İRAN'DA DEVRİM VE MEŞRUTİYET
Yazar: Nader Sohrabi Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
“20. yüzyılın başında Doğu Avrupa ve Ortadoğu’da hemen hemen eşzamanlı olarak üç devrim patlak verdi: Rus (1905), İran (1906) ve Osmanlı (1908) devrimleri. Her üçünün de hedefi aynıydı: Bir anayasa yapmak ve keyfi, despotik rejimlere son vermek. Bu devrimlerden son ikisine, İran ve Osmanlı devrimlerine odaklanan Dr. Nader Sohrabi, çağdaş tarihyazımında dönüm noktası sayılabilecek bir kitap kaleme almış. Osmanlı ve İran kaynakları hakkında derin bir bilgiye dayanan, son derece dikkatle yazılmış bu eser İran ve Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi konusunda yeni perspektifler açıyor. Yazarın farklı analiz düzeylerini –yerel, bölgesel ve küresel- kullanış biçimi bu devrimci hareketlerin başlangıçları ve gelişme seyirlerine yeni bir ışık tutuyor. Hem öne çıkan aktörlerin hem de alttaki siyasal, ekonomik, toplumsal kültürel güçlerin oynadıkları rolleri gösterirken, İran ve Osmanlı İmparatorluğu’ndaki durumlar hakkında aydınlatıcı karşılaştırmalar yapıyor. Hem geçmişi hem de bugünü anlamak isteyen okur için temel bir kaynak.”
François Georgeon
“Bu son derece analitik çalışma, 20. yüzyıl başının çok önemli siyasal gelişmelerinden biri ve sadece Türkiye için değil, o sırada Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa, Asya ve Afrika’da bulunan her parçası için can alıcı bir konu olan 1908 Jön Türk Devrimi’ni, devrimlerin daha geniş sosyolojik bağlamına yerleştirmeyi amaçlıyor. 20. yüzyıl başının, önde gelen teorisyenler tarafından genellikle göz ardı edilmiş, iki büyük devriminin (1905-1906 İran ve 1908 Jön Türk devrimleri) önemini vurgulamasıyla da devrimci nitelik taşıyan bir çalışma söz konusu. Dr. Sohrabi, çok titiz bir arşiv çalışmasına dayanarak Osmanlı tarihinin ve toplumunun son dönemini çok ayrıntılı bir biçimde ve ustalıkla yeniden yorumluyor.”
Şükrü Hanioğlu