TL'de kamu tarafından yavaşlatılan değer kaybına rağmen enerji maliyetlerindeki yükseliş ve artan enflasyon uygulanan politikalara ilişkin endişeleri artırıyor.

ABD ve Avrupa'nın Rusya'nın petrol ihracatına yaptırım getirmeyi değerlendirmesi ve İran müzakerelerinin uzaması arz sorunları endişelerini kuvvetlendirirken Brent petrolünün fiyatı 139.13 dolara kadar yükseldi. Fiyatlar Aralık'ta 65 dolara kadar gerilemişti.

Rusya'nın ham petrol ihracatına yaptırım getirilmesi ihtimali ve İran ile olan müzekarelerin uzamasının ardından dünya genelinde stagflasyonun başlayacağı kaygılarıyla petrol fiyatlarının keskin şekilde yükselmesine, hisselerin ise değer kaybetmesine yol açtı. Geçen hafta da Brent ham petrolü %21 yükselmişti.

Dolar/TL ise Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesiyle 14.62'ye ulaşan yükselişinin ardından kamu desteğiyle 14'ün altına geriledikten sonra bu sabah güne 14.3 civarında başladı. Dolar/TL saat 0853'te 14.27/14.28 seviyesinden işlem gördü.

Türkiye'nin enerji faturası aylık 8 milyar doların üzerine çıkarark rekor kırarken tutarın her ay bu tutarın Merkez Bankası rezervlerinden karşılanan miktarı da artıyor. Artan enerji maliyeti ve bunun rezervlerle karşılanacak olması Türkiye'nin cari fazlaya odaklı ekonomi politikasına yönelik endişeleri tetikliyor.

Piyasa tarafından takip edilen TCMB'nin BOTAŞ dahil kamu iktisadi teşebbüstlerine Şubat'ta gerçekleştirdiği döviz satış miktarı da bugün saat 1000'da açıklanacak.

Rusya işgalinin enerji ve enflasyon etkisi haricinde turizm, gıda, hazır giyim ticareti başta olmak üzere Türkiye ekonomisine yönelik riskleri artıracak birçok etkisi bulunuyor.

Hükümet bu yıl için cari fazla beklediğini açıklamış olsa da ekonomistler cari açık tahminlerini düzenli olarak yukarı revize ediyorlar. Revizyonların petrol fiyatlarında neredeyse her gün devam eden yükselişle önümüzdeki dönemde de devam etmesinden endişe ediliyor.

Tüketici enflasyonu Şubat'ta %54.44'e yükselirken ekonomistler zirve tahminlerini %55'ten %65'e doğru yükseltti. TCMB'nin %14 politika faizi göz önüne alındığında negatif reel faizin 50 puana önümüzdeki aylarda yaklaşacak olması da riskleri artıran bir başka önemli neden.

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati geçen hafta 2022 ilk çeyreğine ilişkin göstergelerin, büyümede olumlu görünümün süreceğine işaret ettiğini belirtirken enflasyonla mücadelenin en önemli politika önceliği olduğunu söyledi.

Enflasyondaki yükselişe karşı hükümetin kısa sürede bütçe açığını artırıcı önlemler alması bekleniyor.

Piyasalarda Rusya Ukrayna sürecindeki sahadaki, diplomasideki takip ederken bir diğer taraftan yaptırımlar kaynaklı piyasa etkilerini izliyorlar. İç piyasada ise yarın başlayacak Hazine Mart ayı iç borçlanma programı da piyasada izlenecek gelişmeler arasında.

KKM'DE İMKANLAR VE VADE GENİŞLETİLDİ

Piyasalarda ayrıca geçen hafta başlayan ve hükümetin ilk etapta 25 milyar dolar yastık altı altının sisteme kazandırılmasını hedeflediği sistemin işleyişi ve kur korumalı mevduat sisteminin genişletilmesinin etkileri de takip edilecek.

Şirketlere en az altı ay olarak belirlenen kur korumalı (KKM) mevduat ve katılma hesabı vadesi üç aya düşürülürken desteklerden bir defa yararlanılmasına yönelik hüküm de kaldırıldı. Vade düşürülmesi iş dünyası tarafından bir süredir isteniyordu.

Bir bankanın döviz masası işlemcisi, "Artan enerji maliyetleri mevcut sistemde döviz ihtiyacını en belirgin artıran gelişme. Döviz ihtiyacında KKM önemli bir rol oynadı, aşağı yukarı 22 milyar dolarlık bir rezerv katkısı gördük. Vergi avantajı yıl boyunca devam edecek ancak 2021 son çeyrekteki TL değer kaybı nedeniyle döviz bozdurduğunuzda oluşan vergi ilk çeyrekte aynı oranda oluşmayacak, daha az olacak" dedi ve ekledi:

"Bu nedenle KKM'de kullanımın haftalık 7 milyar dolardan 2 milyar dolara kadar gerilediği görüyoruz. KKM'de yeniden kullanım hakkı getirerek sistemden çıkış kaynaklı döviz talebini durdurmayı, vade kısaltma ile ise yeni talebi artırmanın hedeflendiğini görüyoruz."

Rusya'nın Ukrayna'ya başlattığı askeri harekatın ardından dolar/TL yılbaşından bu yana seyrettiği 13.5 etrafındaki dar bandı yukarı yönlü ilk kez Şubat sonunda kırmıştı.

Dolar/TL'deki her yükseliş ya da kamu eliyle yaşanan her düşüş, kamunun artan döviz riski nedeniyle endişeyle takip ediliyor. TL ise sınırlı da olsa neredeyse her gün değer kaybı yaşıyor küresel piyasalarda da farklılaşsa da benzer bir satış baskısı hakim.

Bireyler kur korumalı mevduat sisteminin ilan edildiği Aralık sonundan beri en yüksek haftalık döviz mevduatı artışını 1.22 milyar dolar ile Rusya-Ukrayna endişelerinin belirginleştiği 28 Şubat ile biten haftada gerçekleştirdi. Piyasalar lokallerin yeniden dövize yönelip yönelmeyeceğini yakından takip ediyor.

Öte yandan 3 Mart itibarıyla KKM hesaplarındaki toplam tutar 535 milyar liraya ulaştı. Bu tutarın %58'i yani 308 milyar TL'si (22.8 milyar dolar) TCMB kapsamında dönüşümlerden, %42'si yani 227 milyar TL'si Hazine kapsamındaki dönüşümlerden geldi. TCMB kapsamında tüzel kişilerin payı 229 milyar TL ile %74, gerçek kişilerin payı da 79 milyar TL ile %26 oldu.

TCMB Ocak ayı itibarıyla döviz rezervlerinde hem düşüş, hem artış yönlü etki eden daha aktif bir kur politikası izlemeye başladı. Analistler yeni düzeni kamu kontrolünün daha çok olduğu bir kur politikası olarak tanımlıyor.