Ekonominin belirsiz senaryosu içinde bir haftayı daha geride bıraktık. Beklentiler ve olağanüstü gelişmelerin yaşantıyı belirli bir şekilde etkilemesi ile hayat anlam kazanıyor. Geçtiğimiz hafta ekonomi dünyasında neler oldu, bundan sonra neler olabilir, kim ne yaptı ya da ne yapmalıydı bakıyoruz. Enflasyon ne olacak, Bankalara neler oluyor. Döviz emtia fiyatlarını nasıl etkileyecek. Bu soruların geçtiğimiz haftanın gündemi olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bir de Eylül ayının dış borç ödeme ayı olduğunu düşündüğümüzde zorlu günler bizimle olacak gibi. 

Merkez Bankası Eylül ayı beklenti anketi yayınlandı. Geçen ay yüzde 3,28 olan eylül ayı TÜFE artışı beklentisi, bu haftaki anket döneminde yüzde 2,98'e geriledi. TÜFE'de artış beklentileri 12 ay sonrası için yüzde 41,99'dan yüzde 36,73'e, 24 ay sonrası için de yüzde 24,35'ten 20,63'e indi. Ankette katılımcıların 2022 yılı büyüme beklentisi yüzde 4,8 oldu. 

Altın piyasaları

İsterseniz ilk olarak altın piyasasıyla ilgili bakalım. Altında yüksek faiz artışı fiyatlaması yapılıyor. Altın, ABD ekonomik verilerinin daha uzun parasal sıkılaşmaya yol açacağı ve Fed'in Eylül toplantısında 75 baz puanlık artış yapacağı yönündeki tahminlerin etkisiyle iki yılın en düşük seviyesini gördü.

Borsa İstanbul haftaya damgasını vurdu. 100 endeks 2382 puandan 3521 puana yükselirken, bu perdenin yıldızı 1933 puandan 4571 puana yükselip yüzde 136 değer artışına imza atan BIST Banka oldu. Küresel piyasalardan bağımsız gelişen bu lokal rallide BIST sanayi endeksi de yüzde 31 yükseldi. Borsada sektörel ve ulusal endekslerin 63 tanesi günü yükselişle tamamlarken 8 tanesi ise günü düşüşle tamamladı. Banka hisseleri karları artınca hisselerin yükselmesi yatırımcıları şaşırttı. Ama bir haftada çakıldı. Bunu iyi araştırmak lazım. Borsanın güvenilirliği konusunda çok dikkatli olmak lazım.

Borsa’da işlem gören hisse senetleri içerisinde endekse dahil olan toplam 100 hissenin, 62 tanesi değer kazanırken, 35 tanesi ise değer kaybetti. BIST 100 endeksine dahil hisselerin işlem hacimleri toplamı 72,176,712 Bin Türk Lirası oldu. Bu hacmin borsa toplam işlem hacmi içindeki oranı %85.56 olarak gerçekleşti. 

Düşüş eğilimi yavaşladı

Borsa İstanbul, Salı günü %6’ya ulaşan sert düşüşün ardından rallisine son vererek düzeltme trendine girdi. Bu hafta %4’e yakın değer kaybına ulaşan BIST 100, haftanın son günü düşüş eğilimini yavaşlatmış durumda. Günlük işlem hacmi ise 62 milyar TL seviyesinde gerçekleşti.

Hafta başından ortasına kadar sert düşüşler gören bankalar, borsayı aşağı çekerken haftanın son iş gününde düşüş eğilimini yavaşlattı. Son saate girilirken banka endeksi, %4’e yakın düşüşle devam ediyordu. Faktöring, bugün %5 düşüşle en çok kaybeden endeks oldu.

Bu hafta, Borsa İstanbul’da işlem gören gayrimenkule dayalı finansal araçların bilgi platformu olan GEFAS 15 Eylül 2022 tarihinden itibaren veri yayınına başladı. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından işletilecek olan GEFAS, yatırımcılara şeffaf ve doğru bilgiler sunarak, daha etkin ve sağlıklı yatırım kararları almalarını amaçlıyor. Ayrıca gelişen finansal piyasalara ait yeni ürünlerin platforma eklenmesi sayesinde, dinamik bir bilgi platformu sistemi olma vizyonu taşıyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından işletilecek olan Gayrimenkule Dayalı ve Gelişen Finansal Araçlar Bilgi Sistemi (GEFAS) sitesine 15 Eylül 2022 tarihinden itibaren tüm yatırımcılar ulaşabilecek. Borsa İstanbul piyasalarında ve pazarlarında günlük olarak işlem gören gayrimenkule dayalı finansal araçların bilgilerinin paylaşılacağı GEFAS; yatırımcıların gayrimenkule dayalı finansal araçlara yatırım seçeneklerini çeşitlendirebilmesi için Borsa İstanbul’da işlem gören “Kira Sertifikası”, “Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları Pay Senedi” (GYO) ve “Gayrimenkul Yatırım Fonu” (GYF), Gayrımenkul Sertifikası ürün, ihraçcı ve performans bilgilerine erişimi kolaylaştırmak hedefiyle, sektörde şeffaflık ve etkin işleyişi geliştirmek için oluşturuldu.

Dış borçlar

Bu haftanın üzerinde en çok konuşulan konularından biri de dış borçlar oldu. Ülkemizin 182 milyar dolar kısa vade dış borcu var. % 42 si Dolarla. % 38’i Euro olunca turizm bölgeleri, Kamu ve diğer bankaları ve Tahtakale’de farklı döviz kuru oluşuyor. Bu enflasyonist baskı altında döviz ihtiyacı had safhaya çıkmış durumda. Ödemeler dengesi de bozuluyor, sanayi düşüyor, işsizlik de artacak gibi görülüyor. 

Merkezi Yönetim Bütçesi fazla vermeye devam ediyor. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Merkezi Yönetim Bütçesi'nin 3,5 milyar lira, faiz dışı fazlanın da 26,2 milyar lira seviyesinde gerçekleştiğini açıkladı. 

Bu haftayı özetlersek;

Dışişleri Bakanlığı, Türkiye ile ABD arasındaki Stratejik Mekanizması üçüncü tur istişareleri hakkında ortak yazılı açıklama yayımladı. Açıklamada, toplantıda Türkiye ile ABD arasındaki ikili ilişkilerin temellerini oluşturan ekonomik, güvenlik, kültürel ve sosyal derin bağların gözden geçirildiği vurgulandı.

Küresel resesyon riski

Dünya Bankası, yüksek enflasyona karşı merkez bankaları eş zamanlı olarak faiz oranlarını artırdıkça 2023'te küresel resesyon riskinin arttığını bildirdi.

BM, Azerbaycan ile Ermenistan'ı gerilimi azaltmak için acil ve somut adımlar atmaya çağırdı.

ABD Dışişleri Bakanlığı, BM ve Türkiye'nin aracılığıyla Ukrayna'nın Karadeniz limanlarından güvenli tahıl ihracatının yapılmasına izin veren anlaşmanın küresel gıda fiyatlarını düşürdüğünü ve küresel pazarlara 2,7 milyon metrik tondan fazla tahılın taşınmasını sağladığını bildirdi.

Almanya Maliye Bakanı Lindner, “Enflasyon kontrolden çıkabilir” uyarısında bulundu. 

ABD yönetimi, ülkeye yönelik yabancı yatırımlar konusunda ulusal güvenlik değerlendirmelerini yoğunlaştıracaklarını açıkladı.

Ulusal Süt Konseyi çiğ süt tavsiye fiyatının, 1 Ekim itibariyle üreticinin eline litre başına net 7,50 TL geçecek şekilde sabit bıraktı.

Arjantin Merkez Bankası, faiz oranını 550 baz puan artırdı.

Elon Musk yüksek montanlı faiz artışının deflasyon riskini gündeme getireceğini, Fed'in faiz indirmesi gerektiğini söyledi.

Önümüzdeki hafta 'merkez'lerin haftası

Önümüzdeki hafta piyasaların gündeminde Merkez Bankaları olacak. Önce Fed, ardından TCMB ve BoE'nin faiz kararları açıklanacak. Yurt içi taraftan başlamak gerekirse; TCMB tarafından geçen ay piyasalarda sürpriz sayılabilecek bir faiz indirim kararı geldi ve politika faizi %14,00'ten %13,00'e çekildi. TCMB karar metnine bakıldığında ‘Küresel barış ortamı ile dezenflasyonist sürecin başlayacağının ön görülmesi ve küresel büyümeye yönelik belirsizliklerin ve jeopolitik risklerin arttığı bir dönemde sanayi üretiminde yakalanan ivmenin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi açısından finansal koşulların destekleyici olmasının önem arz ettiği, bu kapsamda politika faizinin 100 baz puan düşürülmesine karar verildiği’ belirtilmişti. Yani genişleyici para politikaları ön plana çıkarak, diğer ülkelerin tersine enflasyon değil büyüme ekonominin temelini oluşturacak. Bu kapsamda genişleyici politikalar devam ederek resesyon korkuları konuşulmayacakken, yurt içinde enflasyonu düşürmek için uygulanan tedbirlerin yanı sıra gerek baz etkisi gerekse de yurt dışı kaynaklı gelişmeler ile enflasyonun gerilemesi beklenmekte. Ağustos'ta da aylık bazda enflasyonun düşüş eğilimine girdiği görüldü. Bugün açıklanan TCMB Piyasa Katılımcıları Anketi'nde ise yıl sonu enflasyon beklentisi %70,6'dan %67,73'e revize edildi. Geçen ayki metin baz alındığında ve kur tarafındaki yükseliş ile birlikte yüksek enflasyon devam ettiğinden TCMB'den önümüzdeki hafta faiz kararında değişiklik öngörmüyoruz.

75 baz puan mı? 100 baz puan mı?

75 Baz puan mı? 100 baz puan mı? Piyasalar Fed'den bu sorunun cevabını arıyor. Ağustos ayında ABD tarafındaki enflasyon verilerinin beklentilerin üstünde kalmasıyla Fed'in 75 baz puanlık faiz artırımına kesin gözüyle bakılmakla birlikte 100 baz puanlık faiz artışı da konuşulmaya başlandı. Nisan ayında geri çekilen ABD enflasyon verisi sonrasında tüm gözler Eylül'e çevrilmiş ve o dönemde Fed'in agresifliğine son verebileceği konuşulmuştu. Ancak tabiri caizse evdeki hesabın çarşıya uymaması ve yüksek enflasyon seviyelerinin devam etmesiyle Fed tarafından agresif faiz artırımları gözlendi. Enflasyonun kontrol altına alınması adına tüm araçların kullanılacağı sinyalleri fazlasıyla arttı. Fed'in şahin tutumunun devam etmesiyle ABD kanadı büyümeyi ikinci plana attı diyebiliriz. Çünkü enflasyonist risklerin artışı ve dolar endeksinin yukarı yönlü seyri ile birlikte agresif faiz artışları, 2022'de devam edecek gibi gözüküyor. Olası faiz artırımında dolara olan talebin artmasını ve yapılacak açıklamalar ile birlikte şahin tutumun devam ederek faiz artırım sinyallerinin verilmesi durumunda kısa vadede global tarafta baskı oluşabileceğini düşünüyoruz.

Ertelenen BoE faiz kararı 22 Eylül'de

Kraliçe Elizabeth'in vefatının ardından 15 Eylül'de yapılması planlanan BoE faiz kararı 22 Eylül'e ertelendi. Gelişmiş ülkeler arasında faizi ilk artıran Merkez Bankası olan BoE'nin yüksek enflasyon ortamında faizlerdeki artışı devam ettirmesi bekleniyor. Ayrıca BoJ'da haftaya faiz açıklayacak Merkez Bankaları arasında.