Sedat YILMAZ

Yılın ikinci çeyreğinin ilk ayı olan Nisan ayı istihdamla ilgili sevindirici istatistikler veremedi. Birinci çeyrekte oluşan olumlu veriler Nisan’da yıllık bazda iyimserliğini devam ettirse de aylık bazda gerçekleşen işsizlik verileri yılın geri kalan çeyrekleri için müspet bir trend çizemedi.

Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre, Nisan’da iş gücüne katılanların sayısı 32,5 milyon kişiye, iş gücüne katılma oranı yüzde 51,3’e yükseldi. Geçen yılın Nisan’ına göre 2,9 milyon kişinin katılımıyla istihdam yüzde 3,9 artarak 28 milyon kişiye çıktı.

İşsizlik oranı ise Mart’a göre Nisan’da yüzde 13,9 oldu. Yıllık işsizlik oranı Ocak’ta yüzde 12,5, Şubat’ta yüzde 13,2 ve Mart’ta yüzde 13,1 olmuştu.

Atıl iş gücü da 1,7 puan artışla yüzde 27,4 olarak gerçekleşti. Genç işsizlik oranı yüzde 25,6,  tarım dışı işsizlik ise 1,3 puan yükselerek yüzde 16,2 şeklinde ölçüldü.

TÜİK’e göre kayıt dışı çalışanların oranı, geçen yılın aynı ayına göre 0,8 puan azalarak yüzde 28,4’e geriledi. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı geçen yılın aynı ayına kıyasla 0,7 puan azalarak yüzde 16,4 şeklinde gerçekleşti.

Ekonomide istihdam oranı, çalışanların kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfusa kıyaslaması olarak biliniyor. İş gücü ise, bir ücret ödemesi veya bir gelir karşılığında bir işte istihdam edilen çalışanlardan oluşuyor. TÜİK işsizi de, henüz çalışmayan kişilerden iş aramak için son 4 hafta içinde arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabileceğini bildirmiş kişi olarak tarif ediyor. Atıl iş gücü ise zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel iş gücü ve işsizlerden meydana geliyor.

İş gücünde sınırlı artış

Nisan ayında iş gücü sayısı 83 bin kişi artışla 32,56 milyon kişiye ulaşırken sınırlı da olsa katılım oranı yüzde 0,1 yükselişle yüzde 51,3 oldu. İkinci çeyreğe pek iyi başlayamayan istihdam salgın şartlarına rağmen aylık bazda 193 bin kişi azalmasına karşılık yıllık bazda 2,98 milyon kişi artışla 28 milyon kişiye yükseldi. İstihdam oranı aylık bazda 0,4 düşerken yıllık bazda bu artış yüzde 3,9 oldu. Çalışabilir nüfusa göre toplam istihdam oranı 0,1 puan gerilemeyle yüzde 44,2 ölçüldü. Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam önceki aya göre 2 milyon 887 bin kişilik bir artış kaydetti.

Aynı dönemde istihdam edilenlerin sayısı tarım sektöründe 62 bin kişi, inşaat sektöründe 9 bin kişi artarken sanayi sektöründe 212 bin kişi, hizmet sektöründe 52 bin kişi azaldı. İstihdam edilenlerin yüzde 18’i tarım, yüzde 21,3’ü sanayi, yüzde 6,4’ü inşaat, yüzde 54,2’si hizmet sektöründe yer aldı.

Sektörlerin istihdam içindeki payları aylık bazda kıyaslandığında, yalnızca sanayi sektörü 0,8 puan düşüşle yüzde 21,3’e gerilerken tarım 0,3 puan ile yüzde 18’e, inşaat 0,1 ile yüzde 6,4’e, hizmet 0,2 puan ile yüzde 54,3’e yükseldi.

Sanayi ve hizmette düşüş

İstihdam açısından sanayi ve hizmet sektörünün ikinci çeyreğe istihdam kayıplarıyla başladığı gözleniyor.  

Sanayi istihdamı yıllık 775 bin kişi artarak 6,1 milyona yükselirken, aynı sektörün aylık bazdaki istihdamı 212 bin düşüş kaydetti. Hizmet sektörü istihdamı yıllık 1,3 milyon kişi artarak 15,3 milyon kişiye ulaşmasına karşılık aylık bazda sektör 52 bin kişi istihdam kaybı yaşadı.  

Tarım sektörü istihdamı  yıllık bazda 278 bin kişi arttı ve 5 milyon kişiye ulaştı. Tarım sektöründe aylık artış ise 62 bin kişi seviyesinde ölçüldü. İnşaatta yıllık bazda istihdam 613 bin kişi artarak 1,7 milyon kişiye ulaştı. Aylık bazdaki artış ise 9 bin kişi.

Söz konusu istihdam trendi, ekonomide toparlanma sürecinin başında olduğunu ortaya koydu.

2020’nin Nisan’ında 29 milyon 148 bin kişi olan işgücü, Nisan 2021’de 32 milyon 567 bin kişi oldu. İşgücüne katılım oranı da 4,5 puan artışla yüzde 46,8’den yüzde 51,3’e yükseldi. İş gücüne katılanların sayısı 3 milyon 455 bin kişilik yükselişle 32 milyon 249 bin kişi olarak gerçekleşti.

Erkeklerde istihdam oranı aylık 1,1 puan düşüşle yüzde 61,3’e gerilerken, kadınlarda istihdam oranı aylık bazda 0,4 puan artışla yüzde 27,4’e yükseldi.

Ocak’a güçlü başlamıştı

2021 Ocak ayında istihdam edilenlerin sayısı 2021 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre 822 bin kişi artarak 27 milyon 706 bin kişi, istihdam oranı ise 1,2 puanlık artış ile yüzde 43,8 olmuştu. Şubat’ta istihdam bir önceki aya göre 22 bin kişi azalarak 27 milyon 477 bin kişiye gerilemiş istihdam oranı 0,1 puan azalarak yüzde 43,4 olarak gerçekleşmişti. Mart ayında da istihdam edilenlerin sayısı 550 bin kişi artarak 28 milyon 89 bin kişiye çıkmış, istihdam oranı 0,8 puan artışla yüzde 44,3’e yükselmişti.

Geçen sene yıllık bazda işsiz sayısını 408 bin kişi azaltan Türkiye ekonomisi, pandeminin etkisinden kurtulamamış istihdam edilenlerin sayısı 2020’de 2019 yılına göre 1,2 milyon kişi azalarak 26,8 milyon, istihdam oranı da yüzde 42,8 olarak gerçekleşmişti.

İstihdamın daha pozitif bir trend izlediği 2021’in başında pandemi kaynaklı iş kayıplarının desteklerle önlenmesi sonucu Ocak’ta ilave 822 bin kişinin katılımıyla işgücü 31,5 milyon kişiye ulaşmış, aynı hız Şubat’ta da devam etmişti.

2021 Şubat’ta ek 226 bin kişi artışla işgücü sayısı 31,7 milyon kişiye, iş gücü oranı yüzde 50,1’e yükselmişti. Mart’ta da iş gücüne katılım 610 bin kişi artarak 32 milyon 325 bin kişi olarak kayıtlara geçmişti.  İşgücüne katılma ise 2020’de bir önceki yıla göre 1,6 milyon kişi azalarak 30,8 milyon kişi olarak ölçülmüştü. İşgücü oranı da yüzde 49,3 olmuştu.

İşsizlere 275 bin kişi eklendi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Nisan’da işsizlerin sayısında belirgin bir artış gözlendi. Türkiye’de işsiz sayısı, bir önceki aya göre 275 bin kişi artarak 4 milyon 511 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0,9 puanlık artışla yüzde 13,9 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı yıllık bazda da 0,3 puan artış kaydetti.

İşsizlik oranı ise yıllık 0,3 puan arttı. 15-24 yaş grubu işsizliği 0,1 puan yükselişle yüzde 25,6’ya aynı grupta istihdam oranı yüzde 0,5 artışla yüzde 32’ye ulaştı. Bu grupta iş gücüne katılma oranı 0,8 puan artarak yüzde 43’e çıktı. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel iş gücü ve işsizlerden oluşan ve genel işsizliği ihtiva eden atıl iş gücü oranı da Nisan’da bir önceki aya göre 1,7 puan artarak yüzde 27,4 oldu.

Mevsim etkisinden arındırılmamış işsizlik oranı, Nisan’da geçen yıla göre 0,1 puan artarak yüzde 12,9'a yükseldi. İşsiz sayısı geçen yılın aynı ayına kıyasla 468 bin kişi artışla 4 milyon 166 bin kişi olarak belirlendi.

Gençlerde iş gücüne katılma

Genç işsizler olarak bilinen 15-24 yaş grubu işsizlik oranı 0,1 puan yükselişle yüzde 25,6’ya aynı grupta istihdam oranı yüzde 0,5 artışla yüzde 32’ye ulaştı. Ancak istihdamdaki olumlu gelişmelerle bu grupta iş gücüne katılma oranı 0,8 puan artarak yüzde 43’e çıktı. Tarım dışı işsizlik oranı da aylık bazda 1,3 puan artışla yüzde 16,2’ye yükseldi.

Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel iş gücü ve işsizlerden oluşan ve genel işsizliği ihtiva eden atıl iş gücü oranı da Nisan’da bir önceki aya göre 1,7 puan artarak yüzde 27,4 oldu. Bu oran, zamana bağlı eksik istihdam, işsizler ve potansiyel işgücü toplamının işgücü ve potansiyel işgücü toplamına oranını gösteriyor. Bu grupta potansiyel iş gücü ve işsizlerin bütünleşik oranı yüzde 21,9 şeklinde gerçekleşti.

Atıl iş gücü oranı ve işsizlik oranı arasındaki fark Nisan’da 13,5 puana ulaştı. Bu oran geçen Mart ayında 12,7 idi. Tarihsel ortalama ise 7,5 puan olarak biliniyor.

3’üncü çeyrek toparlar

2021 Nisan ayı istihdam rakamlarını değerlendiren ekonomistler ise işten çıkarma yasağına rağmen Mart ayına göre ve bir önceki yılın aynı dönemine göre işsizlik oranlarında artışların gerçekleştiğini, Haziran ayı ile birlikte ekonomideki açılmalarla birlikte rakamların tekrar iyimser noktaya taşınabileceğini belirtiyor.

Söz konusu işsizlikteki artışların Mayıs ayında da sürebileceğini dile getiren analistler, Haziran ayı rakamlarında yeniden yüzde 13 veya yüzde 13’lerin altının görülebileceğine vurgu yaptılar. Türkiye ekonomisinin 2020 son çeyrekteki yüzde 5,9 ve 2021 ilk çeyrekteki yüzde 7’lik büyümenin büyümeye olan etkisinin sınırlı kaldığını ifade eden ekonomistler, diğer ekonomik datalarda olduğu gibi iyimser verileri yılın üçüncü çeyreğinden itibaren görülebileceğine işaret ediyor.

Bazı ekonomistler ise istihdam rakamlarında hem bir önceki yıl Nisan’ı ve hem de bu yılın Mart ayına göre oluşan Nisan rakamlarını olumlu bulmadıklarını dile getiriyor.

Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, “Geçen yılın olağan dışı koşulları ve istihdamda azalma etkisi, işten çıkarma yasağı devreye girmeden en kötü etkilerinin yaşandığı Nisan 2020’de gerçekleşmişti. Hem geçen senenin ilgili periyodu, hem de bir önceki aya göre artışı olumlu değerlendirmiyoruz. Büyüme oranlarına ek olarak; son dönem enflasyon ve döviz kuru gelişmelerinin şirketlerin istihdam yatırımları açısından riskli buluyoruz. Faizlerin ve döviz kurlarının şirketlerin finansman maliyetlerini etkileme derecesi, kaynak dağılımı konusunda optimal bir duruma işaret etmeyecektir” yorumunu yapıyor.

Yüzde 27,4’lük atış iş gücün ve genç nüfustaki yüzde 25,6’lık işsizlik oranının net resim çizdiğini ifade eden Erkan, yılın ikinci yarısının da istihdam piyasası açısından riskleri beraberinde getirdiğini kaydediyor.