Tetra Pak Türkiye Sürdürülebilirlik Direktörü Volkan Aydeniz, şirketin geçmişi, yaptığı çalışmaları ve gelecekteki vizyonu ile ilgili Analiz’e değerlendirme yaptı. Aydeniz, Tetra Pak olarak küresel sürdürülebilirlik politikaları çerçevesinde üretim ve tüketimin her evresinde çevreyi korumayı esas aldıklarını söyledi.

Aydeniz, “İyi olanı korur marka vaadimizle Türkiye’de 1972 yılından beri faaliyet gösteriyoruz. Tetra Pak için Türkiye, son derece önemli bir ülke ve İzmir’deki fabrikamız da yaptığımız büyük yatırımlar arasında yer alıyor. Dünya genelindeki net satışlarımıza baktığımızda Türkiye 16’ncı sırada yer alıyor. Yapılan yatırımlarla 10 milyar paketi aşan üretim kapasitesi ve toplam 65 bin metrekare alana sahip fabrikamızda üretilen yaklaşık 7 milyar paket, dünyanın 4 kıtasında, 46 ülkeye ihraç ediliyor” dedi.

Aydeniz, arkadaşımız Kübra Çetindağ’ın soruların cevaplandırdı. 

Hangi ürün ve hizmetleriniz Türkiye'de sunulmaktadır? 

Kendimizi; gıdayı, insanı ve geleceği korumaya adıyoruz. Bu vizyon doğrultusunda içecek kategorisi içinde süt, %100 meyve suyu, meyve nektarı, meyveli içecekler, su, soğuk çay, soğuk kahve, yoğurtlu içecekler ve fermente içecekler gibi pek çok sıvı ve yarı sıvı gıda ürünlerini paketleme ve proses çözümlerine sahibiz. Fabrikamız, 38 adet ürün çeşitliliği ile globaldeki diğer fabrika ortalamasının üzerinde yer alıyor. Ayrıca Tetra Pak’ın kendi iç değerlendirmesinde 3 kez yılın fabrikası ödülünü kazanan ilk ve tek fabrika olarak dikkat çekiyor.

Globalde ve Türkiye'de kaç kişiye istihdam sağlamaktasınız?

Dünyanın lider gıda işleme ve paketleme çözümleri şirketi olarak 160’ın üstünde ülkede 25 bine yakın çalışanımız bulunuyor. Dünya genelinde 27 pazar şirketimizde 87 satış ofisine sahibiz. Türkiye yapılanmamızda ise İzmir Kemalpaşa fabrikamız, Bursa ve İstanbul ofislerimiz ile yaklaşık 350 kişiye istihdam sağlıyoruz.

Döngüsel ekonomi ve sürdürülebilirlik

Tetra Pak, döngüsel ekonomiyi destekleyen sürdürülebilirlik konusuna nasıl bir yaklaşım benimsemektedir?

Gezegenimiz bugün çok sayıda çevresel tehdit ile karşı karşıya. Bizim de iddiamız ve hedefimiz sadece gıdayı korumak değil, aynı zamanda insanı ve geleceği de korumak. Geleceğin tamamen yenilenebilir, tamamen geri dönüştürülebilir ve karbon nötr olan içecek kartonunu geliştirmeye yönelik bir yolculuktayız. Dolayısıyla sürdürülebilirlik, iş süreçlerimizde en büyük itici gücümüz diyebiliriz. Ambalajlarımızın geri dönüştürülebilir olmasını sağlamak için büyük çaba sarf ediyoruz. Tüm karton ambalajlarımız geri dönüştürülebilir özelliğe sahip ve ambalaj malzemelerinin yenilenebilir içerik yüzdesi ise ortalama %75. Ambalajlarımızın tamamı düşük karbonlu döngüsel ekonomiyi destekliyor. Ayrıca bu kapsamda toplumsal bilinç oluşturmak için projeler de geliştiriyoruz. Bu projelerimizi özetlemek gerekirse; İçecek kartonu bileşenlerinden polimer ve alüminyumun geri dönüştürülmesi için Afyonkarahisar’da Aytı Entegre firması ile iş birliği kurduk. Aytı Entegre; 2022 yılı başında devreye alınan 5 bin ton nihai ürün kapasiteli tesiste, içecek kartonunun polietilen ve alüminyum katmanlarını geri dönüştürerek inşaat, mobilya gibi sektörlerde kullanılan OSB ve kontrplak muadili paneller ile çatı kaplama panellerinin üretiminin tamamını atıklardan gerçekleştiriyor. Viking Kağıt ile yaptığımız iş birliği kapsamında kendi tesislerinde ürettiği, Türkiye'de ve bölgemizde ilk olan çevre dostu benzersiz tüketim ürünleri "Select Nature" markasıyla hem yurt içi hem de yurt dışında tüketicilerle buluşturuluyor. Tetra Pak ortaklığıyla hayata geçirilen Recyfiber® teknolojisi sayesinde yıllık kapasitesi 20 bin ton olan tesiste içecek kartonlarının sadece kağıt kısmının geri dönüşümü sağlanıyor. Kahramanmaraş Kağıt ile yaptığımız iş birliği sonucunda 2016 yılında ilk yatırımı kağıt geri kazanımı tesisinde yaptık. Akabinde 2021’de yıllık 3 bin ton kapasiteli polyAl geri dönüşüm hattını kurduk. Momentum Atık Yönetimi iş birliği kapsamında ise Ankara'da 1,5 milyon euro değerinde bir yatırıma imza attık. Tesiste günde 100 ton ambalaj atığı türlerine göre ayrıştırılacak ve yılda yaklaşık 5 bin ton karton ambalaj ayrıştırılacak. Ayrıca ülkemizde ilk kez içecek kartonlarını diğer atıklardan otomatik olarak ayıran bir teknoloji kullanılacak. Yatırımlarımızın sonucunda 2023 yılında toplam 4 bin 400 ton atığın toplama, ayrıştırma ve tedariki gerçekleştirildi.

Tüketici ambalaj tercihinde seçici 

Gıda ve içecek sektöründe ambalajın önemi nedir, sektör trendleri ne yönde ilerlemektedir ve tüketicilerin ambalaj seçimlerini ne gibi faktörler öne çıkıyor? 

Bu yıl içerisinde tüketicilerin sürdürülebilir ambalaj ve çevreye sorumlu tüketim konularına yönelik “Sürdürülebilir Ambalaj Araştırması” gerçekleştirdik. 505’i Türkiye’den olmak üzere dünya genelinde toplam 14 bin 500 kişinin katıldığı araştırmaya göre, tüketicilerin büyük bölümü, evlerindeki gıda israfını azaltmak için çözüm arayışı içerisinde. Bu kapsamda tüketicilerin yüzde 82’si, çevresel sorunların kritik öneme sahip olduğunu düşünüyor. Çevresel anlamda en fazla endişe duyulan konular ise çevre kirliliği, ormansızlaşma ve bilinçsiz arazi kullanımı, su kıtlığı, doğal kaynakların tükenmesi, küresel ısınma/iklim değişikliği, gıda israfı olarak sıralanıyor. Biz de tüketicilerin geri bildirimine önem veren bir şirket olarak, gıda israfını önlemeye yönelik adımlar atıyoruz. Gıda kaybını ve israfını azaltma çabalarımız, toplam israfın yüzde 12'sini oluşturan işleme ve paketleme aşamasına odaklanıyor. Tetra Pak olarak faaliyet gösterdiğimiz sektör gereği tüketici alışkanlıklarını ve değişen ihtiyaçları sürekli gözlemlemek durumundayız. Global Ar-Ge laboratuvarlarımızda ürettiğimiz tüm ürünler, tüketici taleplerinden izler taşıyor. Günümüze baktığımızda; ambalajlarda akıllı fonksiyonların bulunması, örneğin daha kolay boşaltılabilmesi, daha kolay ambalajların geliştirilmesi, ürünlere daha uzun raf ömrü sağlayan ambalajların tasarlanması, güvenle açılıp kapatılabilen ambalajlar geliştirilmesi, her ürünün farklı boyutlar seçeneğinde sunulması gibi hususlar ön plana çıkıyor. Yukarıda bahsettiğim araştırmamızdan da görüleceği üzere çevresel etkisinin en aza indirildiği ürünler de tüketici tarafında oldukça revaçta. Biz de yenilikçiliğe olan bağlılığımızla gıdanın tüketildiği her yerde trendleri yakından takip ediyoruz.

Gıda güvenliği ve raf ömrü Tetra Pak, gıda güvenliği ve ürünlerin raf ömrünü uzatmak için hangi inovatif ambalaj çözümlerini sunmaktadır? 

Mevcut ve gelecekteki nüfusumuzun ihtiyaçlarını sürdürülebilir bir şekilde karşılayabilmemiz ve Paris Anlaşması'nın hedeflerine etkili bir şekilde katkıda bulunabilmemiz için gıda sistemlerini dönüştürmemiz gerekiyor. En önemlisi, bu sistemlerin dayanıklılığını ve uzun vadeli sürdürülebilirliğini inşa etmek için her adımda karbonu azaltmamız gerekiyor. Kuruluş nedenimiz olan gıda güvenliği, 2030 stratejisine yönelik odaklandığımız dört temel alandan birini oluşturuyor. Tetra Pak olarak, gıda işleme teknolojisi ve paketleme çözümlerindeki engin uzmanlığımız, ölçeğimiz ve küresel erişimimizden yararlanarak önemli bir rol oynayabileceğimize inanıyoruz. 2023 yılı Aralık ayında düzenlenen COP28'de yeni gıda sistemleri dönüşüm stratejimizi açıkladık. “Daha sürdürülebilir süt ürünlerine geçişin sağlanması”, “yeni gıda kaynakları için inovasyon”, gıda kaybının ve israfının azaltılması”, “sürdürülebilir paketleme sayesinde güvenli beslenmeye erişimin yaygınlaştırılması” olmak üzere dört ana yol haritamızı paylaştık. Tetra Pak'ın tek adım teknolojisi; ayırma, karıştırma, standardizasyon, ısıl işlem ve daha fazlasını tek bir adımda birleştiriyor. Bu teknoloji, daha esnek ve uygun maliyetli üretim sağlarken, çevresel etkiyi yüzde 40 oranında azaltıyor. Pastörizatörlerde ve UHT ünitelerinde düşük kayıplı denge tankı tasarımı, ürün tanka girmeden önce maksimum miktarda suyun uzaklaştırılmasını sağlıyor, böylece su ve ürün karışımı azaltılıyor. Bu yöntem, karışım aşamasındaki litre değerini yüzde 50'nin üzerinde düşürerek ürün kayıplarında önemli bir azalmaya yol açıyor. Dondurma hattı içgörüsü teknolojisi ise dondurma üreticilerine tüm dondurma hattından alınan yüzlerce veri noktasına dayanan raporlar sunuyor. Bu sayede üreticiler, sorunun neden meydana geldiğini anlayabilecek verilere sahip olurken, gıda güvenliğini daha kolay sağlayabiliyor. Bunların yanı sıra plastik miktarını azaltmak için, kağıt pipetler ve bitki bazlı pipetler ve kapaklar gibi sürdürülebilir seçenekler de sunuyoruz.

Sosyal sorumluluk projeleri

Sürdürülebilirlik konusunda geliştirdiğiniz sosyal sorumluluk projeleriniz var mı? 

Çevre ve sürdürülebilirlik konusunda toplumsal bilinç oluşturmak ve 7’den 70’ye herkese çevreci yaklaşımı aşılamak için farklı projeler geliştiriyoruz. Bu vizyon doğrultusunda 2019 yılı itibarıyla hayata geçen, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın TEMA Vakfı aracılığıyla sürdürdüğü "Sıfır Atık Eğitim Projesi”ne destek veren tek özel şirketiz. Projeyle çocukların sıfır atık kavramını tanımaları, bu kapsamda günlük yaşamlarında atıkları nasıl azaltacakları, nasıl daha az tüketecekleri ve farklı şekillerde nasıl değerlendirebilecekleri konularında farkındalık kazanmalarını hedefliyoruz. Bu doğrultuda projenin başlangıcından 2024’e kadar toplam 400 bin çocuğa ulaştık. Önümüzdeki süreçte de Sıfır Atık Eğitim Projesi’ne devam edeceğiz. Yarattığınız etkinin tüm çocukları kapsayacak şekilde büyümesini hedefliyoruz.

 Geri dönüşüme yatırım yapılıyor 

Tetra Pak'ın son yıllardaki yatırımları ve büyüme stratejileri nelerdir? Ayrıca yeni pazar hedefleriniz var mı? 

Türkiye’de içecek kartonlarının geri dönüşümüne başladığımız 1995 yılından bu yana da 9 milyar adedin üzerinde içecek kartonunun geri dönüştürülmesine katkı sunduk. Kağıt fabrikaları ve geri dönüşüm firmalarıyla iş birliği içerisinde içecek kartonu geri dönüşümü tesislerine yatırım yaparak neredeyse 20 yıldır ambalaj atığı yönetim sistemine aktif şekilde katkıda bulunuyoruz. Öte yandan 2023 yılının son döneminde Danone’nun Türkiye'de yeni açılan süt ürünleri tesisinin bir parçası olan tıbbi beslenme hattı için sermaye donatımı ve paketleme malzemesi tedarik etmek üzere iş birliği yaptık. İş birliği kapsamında yaklaşık 10 milyon euro yatırım gerçekleştirdik. Momentum Atık Yönetimi’yle yaptığımız yatırım, Tetra Pak olarak Çin’den sonra içecek kartonlarını ayrıştırma amacıyla yaptığımız ikinci kapsamlı yatırım. Dolayısıyla hem dünyadaki diğer projelerimize model teşkil edecek hem de Türkiye’deki geri dönüşüm değer zinciri oluşturma planlarımızın gidişatını belirleyecek. Tüm bunların yanı sıra halihazırda Mısır, Libya, Tunus, Fas, Cezayir, Güney Afrika, Kenya, Nijerya, İran, Irak, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Gürcistan, Filistin, Ürdün, Lübnan, Kuveyt, BAE, Tayland, Endenozya, Çin, İtalya ve Ukrayna’ya ihracat yapıyoruz. Ayrıca 2023 yılında Kırgızistan ve Türkmenistan’a ilk ihracatımızı gerçekleştirdik. Market gereksinimi ve fabrika kapasite durumuna göre yeni pazarlar oluşabilir.