İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), koronavirüs salgını nedeniyle martta önceki aya göre 4,3 puan azalarak 48,1'e geriledi.

İSO Türkiye İmalat PMI anketinin mart ayı sonuçları açıklandı.

Eşik değer olan 50'nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, şubatta 52,4 olarak ölçülen PMI, martta 48,1'e geriledi. Endeks böylece, son 3 ayda ilk kez eşik değerin altında kaldı.

Sektördeki zorluklar büyük ölçüde koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle ortaya çıkarken, salgın; üretim ve yeni siparişlerin yavaşlamasına yol açtı. Üretim son 5 ayda ilk kez hız kaybetti, yeni siparişler 2 aylık genişleme sürecinin ardından düşüş gösterdi.

Salgının küresel boyutunun yansıması olarak yeni ihracat siparişleri de büyük ölçüde yavaşladı. Yeni ihracat siparişlerindeki gerileme, toplam yeni siparişlerdekinden daha yüksek oranda gerçekleşti. İş yüklerindeki yavaşlamaya rağmen Türk imalatçıları mart ayında ek personel almaya devam etti. İstihdam böylece üst üste 3'üncü ay arttı. Bazı firmalar, istihdam artışının önceki aylarda yeni sipariş alımlarında görülen iyileşmeden kaynaklandığını belirtti.

Firmalar stok tutma konusunda isteksiz

Firmalar, satın alma faaliyetlerini geçen yılın ekim ayından beri ilk kez azalttı. Firmaların mevcut belirsizlik nedeniyle stok tutma konusunda isteksiz oldukları gözlendi. Buna bağlı olarak hem nihai ürün stoklarında hem de girdi stoklarında azalma gerçekleşti.

Satın alınan ürünlerin teslimatı da koronavirüs salgınından ağır bir şekilde etkilendi ve tedarikçilerin teslimat sürelerinde anketin başladığı Haziran 2005'ten beri ikinci en belirgin bozulma yaşandı. Mart ayında girdi maliyetleri enflasyonu yüksek seviyelerini korudu.

Girdi fiyatlarındaki yükselişin ardındaki temel faktörün para birimindeki değer kaybı olduğu kaydedildi. Bazı arz eksiklikleri de maliyet yüklerindeki artışta etkili oldu. Girdi maliyetlerindeki belirgin artışın sonucu olarak, imalatçılar nihai ürün fiyatlarını da yükseltti. Nihai ürün fiyatları enflasyonundaki artış 1,5 yıla yakın bir dönemin en yüksek oranında gerçekleşti.

Gıda ve kara-deniz taşıtları sektörlerinde faaliyet koşulları iyileşti

Öte yandan İSO'nun bu ay itibarıyla ilk kez açıklamaya başladığı Türkiye Sektörel PMI verilerine göre, koronavirüs salgını mart ayında Türk imalat sektörlerinde aksamalara yol açtı ve sektörlerin çoğunda faaliyet koşullarının rekor düzeyde yavaşlamasına neden oldu. Bu durum, çoğu sektörün büyüme bölgesinde olduğu şubat ayı ile zıtlık oluşturdu.

Gıda ürünleri ile kara ve deniz taşıtları sektörleri olmak üzere sadece iki sektör faaliyet koşullarında iyileşme kaydetti. Koronavirüs endişelerinin gıda talebinde yol açtığı artışa bağlı olarak gıda ürünleri sektörünün üretimi, veri serisinin başladığı Ocak 2016'dan beri en yüksek artışı sergiledi. Buna karşılık, gıda ürünleri dışında tüm sektörlerde üretimin yavaşladığı gözlendi. İvme kaybının en sert yaşandığı sektörler ise ağaç ve kağıt ürünleri ile metalik olmayan mineral ürünler oldu.

Üretimdeki yavaşlamalar, genel olarak koronavirüs salgınının yeni siparişlerde yol açtığı zayıflıklardan kaynaklandı. Giyim ve deri ürünleri ile ağaç ve kağıt ürünleri, siparişlerde en belirgin düşüşlerin yaşandığı sektörler oldu. İş yüklerindeki hafiflemeye rağmen bazı sektörlerde firmalar mart ayında da istihdam yaratmayı sürdürdü. Takip edilen 10 sektörün 7'sinde çalışan sayıları artış gösterirken, istihdam artışının en hızlı gerçekleştiği sektör kimyasal, plastik ve kauçuk sektörü oldu.

Satın alma faaliyetleri gıda ürünleri ile elektrikli ve elektronik ürünler sektörlerinde artarken, diğer tüm sektörlerde azalma kaydetti. Maliyet enflasyonundaki artış, mart ayının öne çıkan gelişmeleri arasında yer aldı. Kur artışı ve ham madde eksikliklerine bağlı olarak takip edilen 10 sektörün tamamında girdi fiyatları daha yüksek oranda arttı. Maliyet enflasyonundaki hızlanma genel olarak nihai ürün fiyatlarında da daha belirgin artışlara yol açtı. Tedarik zincirlerindeki aksamalar artarken, ilk çeyreğin sonunda, takip edilen tüm sektörlerde tedarikçilerin teslimat süreleri uzadı.

"Salgın, Türk imalat sektörünün güçlü büyüme ivmesi yakaladığı bir dönemde geldi"

Açıklamada görüşlerine yer verilen IHS Markit Ekonomi Direktörü Andrew Harker, koronavirüs salgınının Türk imalat sektörünün güçlü büyüme ivmesi yakaladığı bir dönemde geldiğini, bu nedenle firmalar için ağır bir şok yarattığını belirtti.

Üretim ve yeni siparişlerin belirgin bir şekilde yavaşlarken, salgının küresel boyutunun da ihracat ve tedarik zincirlerini olumsuz etkilediğini aktaran Harker, istihdamın artmaya devam etmesinin olumlu gelişme olduğunu, bu durumun muhtemelen firmaların yaşanan aksamaların kısa süreli olacağını umut etmesinden kaynaklandığını vurguladı.

Harker, salgının talebin düşmesine, tedarik zincirlerinin bozulmasına ve enflasyonist baskıların güçlenmesine neden olduğunu belirterek, şunları kaydetti:

"Bunlara bağlı olarak mart ayında Türk imalat sektörlerinde aksamalara yol açtı. Salgından zarar görmeyen tek imalat sektörü gıda ürünleri oldu. Girdi maliyetleri enflasyonunun yeniden artması, imalatçıların satışlarını güvence altına almaya çalıştıkları kötü bir döneme denk geldi. Geleceğe ilişkin yüksek düzeyde belirsizlik devam ederken, salgının küresel ölçekte yaşanıyor olması, sektörlerin tamamı için olmasa bile çoğunluğu için önümüzdeki ayların zor geçebileceğine işaret ediyor."