan ile 500 baz puana yaklaştı.

Piyasalarda ayrıca bugün Abu Dhabi Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayed El Nahyan'ın ziyareti de ekonomik bir işbirliği olup olmayacağı yönünden izlenen bir gelişme.