Sedat YILMAZ

Türkiye ekonomisi 2019 yılının olumlu verileriyle 2020 yılına umutla girdi. Büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansındaki tablo yeni yılın geçen seneye göre daha iyimser bir trend izleyeceği öngörüsünü artırdı. Özellikle Euro Bölgesi’nde daralmayı gösteren verilere karşılık ABD ve Çin’den gelen olumlu imalat PMI rakamlarının küresel ekonomiyi iyimserleştireceği ve bunun Türkiye ekonomisine müspet yansıyacağı tahmin ediliyor.

Büyümenin öncü göstergesi imalat sanayinde kötü başladığımız yılı iyi tamamladık. 44,2 puanla başladığımız 2019’un son ayında imalat PMI endeksi 49,5 oldu. İstanbul Sanayi Odası İstanbul İmalat PMI ise Aralıkta 52,6’ya gerilemesine rağmen iyimserlik devam ediyor. Türkiye’nin dış ticaret deposu Euro Bölgesi’nde Aralık ayı imalat PMI’ı 46,3 olurken Çin 51,5 ve ABD 52 ile imalat sanayinde olumlu havayı koruyor.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ise yüzde 46’sı imalat sektöründe olmak üzere 116 milyar liralık yatırıma teşvik belgesi verdiklerini ve buradan 186 binin üzerinde bir istihdam beklediklerini söylemesi de imalat sanayinde ivmenin artacağını bunun da resmi sanayi üretim verilerine yansıyacağını gösteriyor. Bakan Varank, Ocak-Kasım döneminde verdikleri 104 milyar liralık yatırımı tamamlama vizesini hatırlattı ve söz konusu vize sonucunda 157 binin üzerinde istihdam sağlandığına işaret etti.

Eşit değerin yarım puan altında

Türkiye imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI Satın Alma Yöneticileri Endeksi yılı 49,5’lik iyileşmede eşik değer olan 50’nin yarım puan altında kapattı. Değerler Türkiye’de hafif bir yavaşlamaya işaret etse de Aralık ayında gerçekleşen 49,5’luk imalat PMI rakamının yıl ortalaması üzerinde olmasının iyi bir gelişme olduğu belirtiliyor.

Diğer taraftan İSO İstanbul İmalat PMI, Aralık’ta 52,6’ya gerilemesine karşılık üst üste 4 ay boyunca güçlü bir seyir izlemesi ve güçlü seyri beşinci aya taşıması sektörde iyileşmenin olduğunu göstermesi açısından önemli bulundu.

İSO ve IHS Markit’ten elde edilen PMI anketinde Aralık’ta imalat sanayi üretiminde üst üste ikinci ay iyileşme yaşandığını gösterdiği, buna bağlı olarak firmaların satın alma faaliyetlerini artırdığı, yeni siparişlerdeki istikrarlı iyileşme seyrinin üretim artışını teşvik ettiğini ancak firmaların istihdam seviyesinin halen mevcut iş yükünü karşılama noktasında yeterli olduğu belirtildi.

İstihdam ve stok oluşturmada yetersiz

Anket çalışmasında yeni ihracat siparişlerinde ise hız kaybının devam ettiği ancak düşüşün son 5 ayın en düşük oranı olduğu, üretim ihtiyaçlarındaki artışa bağlı firmaların satın alma faaliyetlerinin 2 yıldır süren düşüşün ardından hızlandığı, ancak stok oluşturmada yetersiz kaldığı kaydedildi.

Diğer yandan anket çalışmasında; Kasım ayında yaklaşık 5 yılın en düşük seviyesine gerileyen girdi maliyetlerinin enflasyonu yılın son ayında yükselttiği, ancak seri ortalamanın ise belirgin şekilde altında kaldığını gösterdiği, girdi maliyetlerinin artışı ise para birimindeki zayıflıktan kaynaklandığı ifade edildi.

Maliyet yüklerindeki artışların firmaların satış fiyatlarını hafifçe yükseltmesine yol açtığı ve böylece fiyatlardaki 3 aylık düşüş eğiliminin sona erdiği raporlanan anket çalışmasında, imalat PMI verilerinin 2019 yılının sonunda toparlanma sürecini devam ettirdiği, söz konusu durumun resmi sanayi üretim verilerinde de artışa sebep olacağı ve söz konusu çerçevede geçen yıla göre 2020 yılına daha yüksek bir güvenle bakıldığı bildirildi.

Daralma hız kesti, çıkış başladı

Analistler Türkiye imalat PMI’yı değerlendirirken büyümenin öncü göstergesi imalat PMI’deki rakamların daralmanın hız kestiğini, risklerin ise dengelendiğini söylediler. Türkiye’de üretimdeki artış görünümünün sanayi üretimine paralel olduğunu, yeni siparişlerdeki artışın da büyüme projeksiyonuna yönelik olumlu sinyaller verdiğini vurgulayan analistler son 4 ayda artan girdi maliyetlerindeki fiyat artışlarının ise enflasyonu bir miktar yukarı yönlü etkileyeceğini tahmin ettiler. ABD, Çin ve Euro Bölgesi PMI’lerindeki gözlenen iyileşmenin de küresel ekonomi açıdan önemli olduğunu belirten analistler, bu iyileşmenin Türkiye’deki dengelenmeyi de pozitif yönde etkileyeceğini ifade ettiler.

Bu arada Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet koşullarını ölçen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi de önümüzdeki günlerde açıklanacak. Endeks Kasım ayında 50,1 olmuştu. Kasım ayında ihracatçıların talep koşullarında sınırlı bir iyileşmeyi yakaladıklarına işaret eden endeksin özellikle ihracatta en büyük 3 Pazar olan Almanya, İngiltere ve İtalya’daki ekonomik zayıflık sebebiyle bir miktar zayıfladığını göstermişti.

ABD’de Kasım ayında üretimin büyümesinin son 4 ayın en yüksek hızına ulaştığı ifade edilen anket çalışmasında Fransa ve İspanya’da aynı artış ivmesinin gözlendiği, Rusya’da ise güçlü bir üretim artışının gerçekleştiği belirtilmişti.

ABD ve Çin iyimser, Avrupa karamsar

ABD ve Çin ekonomilerinde imalat PMI verileri olumlu gidişatını sürdürüyor. Çin’de imalat sanayi PMI Aralık’ta 51,5 olarak gerçekleşti. Çin’de Kasım ayı imalat PMI 51,8 olmuştu. Söz konusu gelişmeyle Çin Merkez Bankası’nın zorunlu karşılıklarda indirime gitmesi ve ABD ile ticaret görüşmelerindeki iyimserlikle birlikte ekonominin gelecek aylarda daha da olumlu hale geleceği ifade ediliyor. ABD'de imalat sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) ise Kasım'da 52,6 Ekim’de de 52,2 değerini almıştı. Aralık ayı beklentisi ise 52.

Bu arada negatif faiz, parasal ve hükümet teşviklerine rağmen Euro Bölgesi’nde imalat PMI Aralık’ta 46,3 olarak gerçekleşti ve onbir aydan itibaren ardı ardına düşüşünü sürdürdü.  İmalat PMI Kasım’da 46,9 olmuştu. Avrupa Bölgesi’nde işsizlik ise 2013 yılından bu yana zirveyi gördü. ABD/Çin ticaret gerginliği ve Brexit’in verdiği olumsuzluğun azalmasına karşılık Avrupa’daki daralma dikkat çekti.